Η ΜΑΚΡΟΖΩΙΑ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΤΗΤΑ

Τα κοινά χαρακτηριστικά των Blue Zones –όπου ζουν οι γηραιότεροι κάτοικοι του πλανήτη, με συνέπεια– εγγυώνται τη μακροζωία. Είναι τόσο απλά, που επιβεβαιώνουν τον άνθρωπο που τα ανακάλυψε, ως προς το ότι «το πόσο θα ζήσουμε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς».

Ο όρος Blue Zone (Μπλε Ζώνη) αφορά γεωγραφικές περιοχές στις οποίες ζουν μερικοί από τους γηραιότερους ανθρώπους του κόσμου. Δεν θα τον βρεις σε καμία επιστημονική καταγραφή, αφού δεν είναι επιστημονικός όρος.

Ανήκει στον εξερευνητή του National Geographic, Dan Buettner, ο οποίος επισκέφτηκε και μελέτησε τις γωνιές της Γης με τους μεγαλύτερους σε ηλικία κατοίκους.

Πριν από κάθε ταξίδι, συνήθιζε να παίρνει τον χάρτη της χώρας στην οποία θα πήγαινε και να κυκλώνει με μπλε μαρκαδόρο την πόλη ή το χωριό που είχε γίνει έμβλημα μακροζωίας. Ή, όπως το έθεσε εκείνος, «όπου υψηλότερα ποσοστά ανθρώπων απολαμβάνουν εντυπωσιακά μεγάλη και γεμάτη ζωή». Στόχος του ήταν προφανώς να ανακαλύψει και να προσφέρει τη φόρμουλα της επιτυχίας.

Όσα είδε και έζησε (και με τη χρηματοδότηση του Εθνικού Ινστιτούτου για τη Γήρανση, των ΗΠΑ), τα έγραψε κατ’ αρχάς στο βιβλίο που κυκλοφόρησε το 2008 με τίτλο «The Blue Zones: Lessons for Living Longer From The People Who’Ve Lived The Longest». Μετά ακολούθησαν διάφορα άλλα, με ανάλογο περιεχόμενο.

Σε δημόσια ομιλία του, ο Dan Buettner είχε δώσει ως κατακλείδα το εξής:

«Ο λογισμός της γήρανσης μας προσφέρει δύο επιλογές: α) μπορούμε να ζήσουμε μια μικρότερη ζωή, με περισσότερα χρόνια αναπηρίας, ή β) μπορούμε να ζήσουμε τη μεγαλύτερη δυνατή ζωή, με τα λιγότερα άσχημα χρόνια. Όπως μου έδειξαν οι αιωνόβιοι φίλοι μου, η επιλογή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς».

Η μακροζωία στην Ικαρία

Ήταν γνωστό πως οι περιοχές που ακολουθούν –και στις οποίες πήγε ο Buettner– φιλοξενούν ένα εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ενενηντάρηδων και αιωνόβιων, ανθρώπων ηλικίας από 100 χρόνων και πάνω. Επίσης γνωστό ήταν πως η γενετική αντιπροσωπεύει μόνο το 20 με 30 τοις εκατό της μακροζωίας. Το υπόλοιπο ποσοστό έχει να κάνει με τη διατροφή και τον τρόπο ζωής. Η Ικαρία προφανώς και ήταν στη λίστα του εξερευνητή.

iStock

Άρθρο που είχε γράψει το 2012 στους New York Times είχε τίτλο «Το νησί όπου οι άνθρωποι ξεχνούν να πεθάνουν». Εξήρε τη μεσογειακή διατροφή ως τρόπο για να προωθείται η υγεία του εγκεφάλου και το σώματος και να ελέγχονται οι ασθένειες. Τόνιζε ότι «η παράδοση που έχουν να ετοιμάζουν τα σωστά φαγητά, με τον σωστό τρόπο, πιστεύω ότι έχει να κάνει πολύ με τη μακροζωία του νησιού.

Αυτό που το ξεχώρισε από άλλα μέρη ήταν η έμφαση που έδινε η Ικαρία στις πατάτες, το κατσικίσιο γάλα, το μέλι, τα όσπρια (ιδιαίτερα τα φασόλια, τα μαυρομάτικα και τις φακές), τα άγρια χόρτα, μερικά φρούτα και σχετικά μικρές ποσότητες ψαριών. Έχει και μερικές ακόμη κορυφαίες τροφές μακροζωίας, όπως η φέτα, τα λεμόνια και βότανα σαν το φασκόμηλο και τη μαντζουράνα, τα οποία χρησιμοποιούν οι Ικαριώτες στο καθημερινό τους τσάι. Τι λείπει εξ όσων συνήθως συνδέουμε την Ελλάδα; Το αρνάκι. Οι Ικαριώτες τρώνε λίγο κατσικίσιο κρέας, αλλά όχι συχνά».

