ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΥΠΝΟΥ ΑΠΟ ΤΟ SMARTWATCH ΣΟΥ

Τα νέα smartwatches γίνονται όλο και πιο έξυπνα, παρέχοντας λεπτομερή δεδομένα για τις βιολογικές λειτουργίες μας. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα.

Κατά τη διάρκεια του Tour de France του 2022, της πιο γνωστής ποδηλατικής διοργάνωσης παγκοσμίως, 17 ποδηλάτες (8 άνδρες και 9 γυναίκες) συμμετείχαν φορώντας από ένα fitness tracker (smartwatches) γνωστής εταιρείας. Στόχος ήταν να καταγραφούν μετρήσεις βιομετρικών δεδομένων σχετικά με την ανάρρωση των αθλητών, π.χ. κατά τον βραδινό ύπνο, στην αυτόνομη δραστηριότητά τους κατά τη διάρκεια όλων των ημερών των αγώνων, αλλά και μία εβδομάδα πριν από αυτούς.

Όπως είναι κατανοητό, όταν κανείς έχει να διασχίσει για μέρες ατελείωτα χιλιόμετρα, πολλά εκ των οποίων σε δύσκολες ορεινές διαδρομές, η καλή ξεκούραση και η αποκατάσταση που προσφέρει στο σώμα ο βαθύς βραδινός ύπνος είναι θεμελιώδεις. Όπως έδειξαν τα ρολόγια, οι περισσότεροι αθλητές το γνωρίζουν καλά. Σύμφωνα με τα δεδομένα, που δημοσιεύτηκαν τον Απρίλιο του 2024 στο επιστημονικό περιοδικό Sports Medicine – Open, ο μέσος όρος βραδινού ύπνου των αθλητών κατά την εβδομάδα των αγώνων ήταν 7,6 ώρες τη μέρα. Ελάχιστα μειωμένος συγκριτικά με μια εβδομάδα πριν τους αγώνες, που ήταν 7,7 ώρες. Ωστόσο, αφιέρωσαν περισσότερα λεπτά στον βαθύ REM ύπνο, που προσφέρει περισσότερη ξεκούραση.

Πολύ ωραία όλα αυτά. Η τεχνολογία φαίνεται ότι γίνεται όλο και πιο ακριβής. Γνωρίζουμε χάρη στα smartwatches όλο και περισσότερες λεπτομέρειες για τον ύπνο μας. Έχουν κάποια σημασία;

iStock

Τι σου προσφέρουν τα δεδομένα ύπνου από τα smartwatches;

Στην οικογένειά μου όλοι φορούν smartwatch εκτός από εμένα. Προσωπικά αρνούμαι ακόμα και απλό ρολόι να φορέσω – αρκετά «κουρδισμένη» είμαι όλη μέρα με αυτά που έχω να κάνω, αυτό μου έλειπε να έχω κι ένα ρολόι να μου επισημαίνει πόσο κοιμήθηκα, πόσο περπάτησα και πότε πρέπει να σηκωθώ από την καρέκλα.

Και μάλλον έχω δίκιο. Συγκριτικά με τις μελέτες που γίνονται στα εργαστήρια ύπνου, όπου οι άνθρωποι είναι «καλωδιωμένοι» από τα άκρα μέχρι τον εγκέφαλο για να μετρηθεί η υπνική δραστηριότητά τους σχεδόν κατά 100%, τα καλά wearables που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στην αγορά μπορούν να δείξουν αν αυτός που τα φορά είναι ξύπνιος ή κοιμάται με ακρίβεια 86-89% . Όμως η ακρίβειά τους στα ατομικά στάδια ύπνου δεν είναι τόσο επιτυχής: Δεν ξεπερνά το 50-61%. Άρα, τι έχουν να προσφέρουν;

