ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΣΚΥΛΟΥΣ ΘΕΡΑΠΕΥΤΕΣ

Οι σκύλοι θεραπευτές μπορούν να κάνουν θαύματα με τις ψυχικές ασθένειες (και όχι μόνο). Γιατί, όμως, δεν υπάρχουν περισσότερα τέτοια προγράμματα στα νοσοκομεία;

Η δύο ετών Belle, ένα πανέμορφο Staffordshire bull terrier, έγινε ο πρώτος σκύλος βοήθειας στη Μ. Βρετανία που μπήκε σε θάλαμο τοκετού, για να βοηθήσει την ιδιοκτήτριά του να φέρει στον κόσμο το μωρό της. Η Amee Tompkins έχει αυτισμό και υποφέρει από αγχώδεις διαταραχές και η Belle ήταν η μοναδική που μπορούσε να τη βοηθήσει να βγει από το σπίτι. Όταν μία μαία κατάλαβε πόσο ευεργετική είναι η παρουσία της Belle για την Amee, πρότεινε να της επιτραπεί η είσοδος στον θάλαμο κατά την διάρκεια του τοκετού, αφού πρώτα πέρασε από ειδική αξιολόγηση.

Το σκυλάκι, τις στιγμές που η ιδιοκτήτριά του έφερνε στον κόσμο το μωρό της, είχε ξαπλώσει δίπλα της και της πρόσφερε την υποστήριξη που χρειαζόταν. «Μου έδινε κάτι άλλο για να συγκεντρωθώ, όταν όλα αυτά συνέβαιναν γύρω μου», είπε αργότερα η Tompkins, έχοντας πλέον στο ένα της πλευρό το μωρό της και στο άλλο τη σκυλίτσα της.

Οι σκύλοι-σύντροφοι ή οι σκύλοι θεραπευτικής επαφής επιστρατεύονται εδώ και χρόνια στο εξωτερικό από διάφορες δομές προκειμένου να προσφέρουν τις θεραπευτικές τους ιδιότητες σε άτομα που το χρειάζονται. Στην Ελλάδα η προσπάθεια αυτή γίνεται τα τελευταία 20 περίπου χρόνια, χωρίς όμως να έχει βρει εξίσου ευρεία αποδοχή. Συγκεκριμένα, υπάρχει μόνο ένα νοσοκομείο στη χώρα αυτή τη στιγμή που εφαρμόζει συστηματικά το πρόγραμμα «animal assisted therapy», ενώ τον Απρίλιο του 2023 εκπαιδευμένοι σκύλοι-θεραπευτές επισκέφθηκαν για πρώτη φορά στην Ογκολογική Παίδων και Εφήβων του Πα.Γ.Ν.Η.

«Animal Assisted Therapy» και ψυχική υγεία

Το OW επικοινώνησε με την Τέρψη Πασχάλη, Πρόεδρο της ομάδας εθελοντών Therapy Dogs, της μοναδικής ανά την Ελλάδα που παρέχει «animal assisted therapy». Η ομάδα ξεκίνησε το 2012, ωστόσο έγινε γνωστή το 2018, όταν το πρόγραμμα θεραπείας με σκυλάκια εντάχθηκε στο Ψυχιατρικό Τμήμα του Στρατιωτικού Νοσοκομείου 424 στη Θεσσαλονίκη. Το πρόγραμμα διήρκησε 4 συναπτά έτη, ωστόσο, και παρά τις προσπάθειες των γιατρών του νοσοκομείου να το καθιερώσουν σε μόνιμη βάση, φέτος η συνεργασία σταμάτησε.

