ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΟ ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΚΥΝΟΡΟΔΟ ΚΑΙ ΘΑ ΜΑΣ ΘΥΜΗΘΕΙΣ

Το κυνόροδο, ο καρπός της αγριοτριανταφυλλιάς, βουτάει σε καυτό νερό και αναδίδει τις πολύτιμες ιδιότητές του, γνωστές από την αρχαιότητα.  

Το κυνόροδο μου το έμαθε μια φίλη, που όψιμα παθιάστηκε με τη βοτανολογία. Χημικός ούσα «νιώθει» από συστατικά και ουσίες και θέλει να τις μοιραστεί με τους αγαπημένους της ανθρώπους. Σε μία από τις συναντήσεις μας «πέταξε» τον αποξηραμένο αυτό καρπό στο τσάι του βουνού, που σιγόβραζε, σκέπασε το σκεύος και μου είπε την ιστορία του καρπού που τον τελευταίο καιρό είναι ο αγαπημένος της.

Από ρόδο βγαίνει κυνόροδο

Η αγριοτριανταφυλλιά είναι ό,τι λέει η λέξη: άγρια. Ένας θάμνος ατίθασος και αγκαθωτός, με ύψος μέχρι και τα τρία ή περισσότερα μέτρα, που αγαπάει τα βουνά και τα απόκρυμνα μέρη και δίνει ένα ντροπαλό αλλά εξαιρετικά ευωδιαστό άνθος. Το άνθος αυτό είναι που αφήνει πίσω του τον πολύτιμο καρπό: το κυνόροδο. Αν μπλέξει κανείς με τις ονομασίες, που δίνονται στην αγριοτριανταφυλλιά αλλά και στον καρπό της –Rosa canina, dog rose, κυνόροδο, σκυλοτριανταφυλλιά– θα αναρωτηθεί τι δουλειά έχει ένας σκύλος μ’ ένα φαρμακευτικό φυτό.

Ο Ρωμαίος φυσιοδίφης Γκάιος Πλίνος ο Δεύτερος έδωσε στο φυτό το βοτανικό όνομα Rosa canina εξαιτίας της δοξασίας ότι η ρίζα του ήταν ίαμα για τα δαγκώματα λυσσασμένου σκύλου. Κατά άλλους ονομάστηκε έτσι εξαιτίας της ομοιότητας των αγκαθιών με κυνόδοντες σκύλου.

iStock

Στην ουσία του καρπού

Αν με ρωτήσετε τι μου έμεινε από το σύντομο μάθημα βοτανολογίας της χημικού φίλης μου, είναι ότι το κυνόροδο είναι κορυφαίο αντιοξειδωτικό, καθώς είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και, επιπλέον έχει και αντιφλεγμονώδη δράση. Είναι «πολυβιταμίνη»: περιέχει βιταμίνη C σε ποσότητα πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που περιέχεται στα πορτοκάλια, καθώς και βιταμίνες Α, Β, Ε και Κ. Με τον βρασμό, δυστυχώς, χάνεται μέρος των βιταμινών.

Στα καταστήματα με βότανα της Ευριπίδου «τα σπάει», όπως μου είπε χαρακτηριστικά ένας πωλητής. Ξαφνικά ή όχι –εγώ τώρα το ανακάλυψα– το κυνόροδο αποκτά φήμη superfood, που ενδεχομένως να αγγίζει τα όρια της υπερβολής, καθώς συστήνεται αν όχι για πάσα νόσο, σίγουρα για πολλές παθολογικές καταστάσεις αλλά και ενοχλήματα: από διαταραχές του γαστρεντερικού μέχρι κυστίτιδες και από λοιμώξεις του αναπνευστικού μέχρι την ακμή όταν χρησιμοποιείται εξωτερικά. Δεν στέκομαι σε αυτά.

