H ΔΑΝΕΖΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

Τι είναι αυτό που κάνει τους Δανούς να κερδίζουν σταθερά μια θέση στην τριάδα των πιο ευτυχισμένων λαών; Αυτή η περιβόητη κατάκτηση της ευτυχίας είναι απλώς μάρκετινγκ ή το σκανδιναβικό μοντέλο έχει όντως κάτι να μας διδάξει για το ευ ζην; Ένα ταξίδι και ένα βιβλίο μου έδωσαν κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα.

Σκέψου να περπατάς στον δρόμο σε ώρα αιχμής και να μην ακούς ούτε μία κόρνα. Σκέψου να μπορείς να γυρίσεις όλη την πόλη με το ποδήλατό σου, ή να κάνεις μίτινγκ για την δουλειά περπατώντας κατά μήκος ενός ποταμού. Σκέψου να είσαι μαθητής του δημοτικού και αντί να ανησυχείς για τα μαθήματα, να φυτεύεις δέντρα στο μποστάνι που έχετε φτιάξει όλοι μαζί στην αυλή του σχολείου σου. Αυτές και πολλές άλλες συνήθειες είναι που κάνουν τους Δανούς να είναι σε μεγάλο βαθμό ικανοποιημένοι με την καθημερινότητά τους, πράγμα που διαπίστωσα ιδίοις όμμασι στο πρόσφατο ταξίδι μου στη Δανία.

Στην Κοπεγχάγη, μια από τις πιο βιώσιμες πόλεις του κόσμου, είδα ανθρώπους ήρεμους, ξέγνοιαστους, χωρίς το διαρκές άγχος και τον εκνευρισμό που αποτελούν μόνιμο αξεσουάρ της δικής μας καθημερινότητας. Μου έκανε τόση εντύπωση, που έσπευσα να αγοράσω το βιβλίο του Μeik Wiking «The little book of lykke – μια δανέζικη έρευνα για τους πιο χαρούμενους ανθρώπους του κόσμου» (η δανέζικη λέξη lykke εμπεριέχει τη χαρά και την ευτυχία, και συναγωνίζεται σε αναλύσεις το περίφημο hygge).

Έμαθα, λοιπόν, πως υπάρχουν συγκεκριμένες συνθήκες και συνήθειες που μπορούν αν όχι να μας εξασφαλίσουν το λεγόμενο ευ ζην, σίγουρα να μας φέρουν πιο κοντά σε αυτό.

Unsplash Svend Nielsen

1. Στη Δανία καλλιεργούν την εγγύτητα

Όπως αναφέρει ο Wiking, μια πολύ βαθιά ριζωμένη συνήθεια των Δανών είναι να διατηρούν ζωντανές τις σχέσεις με τους φίλους και την οικογένεια τους, όχι ως υποχρέωση αλλά ως βασική ανάγκη. Ένα συχνό παράπονο που ακούω από συνομηλίκους μου –ιδίως από εκείνους που έχουν κάνει οικογένεια– είναι πως έχει ατροφήσει εντελώς το κομμάτι της κοινωνικότητάς τους, το να βγουν ένα Σάββατο βράδυ με την παρέα τους όπως έκαναν παλιά, ή να μαζευτούν μια Κυριακή για ταινία και πίτσες. Εκτός από την αντικειμενική δυσκολία ενός φορτωμένου προγράμματος, πολλές φορές αφηνόμαστε στη δίνη της καθημερινότητας και αφήνουμε απότιστες τις κοινωνικές μας συναναστροφές, θεωρώντας τες περιττές ή χρονοβόρες.

Αντιθέτως, για τους Δανούς το να μαζευτούν στο σπίτι και να φάνε δείπνο με τους φίλους τους ένα ή να γνωριστούν με τους γείτονες –καθιερώνοντας μάλιστα μια ειδική ημέρα μέσα στην εβδομάδα για αυτόν τον σκοπό– είναι υψίστης σημασίας. Επίσης, αυτή η εγγύτητα έχει ως αποτέλεσμα να έχουν αναπτύξει υψηλά ποσοστά εμπιστοσύνης: μετά από έρευνα, το μεγαλύτερο ποσοστό απάντησε με σιγουριά πως αν χρειαστούν κάτι, θα βρεθεί ένας φίλος ή ένας συγγενής που θα τους στηρίξει. Εύλογα, λοιπόν, όταν ζεις με μια τέτοια βεβαιότητα, ζεις πιο ευτυχισμένα, χωρίς τον φόβο ότι θα βρεθείς μόνος σε μια δύσκολη στιγμή.

