Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΠΑΓΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ ΚΡΥΒΕΙ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Αν έχεις ακούσει για τη θεραπεία κατά του στρες με παγωμένο νερό, μην βιαστείς να ενθουσιαστείς. Φρόντισε να μάθεις και ποιους κινδύνους εγκυμονεί μια τόσο ακραία συνήθεια.

Οι βουτιές σε παγωμένο νερό δεν είναι κάτι ευχάριστο για αρκετούς από εμάς. Άλλοι, πάλι, δηλώνουν αναζωογοννημένοι μετά από ολιγόλεπτο κολύμπι σε μια πολύ κρύα θάλασσα. Και παρόλο που ανέκαθεν υπήρχαν χειμερινοί κολυμβητές να καμαρώνουν για την ακλόνητη υγεία τους, είναι σχετικά πρόσφατη η μόδα της θεραπείας με κρύο νερό.

Την τάση εισήγαγε ο Wim Hof, γνωστός ως Iceman, με στόχο τη διαχείριση του άγχους. Στη μέθοδό του, που προϋποθέτει και την υιοθέτηση συγκεκριμένου τρόπου αναπνοής, ορκίζονται φανατικοί του wellness και σταρ του Χόλυγουντ.

Πώς το παγωμένο νερό μπορεί να περιορίσει το στρες

Αν αναρωτιέσαι πώς το κρύο νερό μπορεί να περιορίσει το στρες, η απάντηση βρίσκεται στον ίδιο τον μηχανισμό του στρες και λέει το εξής: Αφού το σώμα (και η ψυχή) στρεσάρονται (δηλαδή νιώθουν υπό απειλή) σε ακραίες συνθήκες, ίσως η έκθεση σε ακραίες -πλην ελεγχόμενες- συνθήκες να μπορεί να εκπαιδεύσει τον οργανισμό στην αντιμετώπιση του στρες.

Φαντάσου λοιπόν ότι η έκθεση στο κρύο, αλλά και στην ακραία ζεστή ατμόσφαιρα μιας σάουνας για παράδειγμα, εφόσον γίνεται τακτικά, αλλά ελεγχόμενα - για λίγα λεπτά και δίνοντας τον χρόνο στον οργανισμό να προσαρμοστεί σταδιακά πριν και μετά - λειτουργούν σαν εμβόλιο.

iStock

Η θεωρία ακούγεται πολύ σωστή. Η χρήση της για την αντιμετώπιση του στρες επίσης φαίνεται κι αυτή οκ. Πλην όμως υπάρχουν δύο θέματα: πρώτον, πόσοι από εμάς κάνουμε τη ζωή που μας επιτρέπει τις παγωμένες βουτιές και τις καυτές σάουνες;

Αλλά ας υποθέσουμε πώς θα σηκώνεσαι κάθε πρωί στις 6 για να κάνεις απλώς ένα παγωμένο ντους μετά θα τρέχεις στο γραφείο. Κάνει όντως η έκθεση στο πολύ κρύο νερό καλό στην υγεία;

Κρύο νερό: τι λέει η επιστήμη;

Η θεραπεία με κρύο νερό έχει χρησιμοποιηθεί από αθλητές για τη μείωση του μυϊκού πόνου και την επιτάχυνση του χρόνου αποκατάστασης και περιλαμβάνει περίπου 10 λεπτά μετά την άσκηση σε νερό θερμοκρασίας 10-15 °C. Υπάρχουν επίσης μαρτυρίες για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, του πόνου και των ημικρανιών.

Ενώ πολλές μελέτες έχουν δείξει οφέλη που συνδέονται με τα λουτρά πάγου και την ανάκαμψη μετά την άσκηση, έρευνα του 2014 διαπίστωσε ότι όλα αυτά μπορεί να οφείλονται στο φαινόμενο placebo. Σε κάθε θεραπευτικό σχήμα, η ελάχιστη απαίτηση είναι να μην επιδεινώνει τα συμπτώματα και να μην κάνει κακό, πράγμα που δεν μπορούμε να ισχυριστούμε για το κρύο.

Στην πραγματικότητα, οι έρευνες σχετικά με τα πιθανά οφέλη της θεραπείας με κρύο νερό ή της κολύμβησης σε εξωτερικούς χώρους βρίσκεται σε αρχικά στάδια. Αυτό όμως που είναι σαφές είναι ότι η βουτιά σε κρύο νερό μπορεί να έχει επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα.

Προς το παρόν, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα για να υποστηρίξουν ότι το κρύο νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αποτελεσματική θεραπεία. Ούτε είναι γνωστό εάν υπάρχει μια συγκεκριμένη διάρκεια παραμονής ή μια ιδανική θερμοκρασία.

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι όσο λιγότερο κολυμπήσεις στο κρύο νερό τόσο πιο ασφαλές είναι. Με άλλα λόγια, το να κολυμπήσεις σε χαμηλότερης θερμοκρασίας νερά ή να μείνεις μέσα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα.

Freepik

Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι

Κι αν σου φαίνεται ότι ένα παγωμένο ντους είναι ασφαλέστερη επιλογή, επειδή έχεις καλύτερο έλεγχο όσον αφορά τη διάρκεια έκθεσης, αυτό δεν είναι απαραίτητα σωστό. Λόγω των ψυχρότερων θερμοκρασιών που μπορούν να αναπτυχθούν στα ντους, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι.

