ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΣΟΥ ΟΤΑΝ ΧΑΝΕΙΣ ΒΑΡΟΣ

Όταν κατεβαίνει ο δείκτης στη ζυγαριά, έχεις χάσει λίπος η μυϊκή μάζα; Τι μπορείς να κάνεις για να μην ξαναπάρεις το βάρος που έχασες; Έρευνες δίνουν τις απαντήσεις.

H παγκόσμια αγορά απώλειας βάρους –συμπεριλαμβανομένων προϊόντων και υπηρεσιών– εκτιμήθηκε το 2022 σε ποσό μεγαλύτερο των 161 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αναμένεται να ξεπεράσει τα 250 δισ. έως το 2028.

Επειδή πλησιάζει ο Σεπτέμβρης, που παραδοσιακά είναι ο μήνας των στόχων (από Δευτέρα θα αρχίσουμε δίαιτα, από Δευτέρα θα πάμε στο γυμναστήριο κ.λ.π), ας δούμε τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν χάνουμε βάρος, με τη βοήθεια της Rebecca Valdez, διατροφολόγου και συμβούλου διατροφικής επικοινωνίας.

Πού πηγαίνει το λίπος, όταν χάνουμε βάρος;

Όταν τρώμε υγιεινά και ασκούμαστε, το λίπος γίνεται ενέργεια μέσω διαφόρων διαδικασιών και προκύπτουν δυο υποπροϊόντα: το νερό και το διοξείδιο του άνθρακα.

• Το νερό «εκφράζεται» με τον ιδρώτα και τα ούρα μας.
• Το διοξείδιο του άνθρακα βγαίνει από μέσα μας με την εκπνοή. Είναι ο τρόπος που μας εγκαταλείπει το 84% του λίπους που χάνουμε.

Πώς το λίπος γίνεται νερό και διοξείδιο του άνθρακα;

• Ο εγκέφαλος δίνει σήμα στα λιποκύτταρα να απελευθερώσουν στην κυκλοφορία του αίματος τα ενεργειακά πακέτα (μόρια λιπαρών οξέων).
• Οι μύες, οι πνεύμονες και η καρδιά μαζεύουν αυτά τα λιπαρά οξέα, τα διασπούν και χρησιμοποιούν την ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στους δεσμούς για να εκτελέσουν τις δραστηριότητές τους.
• Τα υπολείμματα που παραμένουν απορρίπτονται ως μέρος της αναπνοής, στο εξερχόμενο διοξείδιο του άνθρακα ή στα ούρα.

Αυτό αφήνει το λιποκύτταρο άδειο και το καθιστά άχρηστο. Τα κύτταρα έχουν στην πραγματικότητα μικρή διάρκεια ζωής, οπότε όταν «πεθαίνουν» το σώμα απορροφά ό,τι έχει μείνει και δεν το αντικαθιστά.

iStock

Με την πάροδο του χρόνου, το σώμα εξάγει απευθείας την ενέργεια (δηλαδή τις θερμίδες) από τα τρόφιμα στα όργανα που τις χρειάζονται, αντί να την αποθηκεύσει πρώτα. Ως αποτέλεσμα, το σώμα αναπροσαρμόζεται μειώνοντας τον αριθμό και το μέγεθος των λιποκυττάρων, κάτι που στη συνέχεια βελτιώνει τον βασικό μεταβολισμό, μειώνει τη φλεγμονή, αντιμετωπίζει ασθένειες και παρατείνει τη ζωή.

Χάνεται λίπος ή μυϊκή μάζα;

Όταν δεν καλύπτουμε τις διατροφικές μας ανάγκες, ο οργανισμός μπαίνει σε κατάσταση άμυνας και στρέφεται κατ’ αρχάς στα αποθέματα γλυκογόνου που έχει, μετά στους μυς και έπειτα στο λίπος. Κατά συνέπεια, με την απώλεια βάρους χάνεται ένα ποσοστό μάζας χωρίς λίπος (βλ. άλιπη μάζα), που μπορεί να περιλαμβάνει νερό, σκελετικούς μύες ή και οστική μάζα.

Το ποσοστό λιπώδους μάζας έναντι μάζας χωρίς λίπος που χάνεται είναι κάτι που εξαρτάται από διαφορετικούς παράγοντες.

Μελέτη του 2018 είχε ενημερώσει ότι:

• Οι συμμετέχοντες που έχασαν βάρος λόγω περιορισμού των θερμίδων είχαν μείωση της άλιπης μάζας των κάτω άκρων.
• Όσοι πέτυχαν απώλεια βάρους λόγω άσκησης, διατήρησαν τη μάζα τους χωρίς λίπος.

Σε άλλη έρευνα τονίστηκε πως υπάρχουν κατηγορίες ανθρώπων που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο απώλειας μάζας χωρίς λίπος κατά την απώλεια βάρους, συμπεριλαμβανομένων των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών, των ηλικιωμένων, εκείνων με μεταβολική νόσο και των αθλητών. Άρα, είναι χρήσιμο να συμβουλευόμαστε επαγγελματίες και να μην κάνουμε του κεφαλιού μας – ή κάτι που είχε αποτέλεσμα σε άλλον οργανισμό.

Τι συμβαίνει όταν χάνουμε βάρος;

Έρευνα έχει δείξει ότι η απώλεια ενός μικρού ποσοστού του βάρους μας, της τάξης του 5-10%, μπορεί να βελτιώσει την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Οι βελτιωμένοι δείκτες αίματος μπορούν να μας βοηθήσουν να μειώσουμε τον κίνδυνο ή να διαχειριστούμε καλύτερα χρόνιες και μεταβολικές ασθένειες, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης.

iStock

Εργασία του 2018 επιβεβαίωσε και ότι η απώλεια βάρους βελτιώνει την ψυχολογία μας. Κατεγράφη πως η αρχική απώλεια βάρους οδήγησε τους συμμετέχοντες να αναφέρουν πως έζησαν καλύτερη ποιότητα ζωής, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης αυτοεκτίμησης και της βελτίωσης της σωματικής λειτουργίας, της εργασίας και της σεξουαλικής ζωής, ενώ μειώθηκε το κοινωνικό άγχος που είχαν.

Η άλλη όψη του νομίσματος είναι πως άπαξ και χάσαμε βάρος χρειάζεται να συνεχίσουμε να κάνουμε κάποια πράγματα για να μην το ξαναπάρουμε.

Σε 29 μακροχρόνιες μελέτες που έγιναν στις ΗΠΑ, φάνηκε ότι ποσοστό μεγαλύτερο του 50% ξαναπήρε το βάρος σε μια διετία από την απώλεια του. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% το ανέκτησε στην πενταετία. Ως «κλειδί» για την επιτυχία προτάθηκε να ξεχάσουμε τους περιορισμούς και να επικεντρωθούμε σε μια ισορροπημένη και θρεπτική διατροφή, με πράγματα που μας αρέσουν, που κατά συνέπεια θα είναι πιο εύκολο να τηρήσουμε.

Έχει διαπιστωθεί και ότι η διατήρηση της μακροπρόθεσμης απώλειας βάρους είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω βιολογικών, συμπεριφορικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, με τις αυξομειώσεις να είναι επικίνδυνες για την υγεία μας.