ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΜΠΟΔΙΣΕΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗΣ

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Σωματοθεραπεία αποτελεί μια εναλλακτική θεραπεία που μας δείχνει τον δρόμο για την αυτοθεραπεία σώματος και ψυχής. Πρώτα όμως θα πρέπει να προσδιορίσουμε ποια είναι τα εμπόδια της αυτόματης θεραπευτικής διαδικασίας.

Το ανθρώπινο σώμα έχει την ικανότητα να αυτοθεραπεύεται. Για την ακρίβεια, όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί μπορούν να το κάνουν αυτό. Φυσικά, μερικές φορές, ο χρόνος που χρειάζεται για την αυτοΐασή του είναι πολύ περισσότερος από αυτόν που θα μπορούσαμε να διαθέσουμε στη σύγχρονη εποχή.

Άλλες φορές, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν στον οργανισμό από μια ασθένεια ή έναν τραυματισμό μπορεί να είναι τόσες πολλές και τόσο σοβαρές, που να απειλούν την επιβίωση. Η ιατρική έρχεται σε αυτό ακριβώς το σημείο, ώστε να βοηθήσει το σώμα να ανακάμψει πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά, και να επανακτηθεί η ομοιόσταση.

Το ίδιο ισχύει όχι μόνο για τα σωματικά, αλλά και για τα ψυχικά συμπτώματα. Ο καθηγητής Ψυχιατρικής Δημήτρης Δικαίος, σε συνέντευξή του στο OW σχετικά με τον διαχωρισμό θλίψης και κατάθλιψης, έχει πει ότι τα καταθλιπτικά επεισόδια έρχονται και φεύγουν, κάνοντας τον κύκλο τους, μέχρι τη στιγμή που κάποιο θα αποφασίσει να παραμείνει...

Τι λέει η σωματοθεραπεία για το τραύμα

unsplash Ayo Ogunseinde

Υπάρχουν όμως και ορισμένοι παράγοντες σχεδόν απροσδόκητοι που παρεμποδίζουν τη διαδικασία της αυτοθεραπείας. Τουλάχιστον αυτούς υπογραμμίζει η μέθοδος της Σωματοθεραπείας του Peter Levine. Κι αν αναρωτιέσαι ποιος είναι αυτός, να αναφέρουμε ότι είναι καθηγητής Ιατρικής Βιοφυσικής και Ψυχολογίας, και έχει εργαστεί στον τομέα του άγχους και του τραύματος για πάνω από 40 χρόνια. Είναι ο δημιουργός της μεθόδου Somatic Experiencing, μιας ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι το τραύμα κατακλύζει το νευρικό σύστημα και ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί σωματικά, πριν να είναι δυνατή η συναισθηματική επεξεργασία.

Η συμβολή του Dr. Levine στον τομέα της σωματικής ψυχοθεραπείας τιμήθηκε το 2010, όταν έλαβε το βραβείο Lifetime Achievement από την Αμερικανική Ένωση Ψυχοθεραπείας Σώματος (USABP). Την ίδια χρονιά έλαβε επίσης την επίτιμη έδρα του Reis Davis στην παιδική ψυχιατρική για την καινοτόμο συμβολή του στη θεραπεία για παιδιά και εφήβους.

Η έρευνα του Peter Levine, που χρονολογείται από το 1970, βασίστηκε στην πρωτοποριακή παρατήρησή του για τα ζώα στην άγρια φύση. Το ενδιαφέρον ερώτημα που έθεσε ήταν: Γιατί τα ζώα στη φύση, αν και απειλούνται συστηματικά, σπάνια τραυματίζονται;

Ένστικτο και επιβίωση στην άγρια φύση

Ο Dr. Levine ανακάλυψε ότι, όταν αντιμετωπίζουν μια απειλή, τα άγρια ζώα χρησιμοποιούν ενστικτώδεις παρορμήσεις μέσω του σώματος (τρέμουλο, γρύλισμα, παριστάνουν τα ψόφια κ.λπ.) που τους επιτρέπουν να επεξεργάζονται, να εξουδετερώνουν και να απελευθερώνουν τα υψηλά επίπεδα ενέργειας επιβίωσης (εκφράζονται μέσω των ορμονών της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης) τα οποία σχετίζονται με τον κύκλο απόκρισης απειλής του νευρικού συστήματος.

