ΜΑΡΤΥΡΙΑ: «ΠΩΣ ΚΑΤΑΦΕΡΑ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΩ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΜΟΥ ΜΕ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ»

«Διαχείριση αλκοόλ». Υπάρχει, άραγε, τέτοιο πράγμα; Για τους ανθρώπους εκείνους που δεν είναι βαριά εξαρτημένοι από το αλκοόλ υπάρχει, μας λέει η Γιούλη Ψαρράκη, που έχοντας υπάρξει gray area drinker, κατάφερε να αλλάξει ζωή. Στη συνέντευξη που ακολουθεί καταθέτει τη δική της σχέση με το ποτό και την πορεία που ακολούθησε για να την επαναπροσδιορίσει.

Όταν πήρα στα χέρια μου το βιβλίο της Γιούλης Ψαρράκη με τίτλο ΑΝΕΥ. Ένας χρήσιμος οδηγός για να επαναπροσδιορίσεις τη σχέση σου με το αλκοόλ και να συναντήσεις την αλήθεια σου (εκδ. Αρμός), για να είμαι ειλικρινής μου φάνηκε κάπως επιφανειακό και μάλλον... άνευ ουσίας. Να εξηγήσω τι εννοώ.

Αναρωτήθηκα: Πώς είναι δυνατόν να μπορούν να λύσουν το πρόβλημα διαβάζοντας ένα βιβλίο άνθρωποι που παλεύουν μια ζωή να κόψουν το αλκοόλ, που πηγαίνουν σε ειδικές ομάδες, που ξανακυλάνε και ξαναπροσπαθούν; Γίνεται η σχέση με το αλκοόλ να επαναπροσδιοριστεί απλώς και τι σημαίνει αυτό;

Διαβάζοντας όμως την ίδια την ιστορία της συγγραφέως, μιας γυναίκας γύρω στα 50, που είχε συνδέσει για χρόνια ξεκούραση και διασκέδαση με το αλκοόλ, κατάλαβα πως δεν αποτελούσε μία από τις τυπικές περιπτώσεις κατάχρησης αλκοόλ με τις ολέθριες συνέπειες που ακούμε ή βλέπουμε.

«Παρόλο που η ποσότητα που έπινα δεν ήταν μεγάλη, είχε αρχίσει το σώμα μου να μην υποστηρίζει τη δραστηριότητα και άρχισα να βλέπω την άλλη πλευρά του νομίσματος. Γινόμουν συνέχεια όλο και πιο νευρική, χωρίς υπομονή, με μηδενική ενέργεια, με διαρκείς πονοκεφάλους, άστατο ύπνο και κούραση, μια μόνιμη σωματική και ψυχική κούραση, για την οποία, φυσικά, κατηγορούσα την άδικη ζωή της Ελληνίδας μάνας και ποτέ το αλκοόλ» γράφει στην εισαγωγή.

Αποφάσισα λοιπόν να της μιλήσω, για να μάθω πώς η δική της ιστορία αφορά τελικά πολύ περισσότερο κόσμο. «Τα τελευταία 10 χρόνια έχει προκύψει μια μεσαία κατηγορία χρηστών αλκοόλ, οι λεγόμενοι gray area drinkers. Βρίσκονται σε μια γκρίζα ζώνη ανάμεσα σε εκείνους που έχουν μια “βαριά” εξάρτηση, μια δύσκολη σχέση με το αλκοόλ, αυτούς που αποκαλούμε αλκοολικούς, κι εκείνους που πίνουν περιστασιακά σε κοινωνικές εκδηλώσεις και δεν έχουν αναπτύξει καμία σχέση με το ποτό» μου εξήγησε, κατατάσσοντας σε αυτή την γκρίζα ζώνη τον εαυτό της.

– Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των gray area drinkers;

Είναι απόλυτα λειτουργικοί σε όλους τους τομείς της ζωής τους. Γι' αυτούς το αλκοόλ δεν είναι μόνο μέσο διασκέδασης, αλλά απαραίτητη προσθήκη. Χαλαρώνουν με αυτό. Μπορεί να μην πίνουν κάθε βράδυ, αλλά συνήθως πίνουν.

Έχουν αναπτύξει μια συναισθηματική σχέση με το αλκοόλ. Το βράδυ, για παράδειγμα που δεν θα πιουν, ίσως να μην χαλαρώσουν. Σε αυτή την κατηγορία, στην οποία ξεκάθαρα ανήκα, δεν μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου χωρίς το αλκοόλ.

