ΗΞΕΡΕΣ ΟΤΙ ΟΙ ΟΣΜΕΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΑΠΕΡΙΣΚΕΠΤΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΜΑΣ;

Η έκφραση σέρνω κάποιον από τη μύτη επιβεβαιώνεται με τον καλύτερο τρόπο από μια πρόσφατη έρευνα, που συνδέει τη γρήγορη, σχεδόν ενστικτώδη λήψη αποφάσεων με τις οσμές. Μάλιστα, η μελέτη αποκαλύπτει και τον ρόλο τμήματος του εγκεφάλου που μέχρι πρότινος ήταν άγνωστος.

Είμαι από τους ανθρώπους που οι οσμές έχουν έντονη και συνήθως αρνητική επίδραση πάνω τους. Τις περισσότερες φορές με κάνουν να αισθάνομαι άσχημα και να θέλω να δραπετεύσω, με εξαίρεση τις μυρωδιές εκείνες που αναδύονται από φούρνους και ζαχαροπλαστεία, και με σέρνουν από τη μύτη στο κατώφλι τους...

Οι επιστήμονες, φυσικά, έχουν εξετάσει προ πολλού το φαινόμενο και έχουν καταλήξει σε πολλά και ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τον τρόπο που ανταποκρίνεται ο εγκέφαλός μας στις διάφορες μυρωδιές.

Το πιο ενδιαφέρον, κατά τη γνώμη μου, εύρημα που σχετίζεται με τη λήψη αποφάσεων είναι η αγοραστική δύναμη των οσμών, εύρημα το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί με τεράστια επιτυχία από το marketing.

Το 2021, σε μελέτη που έγινε για να διαπιστωθεί πόσο επηρεάζεται ο μέσος καταναλωτής από μια μυρωδιά, το 88% των συμμετεχόντων είπε πως αυτή επηρεάζει την αγοραστική τους συμπεριφορά με κάποιον τρόπο.

iStock

Οσμές και γρήγορη λήψη αποφάσεων: Τι έδειξε η έρευνα

Μια νέα έρευνα από τον επιστημονικό κλάδο των νευροεπιστημών εστίασε στη γρήγορη λήψη αποφάσεων (σε σχέση πάντα με τις οσμές) και ανακάλυψε ότι σε αυτή συμμετέχει και ένα τμήμα του εγκεφάλου το οποίο μέχρι πρότινος δεν φαινόταν να σχετίζεται με τις αποφάσεις.

Η μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Current Biology ανακάλυψε ότι οι οσμές διεγείρουν συγκεκριμένα εγκεφαλικά κύτταρα που φαίνεται να παίζουν ρόλο στην ταχεία λήψη αποφάσεων.

Η μελέτη έγινε σε ποντίκια, στα οποία δόθηκε η επιλογή ανάμεσα σε δύο οσμές, μία ευχάριστη (φρουτώδεις μυρωδιές) και μία δυσάρεστη (ορυκτέλαιο). Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα ποντίκια έμαθαν πολύ γρήγορα να ανταποκρίνονται στην ευχάριστη μυρωδιά, η οποία συνδέθηκε με την ανάλογη ανταμοιβή-επιβράβευση.

Όσο η διαδικασία επαναλαμβανόταν και τα ποντίκια μάθαιναν, τόσο περισσότερο διεγείρονταν ορισμένα εγκεφαλικά κύτταρα, γνωστά ως «κύτταρα χρόνου», οδηγώντας σε ταχύτερη αποκωδικοποίηση των οσμών και επιτρέποντας στα ποντίκια να γίνουν γρήγορα ικανά στην επιλογή της φρουτώδους μυρωδιάς.

Τι σχέση έχει η μύτη μας με τον ιππόκαμπο του εγκεφάλου;

Παρακολουθώντας την ενεργοποίηση αυτών των κυττάρων ως απόκριση στις μυρωδιές, η ερευνητική ομάδα αποκάλυψε μια άμεση σχέση μεταξύ της οσμής, της λειτουργίας του ιππόκαμπου και της συνειρμικής μάθησης, υποδηλώνοντας ότι αυτά τα κύτταρα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, πέρα από την ανάκληση μνήμης.

Με πιο απλά λόγια, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο καταλύτης για τη λήψη αποφάσεων είναι η οσμή που ταξιδεύει μέχρι τη μύτη, στέλνοντας νευρικά σήματα στον οσφρητικό βολβό και στον ιππόκαμπο. Τα δύο όργανα συνδέονται στενά. Οι πληροφορίες επεξεργάζονται γρήγορα και ο εγκέφαλος λαμβάνει μια γρήγορη απόφαση, από αυτές που μερικές φορές παραμένουν ανεξήγητες στα μάτια του κόσμου, αυτές που αποκαλούμε συχνά απερίσκεπτες.

Ποιες είναι οι λειτουργίες του ιππόκαμπου

Μέχρι τώρα ήταν γνωστό ότι ο ιππόκαμπος είναι υπεύθυνος για την κωδικοποίηση της μακροπρόθεσμης μνήμης του ανθρώπου. Ο ιππόκαμπος είναι μια εγκεφαλική δομή με καμπύλο σχήμα, που μοιάζει με το αλογάκι της θάλασσας – γι’ αυτό και ονομάστηκε έτσι. Στην πραγματικότητα, μέσα στο κεφάλι μας υπάρχουν δύο ιππόκαμποι, ένας πάνω από κάθε αυτί, σε απόσταση περίπου 3,8 εκ. από το εξωτερικό του.

iStock

Οι αναμνήσεις δεν αποθηκεύονται μακροπρόθεσμα στον ιππόκαμπο. Ο ιππόκαμπος αρχειοθετεί τις νέες αναμνήσεις, διαμορφώνοντας, οργανώνοντας και αποθηκεύοντάς τες, και στη συνέχεια στέλνει κάποιες από αυτές στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Δηλαδή, λειτουργεί σαν κέντρο αποστολής που ξεσκαρτάρει τις πρόσφατες αναμνήσεις και στέλνει τις πιο σημαντικές στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Υπό αυτή την έννοια, συνδέεται και με τη μάθηση.

Οι οσμές, οι γρήγορες αποφάσεις και ο multitasking ιππόκαμπος

Τώρα, οι επιστήμονες αποκάλυψαν μια νέα λειτουργία του ιππόκαμπου, αυτή της γρήγορης λήψης αποφάσεων. «Μέχρι τώρα, τα εγκεφαλικά κύτταρα του χρόνου, που βρίσκονται στον ιππόκαμπο, θεωρούσαμε ότι χρησίμευαν για να μας υπενθυμίσουν τα γεγονότα και τον χρόνο. Τώρα όμως βλέπουμε τη μνήμη κωδικοποιημένη στους νευρώνες, και στη συνέχεια να ανακτάται αμέσως κατά τη λήψη μιας απόφασης», δήλωσαν οι επικεφαλής της μελέτης.

Έτσι, η έρευνα ρίχνει φως στην περίπλοκη σχέση μεταξύ της αισθητηριακής αντίληψης και των γνωστικών διαδικασιών, αποκαλύπτοντας νέα δεδομένα για τον ρόλο του ιππόκαμπου στη συνειρμική μάθηση και τη λήψη αποφάσεων.

«Πριν από αυτό δεν γνωρίζαμε ότι υπήρχαν κύτταρα λήψης αποφάσεων στον ιππόκαμπο», δήλωσε ο Dr Diego Restrepo, βασικός συγγραφέας της μελέτης. «Ο ιππόκαμπος είναι multitasking!» είπε χαρακτηριστικά.