ΠΩΣ Η ΕΜΦΥΛΗ ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

Μία νέα έρευνα φωτίζει την κοινωνική διάσταση που μπορεί να έχει η υγεία. Γυναίκες και άντρες δεν μοιράζονται την ίδια βιολογία, ούτε έχουν την ίδια υγεία. Κατά πόσο το τελευταίο οφείλεται μόνο σε βιολογικούς παράγοντες και όχι και στην ανισότητα των φύλων;

Οι γυναίκες συνήθως ζουν περισσότερο από τους άντρες, αλλά έχουν χειρότερη υγεία, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου κινδύνου για πολλές χρόνιες ασθένειες, ένα φαινόμενο που συχνά αναφέρεται ως το «παράδοξο υγείας-επιβίωσης».

Το πολύ πρόσφατο παράδειγμα με το σύνδρομο Long Covid που φαίνεται να απειλεί περισσότερο τις γυναίκες είναι μία ακόμη επιβεβαίωση του κανόνα. Οι περισσότεροι ειδικοί τονίζουν ότι αυτό οφείλεται σε βιολογικές διαφορές μεταξύ γυναικών και αντρών και δεν έχουν άδικο. Πράγματι, οι γυναικείες αναπαραγωγικές ορμόνες επηρεάζουν πολλούς ιστούς στο σώμα, ενώ η εγκυμοσύνη και ο τοκετός ενέχουν πρόσθετους κινδύνους για την υγεία.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την υγεία των φύλων;

Είναι μόνο βιολογικοί οι παράγοντες που επηρεάζουν την άνιση υγεία μεταξύ των δύο φύλων ή υπάρχουν και κοινωνικοί λόγοι; Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες κερδίζουν λιγότερα χρήματα από τους άντρες, έχουν περισσότερες ευθύνες για τη φροντίδα των παιδιών και διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έμφυλης βίας, φαινόμενα που έγιναν πιο αισθητά και την περίοδο της πανδημίας και των lockdowns και συνεχίζουν δυστυχώς να καταγράφονται στην ειδησεογραφία σχεδόν καθημερινά. Δεν θα μπορούσαν όλα αυτά να συμβάλλουν σε μια χειρότερη υγεία; Η απάντηση είναι «ναι».

iStock

Η ανθρώπινη υγεία επηρεάζεται και από τις κοινωνικές συνθήκες. Η διαβίωση σε κοινωνίες που είναι πιο άνισες συνδέεται με αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία. Μία νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences έρχεται να το επιβεβαιώσει, εστιάζοντας στις έμφυλες ανισότητες. Η έρευνα διενεργήθηκε σε δύο αγροτικές κοινότητες στη νοτιοδυτική Κίνα. Και οι δύο κοινότητες ανήκουν στη μειονότητα Mosuo, μοιράζονται μια κοινή γλώσσα, θρησκεία και τελετουργικό. Διαφέρουν, ωστόσο, στην οικογενειακή δομή.

Τι έδειξε η έρευνα για την υγεία των φύλων

Μερικοί Mosuo μεταβιβάζουν τη γη και άλλους πόρους από τις μητέρες στις κόρες. Οι ανθρωπολόγοι αποκαλούν αυτό το σύστημα μητριαρχία. Ο ρόλος των αντρών σε αυτές τις οικογένειες είναι η παροχή οικονομικής υποστήριξης στις γυναίκες, τη στιγμή που οι ίδιοι παραμένουν μέρος του νοικοκυριού της μητέρας ή της αδελφής τους. Περίπου το 30% των αντρών βρίσκονται σε ανεπίσημους γάμους, καθώς ναι μεν μένουν μαζί με τις γυναίκες τους, δεν παντρεύονται όμως επίσημα.

ΣΤΙΣ ΑΥΣΤΗΡΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, Η ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΙΟΥΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙ ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ.