Είναι οι άνθρωποι που, όταν ακούσουν ότι πρέπει να πάρουν αντιβίωση, δυσανασχετούν γιατί δεν θα μπορούν να πιουν. Πρόκειται για μια σχέση συνεξάρτησης, κατά την οποία το αλκόολ παίζει ρόλο στην καθημερινότητα, διότι του έχουν ανατεθεί πολλοί ρόλοι: για παράδειγμα της ξεκούρασης, της διασκέδασης, της χαλάρωσης, πραγμάτων που κανονικά μπορείς να κάνεις και μόνος σου, χωρίς ποτό, με άλλους τρόπους.

– Πώς ξεκίνησε η σχέση σας με το αλκοόλ;

Ξεκίνησα στα 18, στο πανεπιστήμιο και φυσικά ήταν τέλεια. Λάτρευα το αλκοόλ, η επίδρασή του ήταν μαγική. Ήμουν πάντα τελειομανής και αυστηρή με τον εαυτό μου, οπότε με τα ποτάκια μου χαλάρωνα, γινόμουν κοινωνική, χόρευα, γέλαγα και πέρναγα ξένοιαστα και κυρίως μου επέτρεπα να κάνω λάθη, πολλά λάθη και τα ευχαριστιόμουν όλα γιατί είχα πάντα τη δικαιολογία ότι δεν έφταιγα εγώ αλλά το ποτό.

Μετά το πανεπιστήμιο, η καριέρα. Νέοι λόγοι προστέθηκαν στις δικαιολογίες του πιόματος. Άγχος, ένταση, deadlines, παρουσιάσεις, spec, ταξίδια, επαγγελματικά γεύματα, events, business lunches, ατελείωτα πάρτι - ήμουν στον χώρο της διαφήμισης και της διοργάνωσης εκδηλώσεων - ατελείωτες ώρες δουλειάς και το αλκοόλ έρεε άφθονο παντού και πάντα.

Μετά από 12 χρόνια καριέρας, ήρθε το παιδί. Νέος λόγος για να πίνει κανείς. Κλεισμένη σε ένα σπίτι με ένα μωρό, την πρώτη ουσιαστική και σοβαρή ενασχόληση της ζωής μου, αυτή της μάνας, πανικοβλήθηκα. Κανείς δεν σε εκπαιδεύει γι' αυτό.

Ήξερα τι με έκανε να διώχνω την ένταση και το άγχος. Έτσι, το αλκοόλ έγινε ο καθημερινός μου συνεργάτης. Ένα κρασάκι για παρέα για να μαγειρέψω, ένα κρασάκι με την αγαπημένη μου σειρά, ένα κρασάκι... γενικά και όλα καλά.

– Πότε καταλάβατε ότι δεν ήταν όλα καλά; Τι σας έκανε να πάρετε την απόφαση να απέχετε;

Βιώνα μια δύσκολη καθημερινότητα κι αυτό από μόνο του ήταν αρκετό. Συνεχώς έβριζα τον εαυτό μου, βίωνα το “καθημερινό ξύλο”, τις ενοχές δηλαδή, ντρεπόμουν, αισθανόμουν ότι υπάρχει κάτι που με κρατούσε μακριά από την πηγαία μου χαρά. Είναι πολύ κομβικό το σημείο του να κατηγορείς τον εαυτό σου συνεχώς και πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι το νιώθουν. Σε αυτούς απευθύνομαι.

Είχα χάσει τον εαυτό μου, είχα πλέον μια δύσκολη καθημερινότητα, αλλά δεν μπορούσα να ξεφύγω. Έτρεχα διαρκώς σε μια κούρσα και δεν έμενε χρόνος για μένα. Ο χρόνος μου, η χαλάρωση, η επιβράβευσή μου ήταν το... κρασί μου.  Δεν πίστευα ποτέ ότι αυτή η τόσο σημαντική στιγμή της ημέρας ήταν η αιτία των δεινών μου. Και ποια ήταν αυτά;

Κακός ύπνος, στρες, ξύπνημα με στρες, αντιμετώπιζα τη ζωή με αγωνία. Ξέρετε ότι το κάθε ποτήρι κρασί προκαλεί τόσο μεγάλη αύξηση ορμονών χαλάρωσης, ώστε για να επανέλθει ο οργανισμός σε ισορροπία από το αλκοόλ, 3-4 ώρες μετά εκκρίνει στρεσογόνες ορμόνες; Τις πιο πολλές ώρες της ημέρας με μισούσα. Από την άλλη, δεν είχα την επιβεβαίωση της κοινωνίας ότι είχα πρόβλημα. Δεν ήμουν αλκοολική.