Για κάποιους ανθρώπους, η πληροφορία του πόσες ώρες κοιμήθηκαν (ή μάλλον) το προηγούμενο βράδυ χρησιμεύει ίσως σαν μια υπενθύμιση να μην «πέφτουν» κάτω από το συνιστώμενο 8ωρο (όπως π.χ. με τον step tracker, που θυμίζει να μην πέφτει κάποιος κάτω από τα 10.000 βήματα ημερησίως). Μπορεί επίσης για τους ποδηλάτες, που αναφέραμε στην αρχή, να έχει ενδιαφέρον να γνωρίζουν αν ο ύπνος τους αλλάζει στα μεγάλα υψόμετρα και αν θα επηρεαστεί έτσι η απόδοσή τους την επόμενη ημέρα. Ακόμα, όμως, και μ’ αυτές τις πληροφορίες, εκείνο που ξέρουν καλά ότι πρέπει να κάνουν δεν αλλάζει: Πρέπει να φροντίζουν να κοιμούνται όσο το δυνατόν καλύτερα, ειδικά τις ημέρες του αγώνα.

iStock

Κι αν η υπερβολική πληροφόρηση βλάπτει; «Πω, μαμά, είμαι κομμάτια, χθες βράδυ κοιμήθηκα μόνο 3 ώρες, λέει το ρολόι», μου έλεγε πρόσφατα η έφηβη κόρη μου. Ξέρω καλά πως δεν κοιμήθηκε μόνο 3 ώρες. Είχε κοιμηθεί τουλάχιστον 2 ώρες πριν από εμένα και κοιμόταν ακόμα νωρίς το πρωί που ξύπνησε ο μπαμπάς της. Η πληροφορία, λοιπόν, από το ρολόι όχι μόνο δεν φάνηκε να βοηθά κάπου, αλλά ίσως και να την επηρέασε αρνητικά. Την ίδια ώρα, ακόμα κι αν δεν κοιμήθηκε καλά το προηγούμενο βράδυ, με το να προβληματίζεται γι’ αυτό βάσει του feedback από το ρολόι της δεν λύνει κάποιο πρόβλημα. Το μόνο που είχε να κάνει ήταν να πέσει για ύπνο νωρίτερα το επόμενο βράδυ.

«Το άγχος για τον ύπνο μπορεί να αποτελεί τόσο σύμπτωμα όσο και αιτία για κάποιους τύπους διαταραχών ύπνου», λέει η Charli Sargent, επιστήμονας ύπνου του Central Queensland University της Αυστραλίας και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης του Tour de France. Η σκέψη δηλαδή ότι έχεις κοιμηθεί λίγο, η οποία επικυρώνεται (;) από ένα gadget, μπορεί να σε κάνει να νιώθεις παραπάνω κουρασμένος και κακόκεφος από όσο πραγματικά είσαι. Αυτό μου θύμισε τα λόγια του ομότιμου καθηγητή ψυχιατρικής Παύλου Σακκά που έχει πει στο OW «Γιατί θες να κοιμηθείς αν δεν το έχεις ανάγκη;» και «Ας αφήσουμε τον εαυτό μας να ζει φυσιολογικά, αυθόρμητα, δεν χρειάζεται να πιεζόμαστε σε οτιδήποτε».

Με λίγα λόγια, το πρόβλημα με τα –συχνά αμφιλεγόμενα– δεδομένα ύπνου που παρέχουν κάθε πρωί τα smartwatches είναι ότι δεν έχουν καμία ουσιαστική χρησιμότητα για τον μέσο χρήστη, πέρα ίσως από ένα έξτρα άγχος ότι δεν κοιμάται αρκετά. Μπορεί τα επόμενα χρόνια να εξελιχθούν τόσο, που να δίνουν πολύ πιο χρήσιμες πληροφορίες, όπως π.χ. αν κανείς παρουσιάζει υπνική άπνοια ή αν υπνοβατεί. Μέχρι τότε, όμως, όλοι μας –ακόμα περισσότερο οι αθλητές πρώτης γραμμής– ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να κάνουμε για να κοιμόμαστε καλύτερα: Να τρώμε ένα ελαφρύ βραδινό, να κάνουμε ένα χαλαρωτικό μπάνιο και… να μένουμε μακριά από τις συσκευές.