ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΖΥΓΙΖΕΣΑΙ;

Είναι πιο αποτελεσματικό το καθημερινό ή το εβδομαδιαίο ζύγισμα, όταν θες να χάσεις βάρος; Οι ειδικοί τοποθετούνται, ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά για όλες τις περιπτώσεις.

Η ενασχόληση με το βάρος είναι κάτι που λίγο ή πολύ όλους μας έχει αγγίξει. Η σχέση μας με τη ζυγαριά μπορεί να περνάει από διάφορα στάδια λατρείας και μίσους και το ζύγισμα μπορεί να γίνει εμμονή, πράγμα καθόλου παράλογο σε μια εποχή σαν τη σημερινή. 

Όσο προσπαθείς να φτάσεις τον απόλυτο στόχο του καλογυμνασμένου, λεπτού σώματος, υπερπηδώντας καθημερινά δεκάδες εμπόδια-προκλήσεις που ξεπηδούν μπροστά σου με τη μορφή fast food, επεξεργασμένων σνακ και βουνών ζάχαρης, η ζυγαριά είναι εκεί για να διαπιστώνει τι κατάφερες. 

Η σχέση μας με τη ζυγαριά

Σχετικά νωρίς συνειδητοποίησα ότι το ζύγισμα δεν είναι και δεν θα γίνει ποτέ το αγαπημένο μου σπορ. Ξέρω αρκετούς σαν εμένα, που δεν ζυγίζονται. Ξέρω όμως περισσότερους που, κάθε τρεις και λίγο, ξέρουν να σου πουν πόσα γραμμάρια πάνω ή κάτω έδειξε η ζυγαριά τους. Εννοείται ότι εκείνοι έχουν την ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας κι εγώ την παλιά, κλασική, που ποτέ-μα-ποτέ δεν δείχνει το πραγματικό σου βάρος. 

Αφήνοντας έξω από την κουβέντα αυτή τους ανθρώπους με κάποιο πρόβλημα υγείας, παχυσαρκίας ή διατροφικής διαταραχής και τα βρέφη –ειδικά τα πρόωρα– που πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά το βάρος τους, θέλω να σημειώσω ότι τους κατανοώ όλους. 

Το άρθρο αυτό δεν έχει σκοπό να κρίνει ή να κουνήσει το δάχτυλο σε κανέναν. Αντιθέτως, εκείνο που θέλει να αναδείξει είναι ότι το ζύγισμα είναι μια εξατομικευμένη υπόθεση, για την οποία πρέπει να λάβεις υπόψη σου αρκετά ζητούμενα. Και ότι βασικά είναι θέμα υγείας και όχι μόδας, μανίας ή εμφάνισης. 

Τι ακριβώς δείχνει η ζυγαριά

Το νούμερο που βλέπουμε στη ζυγαριά είναι απλώς η αποτύπωση της σχέσης του σώματός μας με τη βαρύτητα. Σε έναν άλλο πλανήτη, θα ήταν διαφορετικό. Δεν μας λέει τίποτα για το πόσο υγιείς ή όμορφοι είμαστε. 

iStock

Μας δείχνει μόνο το άθροισμα της άπαχης μάζας του σώματός μας –που περιλαμβάνει μυς, όργανα, οστά και υγρά, όπως το νερό και το αίμα– και του λιπώδους ιστού μας, δηλαδή της λιπώδους μάζας. 

Τι δείχνει ο Δείκτης Μάζας Σώματος

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος σχετίζεται με το βάρος, αλλά είναι κάτι διαφορετικό. Είναι μια μέθοδος «διάγνωσης» για το κατά πόσο το βάρος μας μπορεί να σχετίζεται με την εκδήλωση κάποιας νόσου. 

Για την ακρίβεια, είναι το βάρος μας σε κιλά διαιρούμενο με το τετράγωνο του ύψους μας σε μέτρα. Μας λέει αν ανήκουμε στην κατηγορία του λιποβαρούς, του φυσιολογικού, του υπέρβαρου ή του παχύσαρκου. Και αυτό το κάνει διότι είθισται ο υψηλός ΔΜΣ να σηματοδοτεί τον κίνδυνο για ορισμένες ασθένειες (υπέρταση, διαβήτη, καρδιαγγειακά), δεν είναι όμως και κάτι απόλυτο. 

Φυσικά, και οι αδύνατοι μπορεί να κινδυνεύουν από τα παραπάνω νοσήματα – και όχι μόνο. Ο ΔΜΣ δεν είναι ένα ακριβές προγνωστικό κριτήριο για την υγεία όλων. Τουλάχιστον όχι πλέον, τώρα που η επιστήμη μοιάζει να συνειδητοποιεί τη σημασία της εξατομίκευσης.  

Να σημειώσω εδώ ότι ο ΔΜΣ δεν αποτυπώνει τα ποσοστά λίπους στο σώμα μας, νούμερο που είναι πράγματι περισσότερο ενδεικτικό μιας καλής υγείας. Το ποσοστό σωματικού λίπους προκύπτει από την αναλογία του με την άπαχη μάζα. Ο αυξημένος μυϊκός ιστός αποδίδει μικρότερα ποσοστά λίπους. Πολύ απλά, κάποιος αδύνατος με αδύναμο μυϊκό ιστό μπορεί να έχει αυξημένα ποσοστά λίπους. 

