ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ, ΤΕΛΙΚΑ, ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ;

Για τους Ιάπωνες λέγεται Ικιγκάι και, ενώ δεν είναι η ευτυχία, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αυτήν. Πώς θα εντοπίσετε τις μικρές εκείνες στιγμές που σας φέρνουν σε απόλυτη επαφή με τον εαυτό σας και που απολαμβάνετε όσο τίποτα άλλο;

Η ευτυχία είναι σίγουρα κάτι το οποίο μας έχει απασχολήσει αρκετές φορές. Οι προσεγγίσεις της πολλές και διάφορες, η αναζήτησή της σχεδόν αέναη. Μία πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση είναι αυτή της ροής, του γνωστού διεθνώς flow.

Τον όρο εισήγαγε ο Ουγγρο-Αμερικανός Καθηγητής Ψυχολογίας Mihaly Csikszentmihalyi στο ομώνυμο βιβλίο του, προσδιορίζοντάς τη ροή ως μία κατάσταση ευτυχίας η οποία προκύπτει από την ενασχόλησή μας με κάτι που απολαμβάνουμε τόσο, ώστε να προσηλωνόμαστε απόλυτα και να ξεχνάμε όλα τα άλλα.

Τι σημαίνει flow και πώς σχετίζεται με την ευτυχία

Αυτή η κατάσταση της ευτυχίας είναι εντελώς ανεξάρτητη από τα εξωτερικά συμβάντα. Στις έρευνές του ο Dr Csikszentmihalyi μελέτησε τις εμπειρίες διαφορετικών ομάδων, όπως ορειβάτες, μουσικούς, σκακιστές, χειρουργούς, χορευτές, αναγνώστες ή γονείς, και κατέληξε στο συμπέρασμα πως όποιος ασκεί μια δραστηριότητα στην οποία μπορεί να προσηλώνεται απόλυτα, έχει τη δυνατότητα να βιώσει αυτή την εμπειρία.

Το εντυπωσιακό είναι πως η συγκεκριμένη κατάσταση ευτυχίας μάς επιτρέπει να αναπτυχθούμε ψυχικά και πνευματικά, διότι η εμπειρία της ροής είναι μια εμπειρία γεμάτη νόημα που δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα άλλο. Όποιος λοιπόν περιέρχεται σε κατάσταση ροής, στην πραγματικότητα παύει να αναζητά το νόημα της ζωής στις φιλοσοφικές, θρησκευτικές ή ψυχολογικές του διαστάσεις, διότι νιώθει πλήρης εσωτερικά.

Αυτή η κατάσταση της ροής, που και πρόσφατα, με αφορμή τα lockdowns, παρατηρήθηκε ότι βοήθησε αρκετούς ανθρώπους να παραμείνουν σε καλή ψυχολογική φόρμα, είναι κάτι που αναφέρεται και στην ιαπωνική φιλοσοφία ως Ικιγκάι. Iki σημαίνει ζω, ενώ gai σημαίνει αξία. Το Ικιγκάι είναι λοιπόν αυτό που κάνει τη ζωή μας πολύτιμη. Είναι η ερώτηση στην απάντηση: Ποιος είναι ο πιο συναρπαστικός, χαρμόσυνος και σημαντικός λόγος που έχετε για να σηκώνεστε κάθε πρωί από το κρεβάτι;

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Τι σημαίνει Ικιγκάι και πώς σχετίζεται με το νόημα της ζωής

Το Ικιγκάι έγινε για πρώτη φορά γνωστό στον δυτικό κόσμο, μέσα από τη διάσημη έρευνα του δημοσιογράφου του National Geographic και συγγραφέα Dan Buettner. O Buettner ήταν αυτός που μίλησε πρώτος για τις Μπλε Ζώνες, τις περιοχές του πλανήτη στις οποίες ζουν οι μακροβιότεροι άνθρωποι. Ανάμεσα σε αυτές είναι και το νησιωτικό σύμπλεγμα της Οκινάουα στην Ιαπωνία.

Εκτός από την υγιεινή διατροφή, τη σωματική άσκηση και την έντονη αίσθηση της κοινότητας, το Ικιγκάι θεωρείται ένας ακόμη λόγος για τη μακροζωία των κατοίκων. Πρόκειται για αγαπημένες συνήθειες, όπως η κηπουρική, η ενασχόληση με τα εγγόνια, το εργόχειρο, οτιδήποτε γεμίζει τον καθένα.

Όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να το νιώσουν, αλλά στην ανταγωνιστική και στρεσογόνα δυτική κοινωνία, οι αμέτρητες υποχρεώσεις, οι φρενήρεις ρυθμοί και οι ποικίλλες περισπάσεις, δεν μας αφήνουν να συγκεντρωθούμε στη δραστηριότητα που αγαπάμε και να ξεχαστούμε, όπως κάποτε που ήμασταν παιδιά.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του Ικιγκάι

Ας δούμε λοιπόν ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του Ικιγκάι ή της πολύ συγγενικής ροής, μήπως μπορέσουμε να τα προσεγγίσουμε.