Ο λόγος; Η κ. Πασχάλη απαντά: «Ζητήσαμε, όπως ορίζει ο νόμος 4873/2021 για την Προστασία του εθελοντισμού, να καλύπτονται κάποια έξοδα των δράσεων - – των σκύλων επί της ουσίας (ο λόγος για 70 ευρώ ανά συνεδρία, με τη συμμετοχή 2-3 σκύλων). Να επισημάνω ότι ως εθελοντές όλοι μας κάνουμε τη δράση με δικά μας έξοδα. Το 424 δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό, οπότε φέτος συνεργαστήκαμε με το Δημόσιο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα με το Τμήμα Ιατροδικαστικής που ανέλαβε να καλύψει τα έξοδα».

Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, το οποίο ορίζεται σε συνεργασία με την υπεύθυνη καθηγήτρια του Τμήματος κ. Μαρκοπούλου και τους επιστημονικούς συνεργάτες της, η ομάδα Therapy Dogs επισκέπτεται το Νοσοκομείο δύο φορές το μήνα. Στη συνεδρία παρόντες είναι η ομάδα των νοσηλευόμενων, δύο με τρεις εθελοντές και τα σκυλάκια θεραπείας. Όπως εξηγεί η κ. Πασχάλη, «το εκάστοτε πρόγραμμα βγαίνει από τη δική μας επιστημονική ομάδα (αποτελούμενη από ειδικούς παιδαγωγούς, ψυχολόγους, εργοθεραπευτές) και τον φορέα. Όλη την ευθύνη του προγράμματος, όσον αφορά τους ασθενείς, την έχει το προσωπικό του νοσοκομείου. Εμείς αυτό που κάνουμε στη συνεδρία είναι κάθε φορά, με αφορμή κάποια συμπεριφορά των σκύλων μας, να κάνουμε μία συζήτηση με τους ασθενείς».

Τα τεράστια οφέλη της animal assisted therapy σε ενήλικες και παιδιά

«Είναι μία στιγμή καταπληκτική και είμαστε υπερήφανοι για την άριστη συνεργασία που έχουμε με τους ανθρώπους του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου, οι οποίοι σεβάστηκαν ακριβώς το έργο μας. Εκεί είδαμε ασθενείς που κυριολεκτικά "μεταλλάχθηκαν". Όταν ξεκινήσαμε, είχαμε απέναντί μας μια μάσκα, χωρίς καμία έκφραση συναισθήματος (δεν είναι τυχαίο ότι αποκαλούν το τμήμα αυτό: τα ακαταλόγιστα). Κάθε φορά που ρωτούσαμε πώς ήταν η συνεδρία, το προσωπικό απαντούσε να μην περιμένουμε γρήγορη αλλαγή. Κι όμως, πλέον έχουμε φτάσει στο σημείο να είμαστε φίλοι, να συζητάμε, να κάνουμε όνειρα και γιορτές με αυτούς τους ανθρώπους, που μέχρι πριν από μερικούς μήνες λογίζονταν κενοί συναισθήματος», περιγράφει η ίδια.

Αναφερόμενη στα οφέλη της θεραπείας, η κ. Πασχάλη εξηγεί: «Τα θετικά αποτελέσματα προκύπτουν από την καλή ψυχική διάθεση που μας δημιουργεί ένας σκύλος. Τα άτομα με ψυχικές ασθένειες χαλαρώνουν με τον σκύλο. Έχουν απέναντί τους έναν φίλο που θα τους ακούσει χωρίς να τους κρίνει και που θα είναι πάντα εκεί. Έτσι, οι ασθενείς διευκολύνονται να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, καταφέρνουν για λίγες στιγμές να ζήσουν στο εδώ και το τώρα (γιατί όλες τις άλλες ζουν κολλημένοι στο παρελθόν). Σκοπός δικός μας είναι να τους πάμε ένα βήμα παραπέρα. Όσο για τα ΑμεΑ, φανταστείτε πόσο σημαντικό κίνητρο είναι ένας σκύλος θεραπείας, πόση αυτοπεποίθηση τους δίνει η ευθύνη που έχουν γι’ αυτόν».

