ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΜΑΚΡΟΖΩΙΑΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑΣ ΕΛΙΣΑΒΕΤ

Η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄, που έζησε 96 χρόνια και βασίλεψε 70 και κάτι, έχει να δώσει μερικά μαθήματα για το πώς να ζήσεις καλύτερα και περισσότερο, ακόμη κι αν δεν είσαι βασιλιάς.

Μετά τον Λουδοβίκο τον 14ο της Γαλλίας, που συμπλήρωσε 72 χρόνια στον θρόνο, και με μικρή διαφορά από εκείνον, η βασίλισσα Ελισάβετ Β' του Ηνωμένου Βασιλείου πέρασε στην ιστορία ως η δεύτερη μακροβιότερη μονάρχης, αλλά η πρώτη γυναίκα.

Ο θάνατός της, στα 96 της χρόνια, είναι μία ακόμη επιβεβαίωση του κανόνα ότι η ευημερία προάγει τη μακροζωία. Φυσικά, ως βασίλισσα είχε πρόσβαση στους καλύτερους γιατρούς και θεραπευτές. Ένα ολόκληρο επιτελείο φρόντιζε να μην της λείψει τίποτε, ενώ ταυτόχρονα μπορούσε να απολαμβάνει τις πιο υγιεινές συνήθειες.

Από την άλλη, η ζωή ενός μονάρχη διαθέτει και μπόλικο στρες, ακόμη και σε εποχές και καθεστώτα που ο βασιλιάς δεν είναι υπεύθυνος για τη χάραξη της πολιτικής. Ίσως δηλαδή να συμφέρει να είσαι βασιλομήτωρ, χωρίς πολλές έννοιες, αν θέλεις να ζήσεις περισσότερο (η μητέρα της πέθανε σε ηλικία 102 ετών).

Όπως και να ’χει, τα μυστικά μακροζωίας της βασίλισσας Ελισάβετ δεν είναι αδιάφορα. Ούτε είναι η πρώτη φορά που ασχολείται κανείς με αυτά. Τον Δεκέμβριο του 2020 κυκλοφόρησε το βιβλίο Long Live the Queen: 23 Rules for Living from Britain’s Longest-Reigning Monarch, γραμμένο από τον δημοσιογράφο Bryan Kozlowski.

Εστίαζε στο πώς η βασίλισσα έτρωγε, παρέμενε παραγωγική στα καθήκοντά της, αξιοποιούσε τον ελεύθερο χρόνο της και διατηρούσε τόσο τις οικογενειακές όσο και τις επαγγελματικές της σχέσεις, καταφέρνοντας να «γερνάει χαριτωμένα».

Ο δημοσιογράφος, που δεν πήρε ποτέ συνέντευξη από τη βασίλισσα αλλά έκανε έρευνα σε δημόσια αρχεία και σε υλικό για τη βρετανική κουλτούρα, τονίζει: «Οι συνήθειες και το σκεπτικό σχετικά με τη διατροφή, την άσκηση, την εργασία ή την ανάπαυση την καθιστούν την προσγειωμένη γυναίκα που είναι σήμερα. Αυτό, με τη σειρά του, κάνει τα “μυστικά” του τρόπου ζωής της μια εύκολη (και δωρεάν) χαρά στην καθημερινή ζωή». Ας δούμε μερικά από αυτά.

Συνεχή ερεθίσματα στον εγκέφαλο

Από το 1952, που διαδέχτηκε τον πατέρα της, η Βασίλισσα είχε σημαντικό φόρτο εργασίας, που περιλάμβανε πολυάριθμες δημόσιες εμφανίσεις και υποχρεώσεις κάθε χρόνο και απαιτούσε αρκετές ώρες καθημερινής εργασίας.