 

– Αλλά αποφασίσατε να το κόψετε μαχαίρι

Μια μέρα αποφάσισα να σταματήσω να πίνω. Ήταν στη δεύτερη καραντίνα, ένιωθα να πνίγομαι από το αίσθημα της φυλακής και έκανα μια πολύ ειλικρινή συζήτηση με τον εαυτό μου. Ήταν η πρώτη φορά που προσπάθησα πραγματικά, πολύ συνειδητά. Αποφάσισα όχι να το περιορίσω ή να προσπαθήσω να το μειώσω όπως είχα κάνει χωρίς αποτέλεσμα στο παρελθόν.

Αποφάσισα να κάνω τον εαυτό μου πειραματόζωο και να δω τι συνέπειες θα είχε η διακοπή του αλκοόλ. Παράλληλα, άρχισα να διαβάζω τι προκαλεί το αλκοόλ στον οργανισμό. Ξέρετε, ο κόσμος αγνοεί το πώς λειτουργεί το αλκοόλ στον οργανισμό.

Έχουμε στο μυαλό μας ότι ένας άνθρωπος για να μπει στη διαδικασία να το κόψει, πρέπει να είναι στο τελευταίο στάδιο, να έχει μια βαριά σχέση με το ποτό. Κι όμως, είναι πολλοί αυτοί που υποφέρουν, όπως ήμουν κι εγώ, αλλά δεν είναι στο τελευταίο στάδιο. Κι αυτοί είναι που δεν ζητούν βοήθεια, δεν το λένε σε κανέναν γιατί ντρέπονται.

– Διαβάζοντας λοιπόν μάθατε τι προκαλεί το αλκοόλ. Πόσο σας επηρέασε;

Ξεκίνησα να διαβάζω βιβλία, να ακούω podcasts και έμαθα πολλά. Πολύ συνοπτικά να πω ότι το αλκοόλ λειτουργεί σαν δηλητήριο. Και επηρεάζει τρομακτικά τον εγκέφαλο. Προκαλεί διχασμό της προσωπικότητας.

Το πρωί κυριαρχεί το τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη λογική και το βράδυ το συναίσθημα. Αυτό αποκαλείται γνωστική ασυμφωνία και είναι πολύ χαρακτηριστικό του gray area drinker που λέει δικαιολογίες στον εαυτό του και στους γύρω του.

Το αλκοόλ συρρικνώνει τον εγκέφαλο. Στην εφηβεία, περίοδος κατά την οποία αναπτύσσεται το λογικό κομμάτι του εγκεφάλου, το ποτό δεν επιτρέπει αυτή την ανάπτυξη. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να πάρουν λογικές αποφάσεις και δεν ξέρουν πού οφείλεται. Γιατί δεν υπάρχει ενημέρωση. Τα οικονομικά συμφέροντα, όπως φαντάζεστε, είναι τεράστια.

Όχι τυχαία στις ετικέτες των ποτών δεν υπάρχουν προειδοποιητικά μηνύματα, όπως στα τσιγάρα για παράδειγμα. Τα επιτρεπόμενα όρια κατανάλωσης που αναφέρονται στο εξωτερικό δεν σηματοδοτούν την ασφαλή χρήση. Δεν υπάρχει ασφαλής χρήση αλκοόλ.

Το αλκοόλ βλάπτει. Ακόμη και το λίγο. Όλες οι νέες έρευνες το αποδεικνύουν. Τα επιτρεπόμενα όρια αφορούν τη λιγότερο βλαβερή χρήση. Το γνωρίζει αυτό ο κόσμος; Ή πίνει ανεξέλεγκτα;

Γνωρίζει ότι το αλκόολ προκαλεί 7 διαφορετικούς τύπους καρκίνου; Ότι η υπογονιμότητα αντρών και γυναικών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση κατανάλωσης του αλκοόλ;

Μαθαίνοντας όλα αυτά, θύμωσα πολύ. Θύμωσα που δεν τα ήξερα. Θύμωσα επειδή έπινα από άγνοια. Επειδή έβλαπτα τον εαυτό μου από άγνοια.