Στον αντίποδα βρίσκονται οι πατριαρχικές κοινωνίες Mosuo, που μοιάζουν περισσότερο με τις κλασικές δυτικές κοινωνίες. Εδώ οι άντρες είναι αρμόδιοι για τα οικονομικά, τα οποία μεταβιβάζονται από πατέρα σε γιο, οι γάμοι είναι επίσημοι και ο ρόλος των αντρών ενδυναμωμένος.

Η ομάδα των ερευνητών επισκέφτηκε εκατοντάδες νοικοκυριά τόσο στις πατριαρχικές όσο και στις μητριαρχικές κοινότητες των Mosuo. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με τις κοινωνικές, οικονομικές και οικιακές συνθήκες διαβίωσης. Μετρήθηκε η αρτηριακή τους πίεση και συλλέχθηκαν δείγματα αίματος. Τι βρέθηκε;

Η υγεία των γυναικών αποδείχτηκε φτωχότερη από αυτή των αντρών σε πατριαρχικά περιβάλλοντα. Ήταν όμως καλύτερη από την υγεία των αντρών στις μητριαρχικές κοινότητες. Εκεί, τα ποσοστά χρόνιας φλεγμονής των γυναικών ήταν περίπου τα μισά από τα ποσοστά των ανδρών και τα ποσοστά υπέρτασης περίπου 12% χαμηλότερα.

Unsplash Samantha Sophia

Πού οφείλεται η φτωχότερη υγεία των γυναικών

Τόσο η χρόνια φλεγμονή όσο και η υπέρταση είναι πρώιμοι δείκτες μακροχρόνιας νόσου. Και οι δύο θέτουν τους ανθρώπους σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη, νευροεκφυλιστικές διαταραχές και θάνατο. Η φτωχότερη υγεία των γυναικών στις πατριαρχικές κοινότητες Mosuo πιθανότατα οφείλεται στις διαφορετικές συνθήκες της καθημερινότητας, όπου το άγχος συσσωρεύεται μακροπρόθεσμα.

Η φροντίδα των παιδιών και τα οικιακά καθήκοντα είναι ευκολότερα, όταν οι γυναίκες έχουν βοήθεια και αυτονομία. Οι γυναίκες Mosuo τόσο στις μητριαρχικές όσο και στις πατριαρχικές κοινότητες έχουν την ουσιαστική ευθύνη και των δύο. Όμως εκείνες στις μητριαρχικές κοινότητες έχουν μεγαλύτερη αυτονομία και περισσότερη υποστήριξη από συγγενείς και φίλους.

Εν αντιθέσει, οι γυναίκες στις πατριαρχικές κοινότητες είναι πιο απομονωμένες και αναλαμβάνουν τις δουλειές του σπιτιού με λιγότερη βοήθεια. Σε αυτές τις κοινωνίες δεν κάνει εντύπωση ότι η προτίμηση για τους γιους μπορεί να προκαλέσει ακόμη και παραμέληση των θυγατέρων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της υγείας των κοριτσιών.

Η σημασία της έρευνας για τη βελτίωση της παγκόσμιας υγείας

Αυτά τα ευρήματα, που θέτουν σε αμφισβήτηση την αντίληψη ότι η βιολογία είναι ο μόνος καθοριστικός παράγοντας για τη διαφορετική υγεία των φύλων, προφανώς δεν ισχύουν μόνο για τις κοινότητες των Mosuo. Όλων η υγεία επηρεάζεται από την αυτονομία και την πρόσβαση σε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η βιολογία δεν παίζει κανένα ρόλο. Δίνοντας όμως έμφαση μόνο στις βιολογικές διαφορές είναι σα να αποδεχόμαστε a priori ότι όλα τα άλλα μεταξύ αντρών και γυναικών είναι ίσα, πράγμα που δεν ισχύει.

Η έρευνα αυτή είναι σημαντική διότι συμβάλλει στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η έμφυλη ανισότητα μπορεί να επηρεάσει την υγεία. Συνεπώς, μας βοηθάει να εργαστούμε πιο ολιστικά και αποτελεσματικά ώστε να μειώσουμε το συνεχώς αυξανόμενο βάρος των χρόνιων ασθενειών.