Κάθε μέρα, μέχρι την ηλικία των 96 ετών, λάμβανε κοινοβουλευτικές εκθέσεις και διάφορα έγγραφα, τα οποία μελετούσε επί 3 ώρες καθημερινά. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνταξιοδοτούνται γύρω στα 65 τους χρόνια. Η βασίλισσα, όμως, δεν ήταν ποτέ εκτός υπηρεσίας.

«Η διατήρηση της δραστηριότητας του εγκεφάλου, μέσω της εργασίας ή της εκπαίδευσης είναι απαραίτητη σε κάθε στάδιο της ζωής», λέει η Annette Medina-Walpole, MD, πρόεδρος της Αμερικανικής Γηριατρικής Εταιρείας και επικεφαλής του Τμήματος Γηριατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ.

Τακτικές ιατρικές εξετάσεις

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάθε βασίλισσα κάνει τακτικά προληπτικές εξετάσεις και έχει πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη που τη διατηρεί σε καλή υγεία. Σύμφωνα με τον Dr Robert Petrella, καθηγητή παθολογίας του Ινστιτούτου Ερευνών Υγείας Lawson στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Οντάριο, οι προληπτικοί έλεγχοι τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες μπορούν να προλάβουν θανατηφόρες αλλά αποφευκτέες ασθένειες, όπως η καρδιακή προσβολή, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο καρκίνος και ο διαβήτης.

Διασκεδαστική σωματική δραστηριότητα

Τα μέλη της βασιλικής οικογένειας είναι γνωστό ότι απολαμβάνουν μεγάλους περιπάτους στο Μπαλμόραλ της Σκωτίας, όπου μένουν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών τους. Η βασιλομήτωρ και η βασίλισσα ήταν πάντα μανιώδεις του περιπάτου. Η βασίλισσα επίσης αγαπούσε ιδιαίτερα τα άλογα και την ιππασία, που έχει εξαιρετικά οφέλη για την υγεία.

Οι ειδικοί ισχυρίζονται ότι ακόμη και μια ήπια άσκηση, όπως ένας περίπατος 30 λεπτών την ημέρα, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων του στρες. Το πιο σημαντικό όμως είναι η όποια άσκηση διαλέξουμε να μας αρέσει και να την αγαπάμε, ώστε να μην την παρατήσουμε ποτέ.

Διαχείριση του στρες

Σε καμία περίπτωση η βασίλισσα δεν είχε μια θητεία χωρίς άγχος ή μια εύκολη οικογενειακή ζωή. Τρία από τα 4 παιδιά της –ο Κάρολος, η Άννα και ο Άντριου– είχαν γάμους που κατέληξαν σε διαζύγια, μαστίζονταν από σκάνδαλα και απειλούσαν την ίδια την ύπαρξη της μοναρχίας.

Ως μονάρχης, παρόλο που δεν ήταν υπεύθυνη χάραξης πολιτικής, είχε να αντιμετωπίσει πολλούς πολέμους, να συνεργαστεί με διαφορετικούς πρωθυπουργούς, να τηρήσει στάση ισορροπίας και να λάβει σημαντικές αποφάσεις για τις οποίες θα δέχονταν κριτική. Ένας μονάρχης ζει σε συνθήκες πίεσης.

Όταν όμως μπορεί να διατηρεί το άγχος σε φυσιολογικά επίπεδα, αυτό μπορεί να αποβεί μέχρι και ωφέλιμο. Η βασίλισσα Ελισάβετ δεν άφησε ποτέ κανένα από τα προβλήματά της να γίνει μόνιμος βραχνάς που θα προκαλούσε χρόνιο στρες. Το πώς το κατάφερνε παραμένει αξιοθαύμαστο.

Σταθερό σωματικό βάρος

Η βασίλισσα δεν έβαλε ποτέ παραπανίσια κιλά. Σύμφωνα με τον Dr Walter Willett, πρόεδρο του τμήματος διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, εκτός από το να μην καπνίζουμε, το να διατηρούμε ένα σταθερό και υγιές σωματικό βάρος είναι ίσως το πιο σημαντικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε για να παραμείνουμε υγιείς και να ζήσουμε περισσότερο. Αυτό θα μπορούσε επίσης να είναι το μυστικό και για τον λεπτό και περιποιημένο πρίγκιπα Φίλιππο.