Τι πρέπει να ξέρετε προτού αποφασίσετε πόσο συχνά θα ζυγίζεστε

Αν ο έλεγχος του βάρους σας έχει να κάνει καθαρά με λόγους υγείας, φυσικά θα πρέπει να πάρετε τη γνώμη του γιατρού σας. Υπάρχουν ζητήματα υγείας και ευεξίας που μπορούν να βελτιωθούν μόνο με άσκηση και διατροφή. Χωρίς να χάσετε ούτε ένα γραμμάριο. «Σε αυτή την περίπτωση, δεν χρειάζεται να ζυγίζεστε καθόλου!» αναφέρει η Αμερικανίδα Susan Kleiner, PhD, διαιτολόγος και σύμβουλος διατροφής.

Σε περίπτωση που επιθυμείτε να χάσετε βάρος, υπολογίστε ότι μαζί θα χάσετε και μυϊκό ιστό. Το θέλετε πραγματικά; Συζητήστε με τον γιατρό και τον διαιτολόγο σας ποια είναι η καλύτερη πρακτική για να χάσετε όσο το δυνατόν λιγότερη μυϊκή μάζα, αν αυτό είναι το ζητούμενο. Αν πράγματι δεν θέλετε να χάσετε μυς, το ζύγισμα στο σπίτι δεν ωφελεί σε τίποτα. Χρειάζεται καθοδήγηση και λιπομέτρηση από ειδικό. 

Σε ποιες περιπτώσεις κάνει καλό το καθημερινό ζύγισμα και σε ποιες όχι

Το καθημερινό ζύγισμα έχει αποδεχτεί βάσει μελετών ότι μπορεί να κάνει καλό σε δύο περιπτώσεις:

1. Στην πρόληψη της αύξησης βάρους που σχετίζεται με την ηλικία (άρα και με την υγεία).
2. Στη συντήρηση ενός ικανοποιητικού σωματικού βάρους.

Σίγουρα το καθημερινό ζύγισμα δεν ωφελεί στην απώλεια βάρους! Ωστόσο, είναι ίσως προτιμότερο από το εβδομαδιαίο, καθώς το δεύτερο έχει αποδειχθεί ότι ασκεί μεγάλη πίεση και δεν εξασφαλίζει ακριβές αποτέλεσμα. Οι ειδικοί έχουν παρατηρήσει ότι πολλοί άνθρωποι μπορεί να προβαίνουν σε ακρότητες μία μέρα πριν από το εβδομαδιαίο ζύγισμά τους. Η πιο συνηθισμένη είναι να λιμοκτονούν! 

Το καθημερινό ζύγισμα βέβαια δεν είναι για όλους. Σίγουρα αντενδείκνυται σε περιπτώσεις διατροφικών διαταραχών (στις οποίες προτιμότερο είναι το εβδομαδιαίο, αλλά και πάλι, μόνο ο γιατρός μπορεί να υποδείξει τη συχνότητα ανάλογα με τον κάθε ασθενή του) και σε όσους βλέπουν ότι αποκτούν εμμονή με το ζύγισμα. 

Άλλη έρευνα διαπίστωσε ότι το καθημερινό ζύγισμα σχετίζεται με φτωχότερη αυτοεκτίμηση και κακή εικόνα του σώματος. Δεν αποκλείεται μάλιστα να ωθήσει ορισμένους από εμάς σε κατάθλιψη και άγχος.  

Ποια ώρα της ημέρας να ζυγίζεστε

Αφού ζυγίσετε τα υπέρ και τα κατά του καθημερινού ζυγίσματος για εσάς τους ίδιους, θα αποφασίσετε αν σας ταιριάζει. Όποια κι αν είναι η απόφασή σας, πρέπει να θυμάστε ότι το ζύγισμα πρέπει να γίνεται πάντα μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας, ιδανικά το πρωί, μετά την τουαλέτα, σύμφωνα με τους ειδικούς. Αυτό είναι απαραίτητο διότι η ποσότητα τροφής που παραμένει στο έντερο μπορεί να διαφοροποιήσει το βάρος σας. 

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν το βάρος

Το τι διαφοροποιεί το βάρος σε μικρές τιμές, αλλά καθημερινά, μπορεί να έχει να κάνει με την πρόσληψη αλατιού (το υπερβολικό αλάτι στο φαγητό προκαλεί κατακράτηση υγρών), τις ορμονικές διακυμάνσεις (η έμμηνος ρύση μπορεί να δείξει μια γυναίκα έως και 2,5 κιλά βαρύτερη), την υπερκατανάλωση υδατανθράκων και τη δυσκοιλιότητα. 

Ο Mike T. Nelson, PhD, φυσίατρος και εκπαιδευτικός φυσικής κατάστασης στις ΗΠΑ, αναφέρει σε δημοσίευμά του στην ιστοσελίδα Health πως ο κακός ύπνος, το άγχος, το αλκοόλ, οι μυϊκοί πόνοι, ακόμη και τα ταξίδια μπορούν να προκαλέσουν αυξομειώσεις του βάρους μέσα στην ημέρα. 

Πότε η απώλεια βάρους σηματοδοτεί προβλήματα υγείας

Όλα αυτά έχουν νόημα, επειδή οι ανεξήγητες αυξομειώσεις βάρους μπορεί να υποδεικνύουν προβλήματα στην υγεία σας, όπως η θυρεοειδική δυσλειτουργία, οι ορμονικές διαταραχές ή μια νεφρική νόσος. 

Σε κάθε περίπτωση αν χάσετε περισσότερο από το 5% του σωματικού σας βάρους σε μια περίοδο 6-12 μηνών για ανεξήγητους λόγους, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας, διότι οι πιθανότητες να οφείλεται σε κάποια ασθένεια είναι μεγάλες.