Η έρευνά του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι παρόλο που οι άνθρωποι έχουν αντιδράσεις νευρικού συστήματος σχεδόν πανομοιότυπες με εκείνες των ζώων (χάρη στις κοινές δομές του εγκεφάλου των θηλαστικών και των ερπετών), αυτές οι ενστικτώδεις παρορμήσεις συχνά διακόπτονται ή παρακάμπτονται από τον νεοφλοιό, δηλαδή το τμήμα του εγκεφάλου μας που προάγει τη λογική.

Όταν εκλογικεύουμε τα συναισθήματα

Στην ουσία αντιλαμβανόμαστε σε υπερβολικό βαθμό τα συναισθήματά μας και τα εκλογικεύουμε, αντί να τα αφήσουμε να εκτονωθούν και να εκφραστούν περισσότερο μέσω του σώματος με ενστικτώδεις αντιδράσεις, παρόμοιες με των ζώων. Με αυτόν τον τρόπο, η αδρεναλίνη θα μπορούσε να αποδεσμευτεί από το σώμα. Όταν όμως οι ορμόνες επιβίωσης παγιδεύονται μέσα στο σώμα, δημιουργούν χρόνια προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας.

Unsplash Oleg Ivanov

Το βλέπουμε αυτό όταν ελαχιστοποιούμε ή καταπιέζουμε την απογοήτευση ή τον θυμό μας (αντίδραση μάχης), ώστε να διατηρήσουμε ήπιους τόνους και να έχουμε συμπεριφορά καλού παιδιού, σύμφωνα με τις κοινωνικές επιταγές. Μπορούμε να το δούμε επίσης όταν παρακάμπτουμε τον φόβο ή το άγχος μας για χάρη της ηρεμίας. Ή όταν απωθούμε τα δάκρυά μας, ώστε να παραμένουμε θετικοί.

Αυτές οι προστατευτικές παρορμήσεις, που εμείς καταπιέζουμε, μπορούν να δημιουργήσουν ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας τα οποία δεν εκφράζουν την ουσία μας. Σύμφωνα με τον Dr. Levine:

• η καταπιεσμένη αντίδραση της πάλης (fight response) δημιουργεί θυμωμένα άτομα,
• η καταπιεσμένη αντίδραση της πτήσης (flight response) δημιουργεί έναν υπερβολικά ανήσυχο ή αγχωμένο τύπο ανθρώπου,
• η αντίδραση του παγώματος (freeze response), τον εσωστρεφή και ανεσταλμένο και
• η αντίδραση της ευγένειας, όταν δηλαδή παρουσιαζόμαστε καλοί στα μάτια του θύτη για να γλιτώσουμε την επίθεση (frawn response), τον άνθρωπο που ευχαριστεί πάντα τους άλλους.

Πώς αυτοθεραπεύονται σώμα και ψυχή

«Όταν αισθανόμαστε εξουθενωμένοι εξαιτίας κάποιου τραύματος, οι λέξεις από μόνες τους δεν είναι αρκετές. Χρειάζεται να αφουγκραστούμε τη σιωπηλή φωνή του σώματός μας, το οποίο δεν χρησιμοποιεί λέξεις, αλλά αισθήσεις», αναφέρει ο Dr. Levine σε συνέντευξή του στον Victor Yalom.

«Ένας σωματοθεραπευτής μπορεί να δουλέψει με τους θεραπευόμενους, καλώντας τους να μιλήσουν για τα προβλήματα ή τα συναισθήματα που τους πιέζουν, λέγοντας κάτι όπως: Αναρωτιέμαι αν θα θέλατε να προσδιορίσετε πού ακριβώς στο σώμα σας αισθάνεστε αυτά τα δύσκολα συναισθήματα και να προσδιορίσετε τη σωματική αίσθηση που σας αφήνουν.

»Καθώς λοιπόν αρχίζει αυτή η διερεύνηση, προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους θεραπευόμενους όχι μόνο να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους ή όσα προβλήματα τους στοιχειώνουν, αλλά να αναπτύξουν περιέργεια και για τις σωματικές αισθήσεις που κρύβονται πίσω από αυτά.

»Σύμφωνα με την εμπειρία μου, τα χρόνια αρνητικά συναισθήματα συχνά δεν αλλάζουν έως ότου αλλάξουν οι υποκείμενες σωματικές αισθήσεις. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο μέσω της διαδικασίας της επίγνωσης του σώματος».

Τελικά, το τραύμα δεν τελειώνει μέχρι το νευρικό σύστημα να πει ότι τελείωσε. Μέσα από μια πρώτη προσέγγιση του σώματος για την απελευθέρωση της ενέργειας χρόνιου στρες που έχει παγιδευτεί στο σώμα, μπορούμε να επιστρέψουμε στην αυθεντική εκδοχή του εαυτού μας.