Ποικιλία υγιεινών τροφών

Η τυπική βρετανική διατροφή δεν είναι υγιεινή, επειδή είναι πλούσια σε λίπη και υδατάνθρακες, αλλά η βασίλισσα δεν ακολούθησε ποτέ τη διατροφή των πολλών.

Σύμφωνα με το βιβλίο μαγειρικής To Set Before a Queen, που επιμελήθηκε η Maureen Owen με βάση τη μαγειρική της Alma McKee, μαγείρισσας στη βασιλική οικογένεια κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950, η βασίλισσα Ελισάβετ επωφελήθηκε από μια αντιφλεγμονώδη διατροφή, προτού καν οι ειδικοί ανακαλύψουν τα οφέλη της.

Φρέσκα λαχανικά, θηράματα και πουλερικά από τα βασιλικά κτήματα, ψάρι σχεδόν κάθε μέρα και προϊόντα βιολογικής γεωργίας –ο γιος της Κάρολος είναι ηγέτης του κινήματος της βιολογικής γεωργίας– συνέθεταν τα γεύματα της βασίλισσας.

Τσάι και νερό από κριθάρι

Το βρετανικό τελετουργικό του απογευματινού τσαγιού (στις 5 το απόγευμα) είναι γνωστό. Το τσάι έχει πολλά οφέλη για την υγεία: είναι αντιοξειδωτικό, αντιφλεγμονώδες, αντικαρκινικό και συμβάλλει στην υγεία της καρδιάς. Το πράσινο τσάι θεωρείται το πιο ευεργετικό και ίσως σε αυτό να οφείλεται εν μέρει και η μακροζωία των Ιαπώνων.

Το νερό από κριθάρι, επίσης, συνήθως αρωματισμένο με λεμόνι ή άλλα φρούτα, είναι ένα δημοφιλές βρετανικό ρόφημα και αγαπημένο της βασιλικής οικογένειας. Η συνταγή περιλαμβάνει 1/2 φλιτζάνι κριθάρι, 2 1/2 λίτρα βραστό νερό, τον χυμό από 2 λεμόνια και 6 πορτοκάλια και λίγη καστανή ζάχαρη.

Το κριθάρι είναι πλούσια πηγή διαλυτών και αδιάλυτων φυτικών ινών και το νερό του λέγεται ότι βοηθά στην καλή υγεία των νεφρών, ειδικά σε περιόδους στρες, και μπορεί να είναι θεραπευτικό για όσους έχουν παθήσεις των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.

Η σημασία των κατοικίδιων

Η βασίλισσα Ελισάβετ είχε μια ιδιαίτερη αγάπη για τα σκυλιά και ειδικά το ουαλικό Corgi Pembroke. Σε έρευνα, οι χρηματιστές με υψηλή αρτηριακή πίεση που υιοθέτησαν ένα κατοικίδιο ζώο παρουσίασαν μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 50% σε σύγκριση με τους συναδέλφους τους χωρίς κατοικίδιο.

Οι ειδικοί εξηγούν: «Η επαφή με ένα φιλικό ζώο μπορεί να κάνει κάποιον να αισθάνεται καλύτερα και πιθανότατα έχει επίδραση στο μεταβολικό σύστημα, παράγοντας υψηλότερα επίπεδα θετικών ορμονών και βελτιώνοντας το αίσθημα ευεξίας».

Αίσθημα σκοπού και ευγένεια

H αξία του καθήκοντος και της εργασίας για το κοινό όφελος ήταν καλλιεργημένη στη βασίλισσα Ελισάβετ από τα παιδικά της χρόνια, χάρη στον πατέρα της. Αυτές οι αξίες υπήρξαν ποιοτικά χαρακτηριστικά της ταυτότητάς της. «Το Στέμμα είναι η ζωή της Ελισάβετ, μια αδιαίρετη συμβίωση καθήκοντος και ταυτότητας» έγραφε ο Kozlowski.