Αφήστε που στην ηλικία των 50 τα 2 ποτήρια κρασί είναι πολύ πιο επιβαρυντικά απ' ό,τι στα 20. Έτσι, μπόρεσα να παραμείνω πιστή στην απόφασή μου να απέχω από το ποτό.

– Πώς ήταν η πρώτη περίοδος διακοπής; Είχατε στερητικό σύνδρομο;

Δεν είχα καμία σωματική στέρηση, γιατί δεν είχα βαριά σχέση με το αλκοόλ. Το οινόπνευμα φεύγει σε 72 ώρες από το σώμα. Το επικίνδυνο πράγμα που κάνει το αλκοόλ είναι στο συναισθηματικό κομμάτι.

Σου χτίζει πεποιθήσεις, νομίζεις ότι είναι η κόλλα που τα συνδέει όλα. Και φοβάσαι ότι θα μείνεις απ' έξω, είναι μια καθαρά συναισθηματική μάχη.

– Μιλώντας για συναισθήματα, είχα την εντύπωση ότι ο εθισμός έχει να κάνει και με παλιότερα τραύματα. Είχατε κάποιο τραύμα; Κάνατε ποτέ ψυχοθεραπεία;

Δεν έκανα ψυχοθεραπεία και δεν είχα τραύματα. Βεβαίως τα τραύματα μπορούν να λειτουργήσουν καταστροφικά και να εδραιώσουν μια εξαρτητική σχέση με το αλκοόλ.

Όμως για να μπεις στο εθιστικό φαύλο κύκλο, στην περιοχή της γκρίζας ζώνης, αρκεί και μόνο να παρασυρθείς από την παρέα, από τα κοινωνικά πρότυπα. Δεν χρειάζεται να έχεις κανένα τραύμα.

Βλέπεις στο Instagram τους ανθρώπους να διασκεδάζουν. Σου έχουν δείξει ποτέ την επόμενη μέρα; Η επόμενη μέρα είναι μια 24ωρη μάχη. Με την κούραση, την ανακατωσούρα, τη δίψα. Σηκώνεσαι κουρασμένος. Από την αρχή αποδυναμωμένος.

– Αν λοιπόν το αλκοόλ δεν βρίσκει πάντα γόνιμο έδαφος σε έναν ευάλωτο ψυχισμό, τι είναι αυτό που το θρέφει; Ποιες προβληματικές περιοχές της ζωής μας έρχεται να «καλύψει»;

Το αλκοόλ είναι σύμπτωμα. Η αιτία είναι η απομάκρυνση από τον εαυτό. Ξεχνιόμαστε σε μια καθημερινότητα κοινωνικής φόρτισης, επαγγελματικής φόρτισης, χάνουμε τον εσωτερικό μας πυρήνα. Εξυπηρετούμε συστήματα χωρίς συνειδητότητα.

Είμαστε κομμάτι μιας κοινωνίας που μας συμπαρασύρει σε μια πραγματικότητα η οποία μας εκπαιδεύει από μικρή ηλικία να ξεχάσουμε το πρόβλημα κι όχι να το αντιμετωπίσουμε. Πρέπει να είμαστε τέλειοι, να μπούμε στο πανεπιστήμιο, υπάρχει μια ασφυκτικά κοινωνική πίεση. Με το που θα μεγαλώσεις, θα μάθεις πώς να σβήνεις το πρόβλημα. Δεν εκπαιδευόμαστε σε κάτι άλλο.

Η προβληματική σχέση που έχουμε με το αλκοόλ είναι μια φανταστική ευκαιρία να δούμε τι δεν πάει καλά. Δυστυχώς έχουμε εκπαιδευτεί να είμαστε τα καλά παιδιά που συνήθως γίνονται κακά με τον εαυτό τους.

– Πώς όμως όλα αυτά βοηθούν κάποιον να «διαχειριστεί» το αλκοόλ; Είναι εφικτό κάτι τέτοιο;

Για να γίνει μια αλλαγή δεν πρέπει απλώς να κόψεις τη συνήθεια, πρέπει να επεξεργαστείς γιατί την έχεις επιλέξει. Πρέπει να ενημερωθείς για τις συνέπειές της και ύστερα να αντιμετωπίσεις τα συναισθήματα που προκαλεί αυτή η γνώση.

