ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ

Η ενδοκρινολόγος Ειρήνη Λαμπρινουδάκη, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου, και η γυναικολόγος Αρετή Αυγουλέα εξηγούν στο OW τι να περιμένει μια γυναίκα για να αντιμετωπίσει όσο το δυνατόν καλύτερα τα δύσκολα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.

Εμμηνόπαυση είναι το τέλος της περιόδου και οφείλεται στη διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών. Η μέση ηλικία εμμηνόπαυσης στις ευρωπαϊκές χώρες είναι το 51ο έτος της ηλικίας. Ο χρόνος εμφάνισης της εμμηνόπαυσης μπορεί να επηρεάζεται από τον τοκετό, τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου, το κάπνισμα, τη διατροφή και ίσως την κληρονομικότητα. Πριν την εμμηνόπαυση συνήθως προηγείται ένα χρονικό διάστημα ορμονικών διαταραχών και ακατάστατων περιόδων που ονομάζεται κλιμακτήριος.

Επειδή το προσδόκιμο επιβίωσης των ανθρώπων αυξάνεται συνεχώς λόγω της ανόδου του βιοτικού επιπέδου και της προόδου της ιατρικής επιστήμης, μια γυναίκα με τα σημερινά δεδομένα θα ζήσει κατά μέσο όρο πάνω από 82 έτη. Για το λόγο αυτό πρέπει να γνωρίζει τις επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης στη σωματική και ψυχική υγεία της, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να τις προλάβει ή να τις αντιμετωπίσει.

Τα συμπτώματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση

Κατά τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση, οι γυναίκες εκδηλώνουν συμπτώματα που σχετίζονται με την πτώση των οιστρογόνων και με τη φυσιολογική γήρανση. Στις κυριότερες επιπτώσεις συμπεριλαμβάνονται: εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, διαταραχές ύπνου, διαταραχές σεξουαλικής διάθεσης και επιθυμίας, ψυχοσυναισθηματική αστάθεια, ατροφία του ουρογεννητικού συστήματος, ατροφία του δέρματος, οστική απώλεια-οστεοπόρωση και αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Στις ευρωπαϊκές χώρες, 40% των εμμηνοπαυσιακών γυναικών αναφέρουν συμπτώματα μέτριας έως σοβαρής έντασης.

iStock

Η επίπτωση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων (εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις) στην ποιότητα ζωής των γυναικών μπορεί να είναι σημαντική. Οι γυναίκες με μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα ύπνου, κόπωση, άγχος και κατάθλιψη, που μπορεί να επηρεάσουν την εργασία και την καθημερινή δραστηριότητα. Επιπλέον, πολλές γυναίκες βιώνουν διαταραχές μνήμης και συγκέντρωσης. Ειδικότερα, παραπονούνται για  δυσκολία στην ανάκληση λέξεων, ονομάτων, αριθμών κ.ά. Αυτές οι γνωσιακές διαταραχές δεν πρέπει να συγχέονται με την άνοια, καθότι η εμφάνιση της πριν τα 64 είναι σπάνια. Οι γνωσιακές δυσκολίες κατά την εμμηνόπαυση συνδέονται με τις αλλαγές των επιπέδων των οιστρογόνων, τα αγγειοκινητικά συμπτώματα, τις διαταραχές του ύπνου και της διάθεσης.

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική περίοδος μετάβασης στον κύκλο ζωής των γυναικών, που συμπίπτει με μια σειρά αλλαγών που συμβαίνουν στη ζωή τους. Όλες αυτές οι αλλαγές οδηγούν κάποιες γυναίκες σε αυτό το στάδιο της ζωής τους σε πολύ στρες, ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές, απώλεια διάθεσης, ακόμα και σε κατάθλιψη και αγχώδεις διαταραχές. Η κατάθλιψη συνηθέστερα εμφανίζεται σε γυναίκες που έχουν από πριν πολλά αρνητικά στρεσογόνα γεγονότα ζωής, όπως πένθος ή και αρνητικά συναισθήματα για το τι πρόκειται να τους συμβεί κατά την εμμηνόπαυση.