Έχει ενεργητικό χαρακτήρα

Το νόημα της ζωής δεν εκπορεύεται από κάποιο φιλοσοφικό ή θρησκευτικό σύστημα, αλλά από ένα προσωπικό μεράκι που έχουμε και είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Πρόκειται για κάτι μικρό και καθημερινό, όπως το μαγείρεμα ενός σπιτικού γεύματος. Ό,τι και να είναι, μας γεμίζει αισιοδοξία ότι θα καταφέρουμε να ζήσουμε όμορφα.

Σε απορροφά εντελώς

Την ώρα που ασχολείσαι με την αγαπημένη σου δραστηριότητα είσαι εκεί ψυχή τε και σώματι. Βάζεις τόσο πολύ από την ουσία σου σε αυτήν, που είναι αδύνατο να σε αποσπάσει κάτι.

Προϋποθέτει την παιδική περιέργεια και χαρά

Προσέρχεσαι στην αγαπημένη σου δραστηριότητα με τα μάτια ενός παιδιού και ζεις την περιπέτεια εκεί που οι άλλοι βλέπουν τη ρουτίνα. Αυτό εξηγεί γιατί το Ικιγκάι δεν είναι κάτι υποχρεωτικά ασυνήθιστο ή κάτι εντυπωσιακό. Είναι προσωπικό και διατηρεί τη ζωντάνια εκείνου που το απολαμβάνει.

Μερικοί άνθρωποι έχουν την τύχη να βρουν από μικροί το Ικιγκάι τους. Πολλοί το ανακαλύπτουν αργότερα, ενώ συχνά στην πορεία της ζωής μας, βρίσκουμε ένα καινούργιο Ικιγκάι που παίρνει τη θέση του παλιού.

Ο Ιάπωνας συγγραφέας Χαρούκι Μουρακάμι αφηγείται σε ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο του ότι στα νιάτα του ήταν τρελαμένος με την τζαζ. Στα φοιτητικά του χρόνια άνοιξε με τη γυναίκα του ένα τζαζ μπαρ για να μπορεί να ακούει τζαζ όσο συχνά ήθελε. Μια μέρα όμως, εντελώς ξαφνικά και, ενώ παρακολουθούσε έναν αγώνα μπέιζμπολ, του καρφώθηκε η ιδέα ότι θα έγραφε ένα μυθιστόρημα.

Πώς θα βρείτε το νόημα της δικής σας ζωής

Για να βρούμε το Iκιγκάι μας, συνήθως αρκεί η προσεκτική παρατήρηση και μελέτη της ζωής μας. Τα ακόλουθα βήματα θα σας βοηθήσουν να το εντοπίσετε και να του αφιερώσετε τον χρόνο και την προσοχή που του αρμόζουν.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ηλικία μεταξύ 8-12 ετών. Επειδή παύουμε να αυτοπροσδιοριζόμαστε μόνο μέσα από την οικογένειά μας, αλλά δεν μας έχει παρασύρει ακόμη η τρικυμία της εφηβείας. Συμπεριφερόμαστε συνήθως ως εξερευνητές.

1. Ποιες δραστηριότητες σας άρεσαν πολύ; Τι σας έκανε να ξεχνιέστε και να χάνετε την αίσθηση του χρόνου; Προσπαθήστε να δώσετε τουλάχιστον 5 απαντήσεις.
2. Ποιοι άνθρωποι σας ενέπνεαν;
3. Τι όνειρα είχατε για τη ζωή σας;
4. Σκεφτείτε τις χρονικές περιόδους που νιώθατε ευτυχισμένοι. Τι κάνατε;

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΔΕΝ ΕΚΠΟΡΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΚΑΠΟΙΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ Ή ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΜΕΡΑΚΙ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΓΙΑ ΕΜΑΣ.

Όσον αφορά την τωρινή ζωή σας, εστιάστε στα ακόλουθα ερωτήματα.

1. Ποιες δραστηριότητες σας κάνουν να νιώθετε ότι βρίσκεστε σε κατάσταση ροής; Σκεφτείτε τόσο την προσωπική όσο και την επαγγελματική σας ζωή. Πότε ξεχνιέστε με αυτό που κάνετε, συγκεντρώνεστε απόλυτα και στη συνέχεια νιώθετε γεμάτοι ενέργεια;
2. Υπάρχει κάποια δραστηριότητα στη ζωή σας, στην οποία θέλετε να βελτιώνεστε συνεχώς, χωρίς να σας ενδιαφέρει η αποδοχή και η επιδοκιμασία των άλλων;
3. Ποιες δραστηριότητες σας κάνουν να αισθάνεστε σημαντικοί;
4. Με ποιες δραστηριότητες νιώθετε ότι προσφέρετε χαρά και φροντίδα στους άλλους;

Το κείμενο έχει γραφτεί με βάση το βιβλίο Κιντσούγκι. Η ομορφιά της ατέλειας της Andrea Lohndorf (εκδ. Διόπτρα).