Ένα από τα λιγότερο γνωστά προβλήματα που σχετίζονται με τη βύθιση σε κρύο νερό αποκαλείται non-freezing cold injury και μοιάζει ως προς τα συμπτώματα με τα κρυοπαγήματα, με τη διαφορά ότι οι θερμοκρασίες που το προκαλούν δεν είναι κάτω του 0°C. Μιλάμε για απλώς κρύες θερμοκρασίες μεταξύ 0-15°C.

Προκαλείται από παρατεταμένη έκθεση σε κρύες και υγρές συνθήκες, όπως αυτές που επικρατούν στα χαρακώματα κατά τη διάρκεια πολέμων, έχουν όμως αναφερθεί πρόσφατα περιπτώσεις σε άστεγους και σε όσους κάνουν θαλάσσια σπορ. Άρα, ο κοινός παρονομαστής είναι η αλόγιστη έκθεση σε υγρό κρύο.

Όταν εκτιθέμεθα στο κρύο, είναι φυσιολογικό τα χέρια και τα πόδια να κρυώνουν υπερβολικά ή να είναι μουδιασμένα και μπορεί να τσούζουν ή να πονάνε κατά το ζέσταμα. Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτά τα συμπτώματα είναι παροδικά, με τις φυσιολογικές αισθήσεις να επιστρέφουν μέσα σε λίγα λεπτά.

Αλλά για ορισμένους, αυτά τα συμπτώματα (πόνος, απουσία αίσθησης, μούδιασμα, δερματικές αλλοιώσεις) μπορεί να παραμείνουν στις πληγείσες περιοχές προκαλώντας νευροπαθητικό πόνο και βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία.

Από την άλλη, άνθρωποι που είναι επιρρεπείς στον νευροπαθητικό πόνο (αλλά δεν μπορούν να το γνωρίζουν πριν από την εκδήλωσή του) ή έχουν κακή κυκλοφορία αίματος, μπορεί να είναι ευπαθείς στο συγκεκριμένο σύνδρομο.

Άλλωστε, τα σώματά μας ανταποκρίνονται διαφορετικά στο κρύο. Για παράδειγμα, εκείνοι από την Αφρική και την Καραϊβική φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στο συγκεκριμένο πρόβλημα.

Τέλος, υπάρχει και το σύνδρομο Ρεϊνό, ένα αυτοάνοσο νόσημα που σχετίζεται με το κρύο και, αν το έχεις, ξέρεις ότι η έκθεση στο κρύο θα σε βλάψει. Αν πάλι η υπερβολική έκθεση στο κρύο θα μπορούσε να οδηγήσει σε Ρεϊνό, δεν είναι γνωστό.

Τι πρέπει να προσέξεις αν θες να δοκιμάσεις

Γι' αυτό αν θέλεις να δοκιμάσεις το παγωμένο νερό ως θεραπεία, υπάρχουν μερικά πράγματα που πρέπει να λάβεις υπόψη. Τα πιο σημαντικά είναι ο χρόνος έκθεσης και η κατάσταση της υγείας σου που ενδέχεται να μην είναι ιδανική για τέτοιους πειραματισμούς. Γι' αυτό:

• Ρώτησε τον γιατρό σου για να βεβαιωθείς ότι είναι ασφαλές για σένα.
• Αν πρόκειται να κολυμπήσεις στη θάλασσα, βεβαιώσου ότι δεν είσαι μόνος/η και ότι το νερό είναι ασφαλές (παλίρροιες, ρεύματα, κύματα, υποβρύχια εμπόδια, ρύπανση).
• Σχεδίασε εκ των προτέρων πώς θα μπεις και θα βγεις από το νερό με ασφάλεια (οι μύες δεν θα λειτουργήσουν τόσο καλά όταν κρυώνεις και ίσως να μην μπορείς να αισθανθείς τα άκρα σου).
• Φρόντισε να ζεσταθείς καλά αμέσως μετά. Βεβαιώσου ότι έχεις πετσέτες, στεγνά ρούχα, αντιανεμικό πανωφόρι, ένα ζεστό ρόφημα και ένα ζεστό μέρος για να πας. Μην οδηγείς και μην ποδηλατείς μέχρι να ζεσταθείς εντελώς.
• Μείνε στο κρύο νερό μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και βγες μόλις νιώσεις μούδιασμα, πόνο ή ρίγος.

Παν μέτρον άριστον

Μέχρι οι ερευνητές να καταλήξουν σε ένα ασφαλές για την πλειονότητα των ανθρώπων συμπέρασμα - και όχι μόνο για τους αθλητές ή όσους είναι συνηθισμένοι στο κρύο ή χαίρουν άκρας υγείας - έχουμε να προτείνουμε ένα απλό tip: οτιδήποτε βρίσκεται κοντά στη φυσική δραστηριότητα του ανθρώπινου σώματος, όπως το περπάτημα, το κολύμπι και οι ήπιες ασκήσεις, μάλλον δεν θα σε βλάψουν.

Οτιδήποτε ακραίο, από μια ακραία στερητική δίαιτα μέχρι μια έντονη άσκηση, μπορεί να βλάψει, ειδικά αν δεν έχει γίνει κατάλληλη προετοιμασία. Με τις τάσεις υγείας και ευεξίας καλό είναι να μην πειραματίζεσαι, αν τα επιστημονικά δεδομένα δεν είναι επαρκή.