Η θεραπεία με σκυλάκια, βέβαια, δεν προορίζεται μόνο για ασθενείς σε νοσοκομεία. «Συνεργαζόμαστε επίσης με ένα ΚΔΑΠ ΑμεΑ, στο οποίο συναντάμε 12 παιδάκια με διάφορες πολυαναπηρίες, όπως τυφλότητα, εγκεφαλική παράλυση κ.ά.», λέει η κ. Πασχάλη, εξηγώντας ότι το πρόγραμμα στις μικρές ηλικίες είναι ένα παιχνίδι. Επισημαίνει ότι εκεί τα αποτελέσματα είναι ακόμα πιο θεαματικά.

«Όταν ένα παιδάκι με εγκεφαλική παράλυση προσπαθεί να τεντώσει το χεράκι του για να χαϊδέψει τον σκύλο, ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό; Αυτό είναι εργοθεραπεία. Όταν προσπαθεί να του μιλήσει, είναι λογοθεραπεία. Οι σκύλοι μας είναι εκπαιδευμένοι να υπακούν στα σινιάλα και έτσι με ένα δικό μας σινιάλο και μία λέξη-οδηγία του παιδιού, καταφέρνει να γίνει το ίδιο εκπαιδευτής των σκύλων. Ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό για την αυτοπεποίθηση του συγκεκριμένου παιδιού;»

Προγράμματα dog therapy στην Ελλάδα σήμερα

H κ. Πασχάλη μας εξηγεί, ότι υπάρχουν 2 μορφές dog therapy: «Η μία είναι αυτή που εφαρμόζουμε εμείς (animal assisted therapy), με τακτικές συνεδρίες και συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων, από τις οποίες προκύπτουν μετρήσιμα αποτελέσματα, τα οποία μάλιστα έχουν ανακοινωθεί σε δύο ιατρικά συνέδρια που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Είμαστε οι μοναδικοί αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα που εφαρμόζουν αυτή τη μέθοδο. Υπάρχει, όμως, και το pet therapy, το οποίο συναντάμε πολύ στο εξωτερικό. Αυτό περιλαμβάνει επισκέψεις σκύλων σε διάφορους χώρους, οι οποίες όμως δεν έχουν απαραίτητα συνέχεια, ούτε μετρήσιμα αποτελέσματα».

Στην Αθήνα, η Sapt Hellas, επίσης αποτελούμενη αποκλειστικά από εθελοντές, προσφέρει από το 2005 τις υπηρεσίες της, είτε με «Δραστηριότητες με βοήθεια των Ζώων» (Animal-Assisted Activities) είτε με τακτικές επισκέψεις Θεραπευτικής Επαφής (Animal-Assisted Therapy). Τον Απρίλιο του 2023 η ομάδα βρέθηκε για πρώτη φορά στην Κλινική Ογκολογίας-Αιματολογίας Παίδων και Εφήβων του Πα.Γ.Ν.Η, προσφέροντας μοναδικές στιγμές χαράς και συγκίνησης στα παιδιά που νοσηλεύονται εκεί. Έπειτα από αυτή την ενθαρρυντική αρχή, οι επικεφαλής της ομάδας ελπίζουν περισσότερα Νοσοκομεία χρονίων ή ανιάτων παθήσεων για παιδιά στην Αττική να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους.

Στην ευχή να μπορέσουν να ενταχθούν προγράμματα όπως το animal assisted therapy στα περισσότερα νοσοκομεία, όπως συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, η κ. Πασχάλη απαντά: «Δυστυχώς κάνουμε αυτή τη δράση 12 χρόνια και όσο κι αν το ζητάμε δεν έχουμε ενταχθεί σε κάποια νομοθεσία. Δεν ζητάμε χάρη από τα υπουργεία, θέλουμε απλά να οριστούν κάποιοι κανονισμοί, όπως συμβαίνει και στο εξωτερικό, ώστε να μπορέσουμε να προστατεύσουμε τη δουλειά μας και το έργο μας».