Δεύτερος σταθμός ήταν τα νησιά Οκινάουα της Ιαπωνίας

Ο Dan Buettner τα περιέγραψε ως ένα είδος «ιαπωνικής Χαβάης», χάριν της χαλαρής ατμόσφαιρας, των παραλιών και του υπέροχου καιρού. Εκεί υπάρχει μια από τις υψηλότερες αναλογίες αιωνόβιων στον κόσμο: περίπου 6,5 στους 10.000 ανθρώπους ζουν μέχρι τα 100 (στις ΗΠΑ είναι 1,73 στους 10.000).

«Πολλές υγιεινές διατροφικές παραδόσεις της Οκινάουα δημιουργήθηκαν στα μέσα του αιώνα, καθώς η δυτική επιρροή επέφερε αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες. Μετά το 1949, οι κάτοικοι άρχισαν να τρώνε λιγότερα υγιεινά βασικά προϊόντα, όπως φύκια, κουρκουμά και γλυκοπατάτα, και περισσότερο ρύζι, γάλα και κρέας.

»Είχαν καλλιεργήσει, ωστόσο, την πρακτική να τρώνε κάτι από τη στεριά και τη θάλασσα κάθε μέρα. Προϊόντα που είναι μεταξύ των “κορυφαίων τροφών μακροζωίας”, όπως το πικρό πεπόνι, το τόφου, το σκόρδο, το καστανό ρύζι, το πράσινο τσάι και τα μανιτάρια σιτάκε ανήκουν στις δημοφιλέστερες προτιμήσεις. Γενικά, όλες οι εκδοχές της σόγιας είναι ψηλά στα “θέλω”. Στην έδρα των γηραιότερων γυναικών του κόσμου, οι κάτοικοι εξασκούνται στο τάι τσι – διαλογιστική μορφή άσκησης».

Unsplash Ζeynep Sumer

Το τρίτο ταξίδι έγινε στο χωριό Ολιάστρα της Σαρδηνίας

«Αυτή η περιοχή φιλοξενεί μερικούς από τους γηραιότερους άντρες στον κόσμο – η αναλογία αιωνόβιων αντρών προς γυναίκες είναι ένα προς ένα. Ζουν σε ορεινές περιοχές, όπου συνήθως εργάζονται σε φάρμες και πίνουν πολύ κόκκινο κρασί.

»Το τυρί πεκορίνο, το οποίο παρασκευάζεται από το γάλα προβάτων που τρέφονται με χόρτα, έχει υψηλά επίπεδα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων. Υπάρχει καθαρός αέρας, τοπικό κρασί και η συνήθεια να κάνουν έρωτα κάθε Κυριακή. Κάθε κάτοικος καταναλώνει 6,8 κιλά τυρί το χρόνο.

»Επίσης, ερευνητές συσχέτισαν την κτηνοτροφία ή τη βοσκή των ζώων από τα βουνά στις πεδιάδες με την ικανότητα των κατοίκων να φτάνουν στα 100 χρόνια ζωής. Το συνοδεύουν με μέτρια ποσότητα υδατανθράκων (ζυμωτό ψωμί). Για την ισορροπία της διατροφής τους, καταναλώνουν άφθονο μάραθο, φάβα, ρεβίθια, ντομάτες, αμύγδαλα, τσάι από γαϊδουράγκαθο και κρασί από σταφύλια Grenache».

Unsplash Vlad Sargu

Και οι ΗΠΑ έχουν αιωνόβιους

Οι Αντβεντιστές της Έβδομης Ημέρας είναι εξόχως θρησκευτική ομάδα που ζει στη Λόμα Λίντα της Καλιφόρνια, μέρος που έχει προσδόκιμο μεγαλύτερο κατά 10 χρόνια από τις υπόλοιπες περιοχές των ΗΠΑ – με τα ποσοστά παχυσαρκίας, καρδιακών παθήσεων και διαβήτη να είναι τα χαμηλότερα της χώρας.

«Είναι αυστηρά χορτοφάγοι, ασκούνται τακτικά, αποφεύγουν το κάπνισμα και το αλκοόλ, όπως και τον χορό, την τηλεόραση και γενικά τα media». Αποφεύγουν επίσης τη ζάχαρη.

«Ακολουθούν “βιβλική” διατροφή, με έμφαση στα δημητριακά, τα φρούτα, τους ξηρούς καρπούς και τα λαχανικά, και πίνουν μόνο νερό. Οι κορυφαίες τροφές τους περιλαμβάνουν αβοκάντο, σολομό, ξηρούς καρπούς, φασόλια, πλιγούρι βρόμης, ψωμί ολικής αλέσεως και γάλα σόγιας.