Εκτός από την υποδειγματική της προσήλωση στο καθήκον, έκανε συστηματικά ευεργεσίες σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα και φρόντιζε να βοηθάει με διάφορους τρόπους. Φυσικά, είχε και τα μέσα που της το επέτρεπαν, πλην όμως όλοι μας μπορούμε να βοηθάμε τους άλλους ακόμη και με απλούς τρόπους, καθώς έχει αποδειχθεί ότι κάνει καλό στην ψυχική υγεία και συμβάλλει στη μακροζωία.

Έχει επίσης αποδειχθεί ότι όταν οι άνθρωποι είναι ευγενικοί με τους άλλους, οι ορμόνες του στρες πέφτουν και τα αρνητικά συναισθήματα βελτιώνονται. Η ευγένεια και η καλοσύνη έχουν συνδεθεί με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία και μακροζωία.

Χρόνος για διασκέδαση και συχνά διαλείμματα

Η ζωή της Ελισάβετ δεν ήταν μόνο καθήκοντα και δουλειά. Η διασκέδαση και τα διαλείμματα (μικρά ή μεγάλα) κατείχαν σημαντική θέση στη ζωή της. Άλλοτε περνούσε χρόνο στην εξοχή, άλλοτε με τα σκυλιά της, άλλοτε επισκεπτόταν τους στάβλους με τα αγαπημένα της άλογα, ενώ ποτέ δεν παρέλειπε το καθιερωμένο της διάλειμμα μέσα στην ημέρα για τσάι.

Αν και έδειχνε πάντα σοβαρή, πολλά περιστατικά που έχουν καταγραφεί αποδεικνύουν ότι δεν έχανε το χιούμορ της και έβρισκε πάντα τρόπους να χαμογελάσει. Στο βιβλίο Long Live the Queen αναφέρεται ότι ένα από τα αγαπημένα της παιχνίδια ήταν το να πιάνει απροετοίμαστο τον εκάστοτε πρωθυπουργό, ξεφνιάζοντάς τον στις εβδομαδιαίες συναντήσεις τους με μια κυβερνητική είδηση που είχε περάσει στα ψιλά και ο ίδιος δεν είχε αντιληφθεί.

Σταθερές και αμετάκλητες (καλές) συνήθειες

Η ρουτίνα των καλών και ευχάριστων συνηθειών ήταν κάτι δεδομένο για τη βασίλισσα. Σύμφωνα με τον Kozlowski, η Ελισάβετ καθημερινά:

• Απολάμβανε ένα τσάι Earl Grey στις 7:30 το πρωί.
• Έκανε ένα μπάνιο πριν από το πρωινό.
• Ξεφύλλιζε τις εφημερίδες κατά τη διάρκεια του πρωινού.
• Εργαζόταν συστηματικά κάθε πρωί.
• Έκανε απογευματινές επισκέψεις εκτός παλατιού και περιπάτους, αλλά πάντα επέστρεφε για να απολαύσει μια ακόμη κούπα τσάι και για να κάνει λίγη ακόμη δουλειά.
• Παρευρισκόταν σε κάποια δεξίωση cocktail ή δημόσιο δείπνο.
• Έπεφτε για ύπνο κατά τις 11 το βράδυ, κρατώντας ημερολόγιο και διαβάζοντας ένα βιβλίο.

Κανείς δεν μπορεί να έχει ένα αντίστοιχο τελετουργικό ρουτίνας με τον βασιλιά, πλην όμως η διατήρηση κάποιων βασικών συνηθειών που επαναλαμβάνονται και μας δίνουν μια αίσθηση γνώριμης ευχαρίστησης και ασφάλειας δεν είναι ανέφικτη.