iStock

2. Η σχέση των Δανών με το χρήμα

Το πρώτο πράγμα που σκεφτόμουν όταν άκουγα να διαφημίζεται τόσο πολύ η ευτυχία των Δανών ήταν πως σε μεγάλο βαθμό ευθυνόταν το κράτος πρόνοιας, οι υψηλοί μισθοί και οι υποδομές. Είχα δίκιο εν μέρει: παίζουν σημαντικό ρόλο το καλά οργανωμένο σύστημα υγείας, η δωρεάν παιδεία και το κράτος, που γυρίζει πίσω στους πολίτες την υψηλή φορολογία που εισπράττει από αυτούς, εξασφαλίζοντάς τους υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Υπάρχει όμως και μια ολόκληρη φιλοσοφία γύρω από την διαχείριση των χρημάτων που κάνει τους Δανούς να ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπα πλούσια κράτη. Πολύς κόσμος αγοράζει αγαθά απλώς και μόνο για να εντυπωσιάσει τους άλλους, χωρίς να τα χρειάζεται πραγματικά. Οι Δανοί είναι απόλυτα αντίθετοι σε αυτό, μάλιστα έχουν θεσπίσει έναν άτυπο νόμο που ονομάζεται Jante και θα μπορούσε να μεταφραστεί ως: Δεν είσαι καλύτερος από εμάς.

Unsplash Olivier Chatel

Επίσης, είναι ιδιαιτέρως ταπεινοί: δεν είναι μέρος της κουλτούρας τους το να δαπανήσουν ένα υπέρογκο ποσό για ένα φανταχτερό αυτοκίνητο ή για ένα τεράστιο σπίτι. Αντιθέτως, προσπαθούν να μετατρέψουν τα χρήματά τους σε εμπειρίες κάνοντας ταξίδια, οργανώνοντας εκδρομές με την οικογένεια ή τους φίλους τους, δημιουργώντας εν ολίγοις αναμνήσεις που δεν κινδυνεύουν ούτε να φθαρούν ούτε να βγουν εκτός μόδας, όπως συμβαίνει με τα υλικά αγαθά.

3. Το well-being και η υγεία στη Δανία

Η πρώτη προειδοποίηση που άκουσα όταν πάτησα το πόδι μου στην Κοπεγχάγη ήταν: Να προσέχεις τους ποδηλάτες! Μέχρι τότε είχα συνηθίσει να ακούω: Να προσέχεις τα αυτοκίνητα! Είναι μάλλον εύλογο πως ένας λαός που ποδηλατεί τόσο πολύ, που αποφασίζει στο διάλειμμα από την δουλειά του να βάλει στολή κατάδυσης και να κάνει μια βουτιά στον ποταμό, ή να πάρει τα βουνά και τα λαγκάδια (κυριολεκτικά) το σαββατοκύριακο αντί να λιώσει στο Netflix, δεν μπορεί παρά να είναι σε μεγάλο βαθμό ένας λαός υγιής και σε φόρμα.

Unsplash Febiyan

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο, είναι αδιανόητο για έναν Δανό να μην περπατήσει ή έστω να μην ποδηλατήσει μια απόσταση μισής ώρας και να προτιμήσει το αμάξι. Ακόμα και εν ώρα εργασίας, στη Δανία δεν είναι διόλου απίθανο να δεις ανθρώπους να σηκώνονται και να κάνουν τις καθημερινές τους διατάσεις ή να πραγματοποιούν μια βιντεοκλήση περπατώντας στο διπλανό πάρκο.

Εκτός της διαρκούς κίνησης, εξίσου σημαντική για την υγεία είναι η αποφυγή του άγχους. Η επαφή με τη φύση, τα ταξίδια, η εξισορρόπηση μεταξύ δουλειάς και προσωπικής ζωής απομακρύνουν σε μεγάλο βαθμό τα άγχη της καθημερινότητας, γιατί πολύ απλά γίνονται τα ίδια καθημερινότητα. Η υγεία και το wellbeing είναι ίσως το πιο βασικό συστατικό της δανέζικης συνταγής για την ευτυχία.

Δεν υπάρχει κανένα «αλλά» στη ζωή στη Δανία;

Θα σκεφτεί κανείς, μα είναι όλα τόσο αγγελικά πλασμένα σ’ αυτή την χώρα; Τρέχουν όλοι χαρούμενοι επάνω στα ποδήλατα τους και τραγουδάνε σαν να παίζουν σε μιούζικαλ; Φυσικά και όχι. Υπάρχουν ατέλειες, υπάρχουν πράγματα που χρήζουν βελτίωσης και άλλα που πρέπει να αλλάξουν εντελώς. Επέλεξα όμως αντί να ψάξουμε να βρούμε τα στραβά, να επικεντρωθούμε στα μαθήματα που έχει να μας δώσει η δανέζικη κουλτούρα σχετικά με το κυνήγι της ευτυχίας.

Το πιο σημαντικό που κατάλαβα στη Δανία είναι αυτό: Αν φέρεσαι στην ευτυχία σαν να είναι μια μεγάλη σταρ που δεν σε καταδέχεται και παρακαλάς για ένα αυτόγραφο, μια ζωή θα περιμένεις απογοητευμένος έξω από το καμαρίνι της. Αν όμως τη δεις ως μια φιλική γάτα που επισκέπτεται τον κήπο σου και φροντίσεις να βρίσκει πάντα νερό, λίγο φαγητό και πολλά χάδια, τότε πιθανότατα το γουργούρισμά της δε θα φύγει ποτέ από τα αυτιά σου.