»Κάποιοι, λίγοι, καταναλώνουν πολύ μικρές ποσότητες κρέατος ή ψαριού. Μεταξύ άλλων διαπιστώθηκε πως όσοι ακολουθούσαν διατροφή pescatarian (έως μια μερίδα ψάρι την ημέρα, μαζί με ό,τι βγάζει η γη) ζούσαν περισσότερο από τους vegan».

Η περιπέτεια ολοκληρώθηκε στη Χερσόνησο Νικόγια

Στην περιοχή αυτή της Κόστα Ρίκα, «το μεγάλο μυστικό της δίαιτας Nicoyan είναι οι “τρεις αδερφές” της μεσοαμερικανικής γεωργίας: δηλαδή τα φασόλια, το καλαμπόκι και η κολοκύθα. Αυτά τα τρία βασικά προϊόντα, συν η παπάγια, το γιαμ (είδος γλυκοπατάτας), οι μπανάνες και τα ροδάκινα φοίνικα (ένα μικρό οβάλ φρούτο της Κεντρικής Αμερικής, με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες Α και C) είναι τα “καύσιμα” των ηλικιωμένων της περιοχής, μέσα στον αιώνα. Οι άνθρωποι αυτής της περιοχής εκτελούν τακτικά σωματικές δουλειές μέχρι τα βαθιά γεράματα και έχουν μια αίσθηση του σκοπού της ζωής που είναι γνωστή ως plan de vida».

Unsplash Christian Bowen

Απλές συνήθειες που χαρίζουν μακροζωία

Ο Buettner διαπίστωσε πως σε όλα τα μέρη που πήγε υπήρχαν πολλά κοινά πράγματα. Σε παλαιότερο κείμενο το OW σου έδωσε 9 συνήθειες που χαρίζουν μακροζωία. Εδώ τα πράγματα θα γίνουν ακόμα πιο απλά. Τόσο, που θα συμφωνήσουμε με αυτό που είπε ο Buettner: πως όλα είναι θέμα επιλογής μας.

• Οι άνθρωποι σε κάθε κοινότητα (που συχνά ήταν θρήσκα) είχαν υγιή αλληλεπίδραση μεταξύ τους, σε μια κοινωνία χωρίς άγχη της πόλης – σε κάποιες κοινότητες άφηναν τα κλειδιά στην πόρτα «γιατί μπορεί να χρειαστεί κάποιος κάτι».
• Έτρωγαν πράγματα που καλλιεργούσαν και εξέτρεφαν οι ίδιοι. Το 95% της διατροφής τους προερχόταν από τη γη – έτρωγαν κρέας πέντε φορές το μήνα. Στην Ικαρία και τη Σαρδηνία έτρωγαν συχνά ψάρι -πηγή Ωμέγα 3 λιπαρών, που είναι σημαντικά για την υγεία του μυαλού και του εγκεφάλου.
• Έκαναν μέτρια κατανάλωση αλκοόλ – στην Ικαρία και τη Σαρδηνία ήταν σύνηθες να πίνουν ένα με δύο ποτήρια κρασί κάθε μέρα. Το κρασί έχει αντιοξειδωτικά που αποτρέπουν φθορές του DNA οι οποίες συνεισφέρουν στη γήρανση.
• Τα όσα έκαναν στις φάρμες (κατά την καλλιέργεια των τροφίμων) και το περπάτημα από και προς αυτούς τους χώρους ήταν η γυμναστική τους – κάτι που βοηθά στη μείωση του ρίσκου για καρκίνο, καρδιακές παθήσεις και θάνατο.
• Σε όλα αυτά τα μέρη, δεν υπήρχε ατμοσφαιρική ρύπανση – ή όποια άλλη μορφή μόλυνσης του περιβάλλοντος
• Ο καθαρός αέρας ήταν από τους λόγους που όλοι κοιμούνταν καλά τα βράδια – με την ποιότητα του ύπνου να παίζει ρόλο σε όλα τα προβλήματα υγείας.
• Στις περισσότερες περιοχές, οι γηραιότεροι ζούσαν με νεαρότερα άτομα. Γενικά, στις κοινότητες υπήρχε αφοσίωση στις οικογένειες. Μελέτη έχει ενημερώσει πως όταν τα εγγόνια προσέχουν τους παππούδες μειώνουν και τον κίνδυνο θανάτου.
• Απολάμβαναν όλα τα μικρά πράγματα που στις πόλεις θεωρούμε ως δεδομένα και άρα αδιάφορα.

Με όλους τους παραπάνω τρόπους νικούσαν το άγχος και τελικά, κέρδιζαν ζωή.