ΚΑΙΣ ΘΕΡΜΙΔΕΣ ΟΤΑΝ ΑΠΛΩΣ ΣΤΕΚΕΣΑΙ ΟΡΘΙΟΣ;

Μπορεί το να στέκεσαι στα πόδια σου, κοινώς το να είσαι όρθιος (αντί να κάθεσαι), να σε βοηθά να κάψεις περισσότερες θερμίδες;

Αν περνάς πολλές ώρες της μέρας καθισμένος σε μία καρέκλα, αυτό το κείμενο σε αφορά άμεσα. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία ορίζει ως παρατεταμένο καθισιό το να μένεις κολλημένος σε μια καρέκλα για περισσότερες από 2 ώρες τη φορά, ενώ συνιστά να μην υπερβαίνεις τις 5 ώρες καθιστικής εργασίας καθημερινά.

Το να περνάς περισσότερο χρόνο όρθιος είναι ένας απλός τρόπος να ενισχύσεις την υγεία σου. «Η καθιστική συμπεριφορά συμβάλλει σε πολλά προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, ο καρκίνος, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης», λέει ο Shane Davis, Φυσίατρος και Επίκουρος Καθηγητής στο Ιατρικό Κέντρο Tufts στη Βοστώνη. Από την άλλη, η ορθοστασία (όχι η παρατεταμένη) μπορεί να σε βοηθήσει να μετριάσεις τα παραπάνω, αλλά και να κάψεις λίγες θερμίδες χωρίς στην πράξη να κάνεις κάτι.

Να στέκεσαι όρθιος ή να κάθεσαι; Ιδού η απορία

Την απάντηση στο ερώτημα δίνει ο Mani Singh, Φυσίατρος και Επίκουρος Καθηγητής Αθλητιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κολούμπια. «Υπάρχουν διάφορες μελέτες που υποδηλώνουν πως όταν στέκεσαι μπορείς να κάψεις κατά μέσο όρο περισσότερες θερμίδες από όταν κάθεσαι». Γιατί συμβαίνει αυτό; «Όταν στέκεσαι, περισσότεροι μύες ενεργοποιούνται, ώστε να καταπολεμήσουν τις δυνάμεις της βαρύτητας και να αντέξουν το σωματικό βάρος. Αυτό οδηγεί σε αυξημένο μεταβολισμό και παραγωγή θερμότητας, με αποτέλεσμα μια μικρή αύξηση στη συνολική ενεργειακή δαπάνη», συμπληρώνει ο ειδικός.

Πόσες θερμίδες καις;

Το ερώτημα που τίθεται στη συνέχεια είναι πόσες θερμίδες καις με το να στέκεσαι όρθιος. Το νούμερο, όπως είναι αναμενόμενο, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Σε γενικές γραμμές, «είναι μεγαλύτερο στους άνδρες, πιθανότατα λόγω της μεγαλύτερης μυϊκής μάζας». Ρόλο παίζει, επίσης, ο βασικός μεταβολικός ρυθμός του καθενός, δηλαδή η ποσότητα ενέργειας που δαπανά σε κατάσταση ηρεμίας για να εκτελέσει βασικές λειτουργίες του σώματος. Ο συγκεκριμένος ρυθμός μπορεί να επηρεαστεί από ποικίλους παράγοντες, κάποιους από τους οποίους δεν μπορείς να ελέγξεις (π.χ. ηλικία), καθώς και από παράγοντες που μπορείς να ελέγξεις (π.χ. επίπεδο φυσικής κατάστασης).

iStock

Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PloS One (Ιούνιος 2019) μέτρησε τον βασικό μεταβολικό ρυθμό των συμμετεχόντων ενώ εκείνοι κάθονταν, ήταν ξαπλωμένοι και στέκονταν. Τα αποτελέσματα δεν έδειξαν διαφορά μεταξύ της καθιστής και της ξαπλωμένης θέσης, ενώ η ορθοστασία οδήγησε σε αύξηση της τυπικής ενεργειακής δαπάνης κατά περίπου 10%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αν ένα άτομο 65 κιλών αντικαταστήσει ημερησίως 6 ώρες καθισιού με 6 ώρες ορθοστασίας, θα ξοδεύει επιπλέον 54 kcal. Με την προϋπόθεση ότι δεν αυξάνεται η πρόσληψη τροφής και ακολουθεί έναν υγιεινό τρόπο ζωής, αυτό θα μπορούσε να ισοδυναμεί με 2,5 κιλά τον χρόνο.

Η διαφορά είναι μικρή σε σύγκριση με τη συνολική ενεργειακή δαπάνη. Επομένως, ενώ είναι ωφέλιμο να αντικαταστήσεις τον χρόνο που περνάς καθιστός με χρόνο που περνάς όρθιος, η ορθοστασία δεν αποτελεί υποκατάστατο της τακτικής άσκησης, εξηγεί ο Davis. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάς ότι το να πηγαίνεις στο γυμναστήριο μία φορά την εβδομάδα δεν αναιρεί τις αρνητικές επιπτώσεις ενός καθιστικού τρόπου ζωής. Η τακτική άσκηση έχει οφέλη, αλλά εξίσου σημαντικό είναι και ό,τι κάνεις της υπόλοιπη μέρα. Με άλλα λόγια, πρέπει και να ασκείσαι περισσότερο και να κάθεσαι λιγότερο.