ΠΟΣΗ ΩΡΑ ΣΤΗ ΦΥΣΗ ΕΧΕΙ ΘΕΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΣΟΥ ΥΓΕΙΑ;

Υπάρχουν πολλά ερευνητικά δεδομένα για τις θεραπευτικές ιδιότητες της φύσης στην ψυχική υγεία του ανθρώπου. Ποιο είναι το ελάχιστο χρονικό διάστημα που πρέπει να περνάμε στη φύση ανά εβδομάδα για να ωφεληθούμε;

Η λέξη φύση προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα φύω, που σημαίνει φυτρώνω, θεριεύω, αναπτύσσομαι. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι ήταν άμεσα συνυφασμένοι με τη φύση. Είχαν αναγνωρίσει και είχαν εκμεταλλευτεί ποικιλοτρόπως τα οφέλη της, άλλοτε καλλιεργώντας τη για να λάβουν τους καρπούς της, άλλοτε χρησιμοποιώντας την ως φυσικό οχυρό για να προστατευτούν από τους εχθρούς, άλλοτε παρατηρώντας τα «μηνύματά» της για να αποφύγουν πιθανές φυσικές καταστροφές, κι άλλοτε απολαμβάνοντας απλά τα αγαθά που έχει να προσφέρει.

Πλέον, η σχέση του ανθρώπου με τη φύση δεν είναι το ίδιο άμεση σε σχέση με το παρελθόν. Η τάση αστικοποίησης, οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας, οι πολυάριθμες καθημερινές απαιτήσεις και η ανάγκη ανταπόκρισης μέσα σε μία τεχνολογικά αναπτυσσόμενη εποχή φαίνεται να λειτουργούν ψυχοπιεστικά για τον μέσο άνθρωπο.

Η παρούσα κοινωνική συνθήκη μπορεί να έχει φέρει ποικίλα οφέλη στην καθημερινή διαβίωσή του, αλλά παράλληλα έχει φέρει ένα ψυχικό κόστος το οποίο συχνά ζητά να αποσυμπιεστεί. Η ανάγκη για ψυχική εκτόνωση είναι οικεία στον άνθρωπο που προσπαθεί να ισορροπήσει την επαγγελματική και κοινωνική του ζωή με τις προσωπικές του ανάγκες και φιλοδοξίες.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη θεωρία αποκατάστασης της προσοχής, ο σύγχρονος τεχνολογικά αναπτυσσόμενος κόσμος ενθαρρύνει την παρατεταμένη εστίαση της προσοχής π.χ. σε ένα κινητό, σε ένα tablet, laptop. Πρόκειται για συμπεριφορές οι οποίες, σύμφωνα με τη σχετική θεωρία, δημιουργούν ψυχική κόπωση, ευερεθιστότητα και προβλήματα στη διατήρηση της προσοχής.

Αντίθετα, οι εμπειρίες μέσα στη φύση δίνουν τη δυνατότητα στον εγκέφαλο να ανακάμψει και να ξεκουραστεί από αυτή την παρατεταμένη εστίαση του νου, ανοίγουν το αντιληπτικό του πεδίο και του δίνουν την ελευθερία να αποκτήσει καλύτερη και πιο διευρυμένη αίσθηση του εαυτού.

Έκθεση στη φύση και μείωση του στρες

Για άλλους επιστήμονες, η έκθεση στην φύση έχει να κάνει περισσότερο με τη μείωση των επιπέδων στρες στον ανθρώπινο οργανισμό, παρά με τη βελτίωση της ικανότητας κατευθυνόμενης προσοχής.

Η θεωρία μείωσης του στρες, που αναπτύχθηκε πρώτη φορά από τους Ulrich et al. (1991), αναφέρει ότι στην καθημερινότητά τους οι άνθρωποι εκτίθενται σε στρεσογόνους παράγοντες, οι οποίοι δημιουργούν σταδιακά μεταβολές και αλλοιώσεις στο καρδιαγγειακό, το ενδοκρινολογικό και το μυοσκελετικό σύστημα του οργανισμού. Η έκθεση σε φυσικά περιβάλλοντα, ακόμα και από την οθόνη ενός υπολογιστή, έχει την τάση να μειώνει το στρες και να επαναφέρει μία αίσθηση ηρεμίας στον οργανισμό.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Αν και οι υπάρχουσες έρευνες μπορεί να διαφωνούν ως προς τα επιμέρους οφέλη της φύσης στον άνθρωπο, ωστόσο φαίνεται να συμφωνούν στο ότι η φύση λειτουργεί ευεργετικά για τον οργανισμό μας. Ειδικότερα, ο άνθρωπος φαίνεται να βιώνει ψυχική ευεξία όταν μπορεί να περνάει τουλάχιστον 1 ώρα την εβδομάδα στην φύση (White et al., 2019). Ακόμα και 10-20 λεπτά έκθεσης στη φύση την εβδομάδα φαίνεται να λειτουργούν ωφέλιμα για την ψυχική μας υγεία. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τον χρόνο που περνάει το άτομο σε εξωτερικούς χώρους κάποιου αστικού κέντρου.

Σύμφωνα με την ταξιδιωτική συγγραφέα και ποιήτρια Gretel Ehrlich, «τα πάντα στη φύση μας προσκαλούν συνεχώς να είμαστε αυτό που είμαστε». Τίποτα στη φύση δεν γίνεται με προσπάθεια ή σε «λάθος» χρόνο, καθετί ωριμάζει και αναπτύσσεται όταν έρθει η ώρα του. Η φύση, λοιπόν, μας μαθαίνει την αξία του να είμαστε διαφορετικοί και μοναδικοί, όπως κάθε άνθος και κάθε δέντρο έχει μία μοναδική υπόσταση.

Η φύση μάς μαθαίνει ότι αυτό που είμαστε είναι αρκετό, γιατί δεν ζητάει κάτι από εμάς. Οι αισθήσεις μας είναι ο φυσικός δίαυλος σύνδεσής μας με εκείνη. Αν αναρωτηθούμε «Ποιες είναι οι πληροφορίες που μας δίνουν οι αισθήσεις μας και συνολικά ο οργανισμικός μας εαυτός, όταν βρισκόμαστε στη φύση;» ίσως μπορέσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: «Τι σημαίνει η φύση για εμένα;»

Η Αναστασία-Χαρά Καραγιάννη είναι Ψυχολόγος-Προσωποκεντρική Ψυχοθεραπεύτρια