Τα οφέλη της ρουτίνας δεν είναι λίγα για την υγεία, καθώς όσοι δεν ακολουθούν κανένα πρόγραμμα είναι πιο επιρρεπείς σε στρες, κακές συνήθειες ύπνου και ανεπαρκείς δεξιότητες διαχείρισης χρόνου.

Λιχουδιές με μέτρο και κυρίως χωρίς ενοχές

Μπορεί να έτρωγε βάσει συγκεκριμένου τελετουργικού, αλλά δεν έκρυψε ποτέ την αγάπη της για τα μικρά γλυκίσματα και το ποτό. Όλα με μέτρο. Βουτήματα, κουλουράκια, κρουασάν, σάντουιτς με μαρμελάδα και μια φέτα κέικ σοκολάτας ήταν από τα αγαπημένα της. Το κοκτέιλ με τζιν και το κρασί ήταν μια άλλη μικρή απόλαυση την οποία της ζητήθηκε να στερηθεί μόλις πριν από έναν χρόνο, όταν επιδεινώθηκε η υγεία της.

Μια υγιεινή διατροφή, βασισμένη σε φρούτα, λαχανικά και καλά λιπαρά είναι η ενδεδειγμένη για όλους, ειδικά καθώς μεγαλώνουμε. Το να στερούμαστε όμως τις μικρές απολαύσεις ή να νιώθουμε ενοχές γι’ αυτές, μπορεί να οδηγήσει σε περιστατικά υπερφαγίας, στον αντίποδα μιας προσπάθειας να μείνουμε μακριά τους.

Σ’ όποιον αρέσουμε

Για όποιον έχει δει το The Crown, είναι ολοφάνερο ότι η βασίλισσα χρειάστηκε να πάρει μια ψυχρή και παγερή θέση απέναντι ακόμη και σε ανθρώπους που αγαπούσε, βάζοντας τη μοναρχία πάνω από όλα. Όσο σκληρό κι αν ακούγεται αυτό, κρύβει μέσα του μια στωικότητα που τελικά συμβάλλει στην ψυχική ανθεκτικότητα.

Η βασίλισσα έμαθε να μην ενδιαφέρεται για την κριτική και την άποψη του καθενός, ακριβώς επειδή ήξερε ότι οι πράξεις της ήταν αναγκαστικά σε κοινή θέα. Οι επιστημονικές έρευνες δείχνουν πως όταν ανησυχούμε διαρκώς για το τι πιστεύουν οι άλλοι για εμάς, τείνουμε να θεωρούμε πιο αυστηρή την όποια κριτική τους.

Πίσω από αυτή τη στάση κρύβεται το ανεπίσημο βασιλικό μότο: «Ποτέ μην παραπονιέσαι, ποτέ μην εξηγείς». Πιστεύεται ότι το εισηγήθηκε ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Ντισραέλι, υιοθετήθηκε από τη μητέρα της Ελισάβετ και χρησιμοποιείται πλέον ως μάντρα της βασιλικής οικογένειας για τα διάφορα αμφιλεγόμενα δημόσια θέματα, πλην όμως όχι με την ίδια επιτυχία από όλα τα μέλη της.

Αποδοχή της ηλικίας

Μια εμβληματική φιγούρα, μια μορφή που θα μείνει αξέχαστη, σε κάθε ηλικία. Η βασίλισσα Ελισάβετ αγκάλιασε κάθε ηλικιακό στάδιο της ζωής της, μένοντας μακριά από ματαιοδοξία και εφήμερες μόδες. Και πάλι, ήταν η θέση της που το υπαγόρευε και ταυτόχρονα της επέτρεπε να το κάνει, πλην όμως η αποδοχή του εαυτού και της εικόνας δεν είναι κάτι αυτονόητο. Το να μεγαλώνεις με αποδοχή για σένα είναι ένα από τα ωραιότερα δώρα που μπορείς να κάνεις στον εαυτό σου.