Μια από τις πιο σημαντικές αλλαγές στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση είναι η αύξηση του σωματικού βάρους. Παρουσιάζεται κυρίως με την αύξηση του ολικού σωματικού λίπους, τη συσσώρευση κεντρικού κοιλιακού λίπους, καθώς και με την απώλεια μυϊκής μάζας και δύναμης. Το αποτέλεσμα είναι η εκδήλωση παχυσαρκίας λόγω και της μείωσης της ενεργειακής δαπάνης. Η αύξηση της κοιλιακής παχυσαρκίας εμφανίζεται κυρίως στην πρώιμη εμμηνοπαυσιακή περίοδο, δηλαδή εντός των πρώτων 5 ετών.

Η τεράστια σημασία της άσκησης κατά την εμμηνόπαυση

Η άσκηση κατά την εμμηνόπαυση μειώνει τη συνολική θνησιμότητα. Τα άτομα που ασκούνται έχουν καλύτερο μεταβολισμό, μυϊκή δύναμη, ισορροπία, αντίληψη και ποιότητα ζωής σε σχέση με τα άτομα που δεν ασκούνται. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι παρουσιάζουν λιγότερο συχνά καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια, κατάγματα, καθώς και καρκίνο του μαστού και του παχέος εντέρου. Το ιδανικό σε αυτή την ηλικιακή περίοδο είναι περίπου δύο ώρες μέτριας άσκησης την εβδομάδα. Η άσκηση έχει ένα σοβαρό ρυθμιστικό ρόλο στην ένταση της καθημερινής ζωής, στο στρες, στην πρόληψη ή στη θεραπεία πολλών ασθενειών. Τα άτομα που ασκούνται συστηματικά έχουν καλύτερη διάθεση και περισσότερη ενέργεια.

iStock

Ποιες γυναίκες βοηθά η ορμονική θεραπεία

Η παρουσία συμπτωμάτων εμμηνόπαυσης μπορεί να υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας. Στις γυναίκες που έχουν ένδειξη μπορούμε με την ορμονική θεραπεία να δώσουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής με ασφάλεια, καθώς και να προλάβουμε την οστεοπόρωση και την ατροφία του ουρογεννητικού συστήματος. Ενδείξεις ορμονικής θεραπείας έχουν οι γυναίκες με εξάψεις, εφιδρώσεις, διαταραχές ύπνου, αρθραλγίες, μυαλγίες, αίσθημα κατάθλιψης και κολπική ξηρότητα.

Τελευταία γίνεται λόγος για τις βιομιμητικές ορμόνες που προέρχονται από φυτικές πρώτες ύλες χημικώς κατεργασμένες έτσι, ώστε να προσομοιάζουν με τις ενδογενείς ορμόνες. Τα σκευάσματα αυτά παρασκευάζονται σε φαρμακεία, σύμφωνα με τη συνταγή του θεράποντος ιατρού. Δεδομένου, όμως, ότι δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση, οι βιομιμητικές ορμόνες δεν μπορούν να συστηθούν για ορμονική θεραπεία, όχι μόνο λόγω θεμάτων αποτελεσματικότητας, αλλά κυρίως λόγω κινδύνων που μπορεί να ενέχουν.

Σε ποια περίπτωση συνιστώνται συμπληρώματα διατροφής

Τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιταμίνες, μέταλλα, βότανα, αμινοξέα και άλλες ουσίες για τη βελτίωση της διατροφικής κατάστασης. Η μεγαλύτερη χρήση συμπληρωμάτων σε γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση αφορά σε συμπληρώματα βιταμίνης D, ασβεστίου, μαγνησίου, βιταμινών του συμπλέγματος Β, βιταμίνης Κ, βιταμίνης Ε, βιταμίνης Α, καθώς και συμπληρώματα ω-3 λιπαρών οξέων. Τα συμπληρώματα είναι καλύτερο να χρησιμοποιούνται μόνο όταν διαγνωσθεί ανεπάρκεια ενός θρεπτικού συστατικού, μετάλλου ή βιταμίνης, και όχι προληπτικά. Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής είναι καλό να γίνεται με τη συμβουλή γιατρού ή διατροφολόγου, για να αποφευχθεί η άσκοπη και κάποιες φορές επικίνδυνη χρήση τους.

Η Ειρήνη Λαμπρινουδάκη είναι Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης και Επιστημονική Διευθύντρια European Menopause and Andropause Society, EMAS.

Η Αρετή Αυγουλέα είναι Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημαϊκή Υπότροφος Τμήματος Κλιμακτηρίου και Εμμηνόπαυσης Β΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.