Εγώ, για παράδειγμα, άκουγα ανέκαθεν το μυαλό και όχι το σώμα μου. Προσπαθούσα να είμαι τέλεια σε όλα, υποτιμώντας τη σωματική μου πλευρά, που έβρισκε διέξοδο στο ποτό. Απομακρυνόμουν από τον εαυτό μου.

Όμως, ναι, μπορείς να αναπτύξεις μια σχέση ελεγχόμενη με το αλκοόλ αν αυτή σε εξυπηρετεί. Προσωπικά, το έκοψα τελείως. Προτιμώ να λέω όμως ότι έχω μια ενσυνείδητη σχέση. Ξέρω ότι δεν μου προσφέρει πλέον τίποτε.

Στην Αμερική υπάρχουν πολλά προγράμματα, που δεν απευθύνονται όμως σε αλκοολικούς. Σε ένα τέτοιο πιστοποιούμαι κι εγώ, με στόχο να βοηθήσω κι άλλους gray area drinkers.

– Τώρα που δεν πίνετε, πώς ήρθατε πιο κοντά στον εαυτό σας; Πώς αντικαταστήσατε αυτά που σας έδινε το ποτό;

Ξεκίνησα όλα αυτά που σχεδόν μισούσα επειδή μου φαίνονταν μακρινά από μένα, με πρώτο και καλύτερο τον διαλογισμό. Δεν μπορούσα να φανταστώ πώς μπορεί κάποιος να κάθεται ακούνητος για 20 λεπτά.

 

Εφόσον όμως είχα διαβάσει για τα θεραπευτικά του οφέλη, το προσπάθησα. Ξεκίνησα με 2 λεπτά και... βαριόμουν. Τώρα κάνω καθημερινά διαλογισμό. Σε κάνει άλλον άνθρωπο.

Βαριόμουν επίσης τη γυμναστική. Είχα πάντα τέλεια ρούχα γυμναστικής που ποτέ δεν φόραγα. Τώρα πηγαίνω 5 φορές την εβδομάδα στο γυμναστήριο. Και έχω τόσο καθαρή ενέργεια. Ξυπνάω στις 6 το πρωί και έχω 1 ώρα δική μου.

Σταμάτησαν οι ψυχικές διακυμάνσεις, πράγματα που φάνταζαν τεράστια προβλήματα, πήραν τη σωστή τους διάσταση. Επιτέλους με αγαπώ, με σέβομαι.

Ο αυτοσεβασμός ξεκινάει από εμάς. Πρέπει να λέμε: υπάρχω μέσα σε αυτή τη μέρα, όχι απλώς να εξυπηρετούμε τους πάντες. Για να μπορούμε να μην βρίσκουμε λύσεις ξεκούρασης «φτηνές». Θέλω να είμαι εγώ αυτή που κλωτσάει την μπάλα.

Αν βασικά, έχουμε ενσυνείδητη σχέση με τον εαυτό μας, μετά μπορούμε να έχουμε ενσυνείδητη σχέση με το πόσες πάστες θα φάμε και το πόσα ποτήρια θα πιούμε. Το αλκοόλ είναι τα όρια που δεν βάζουμε για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.

– Αν κάποια στιγμή η κόρη σας χάσει τον έλεγχο με το αλκοόλ, έχετε σκεφτεί πώς θα αντιδράσετε;

Δεν μπορώ να ελέγξω τι θα κάνει η κόρη μου. Ελέγχω μόνο το τι κάνω εγώ απέναντι στην κόρη μου. Η κόρη μου ήταν ένας βασικός λόγος που ήθελα να σταματήσω το ποτό: αισθανόμουν ότι έδειχνα ένα προφίλ ανθρώπου που είχε ανάγκη από ένα δεκανίκι.

Πιστεύω ότι τα παιδιά δεν κάνουν αυτό που τους λες, αλλά αυτό που βλέπουν, μιμούνται την πράξη, οπότε ήθελα να ελέγξω αυτό που κάνω εγώ. Ήθελα να δείξω έναν άνθρωπο δυνατό που βασίζεται στην αλήθεια του και περνάει καλά, χωρίς δεκανίκια.

Τώρα έχει την πληροφορία. Αν αναπτύξει προβληματική σχέση με το ποτό, εγώ θα είμαι εκεί να τη βοηθήσω. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να της δείχνω τον δρόμο.