Όλα με μέτρο

Η ιατρική επιστήμη και η φαρμακολογία με συγκινούν περισσότερο από τη βοτανολογία, αλλά δεν μπορώ παρά να δεχτώ ότι οι πρόγονοί μου –από τη γιαγιά μου και πίσω– έβρισκαν παρηγοριά στα προϊόντα της φύσης. Ήξεραν τις ιδιότητες και του πιο ταπεινού φυτού της γενέτειρας γης και ήξεραν από γενιά σε γενιά πώς και πότε να το συλλέξουν, αλλά και σε ποιες περιπτώσεις να το καταναλώσουν. Είμαστε μακριά από αυτές τις γενιές.

iStock

Τι να κάνω λοιπόν με το ολίγον ξυνούτσικο κυνόροδο; Να το χρησιμοποιώ ή όχι; Ο φαρμακοποιός μου, που αγαπούσε στα φοιτητικά του χρόνια το μάθημα της φαρμακευτικής βοτανικής μου λέει «ναι, με μέτρο, όπως όλα τα βότανα». Και με διαλείμματα. Δηλαδή: Ρίξτε λίγους καρπούς αγριοτριανταφυλλιάς στο τσάι σας για να καρπωθείτε τις πολύτιμες πολυφαινόλες που η επιστήμη και επίσημα δοξάζει. Δοκιμάστε τις μαρμελάδες και τα λικέρ κυνόροδου, που παραδοσιακά φτιάχνονται στη χώρα μας. Και αν βρεθείτε φθινοπωριάτικα στα βουνά της Κοζάνης ή του Κιλκίς που είναι αληθινοί βοτανόκηποι ψάξτε για αγριοτριανταφυλλιά.

Ο Σεπτέμβριος είναι η εποχή συλλογής των καρπών της. Δρέψτε αυτόν τον κόκκινο θησαυρό και νιώστε τη δροσιά του αλλά και τα πολύτιμα συστατικά του. Δεν θα σας θεραπεύσει από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, όπως μπορεί κανείς να διαβάσει σε διάφορες ιστοσελίδες, αλλά αν ο θεράπων γιατρός σας δεν έχει αντίρρηση για την ταυτόχρονη χρήση του με την φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε, η έλλογη κατανάλωση τσαγιού κυνόροδου ενδέχεται να βοηθήσει στον έλεγχο της φλεγμονής και των συμπτωμάτων του νοσήματος.

Κυνόροδο από καλή σοδειά!

Για τον καταναλωτή η κατάσταση στην αγορά κυνόροδου είναι πολύ «χύμα» –κυριολεκτικά– και ολίγον «συσκευασμένη». Το προϊόν του αγροτικού συνεταιρισμού Βοῒου Κοζάνης είναι εξαιρετικό, όμως αυτή τη χρονιά δεν θα καταφέρει να δώσει στην αγορά τη σοδειά του. Η υπόθεση συλλογή, αποξήρανση και ενδεχομένως και επεξεργασία του καρπού θέλει χρόνο, χώρο και πολλά και έμπειρα εργατικά χέρια: Ο θάμνος φύεται σε απόκρημνες πλαγιές. Οι καρποί συλλέγονται δύσκολα καθώς περικλείονται από τα αγκάθια του θάμνου και χρειάζονται χρόνο για να στεγνώσουν. (Η αποξήρανσή τους διαρκεί έναν ολόκληρο μήνα, όταν άλλα φυτά όπως το μελισσόχαρτο αποξηραίνονται σε λίγες μέρες).

Στο εμπόριο βρίσκει κανείς συσκευασμένα και τα επίσης εξαιρετικά κυνόροδα από τη Μεσσιά Κιλκίς, ενώ μέσω της ιστοσελίδας Wikifarmer μπορείς να επικοινωνήσεις με τους προμηθευτές της περιοχής. Από εκεί και πέρα το χάος. Βουλγαρία, Κίνα… Καρπός από το σπίτι σου θα έλεγα εγώ, μιας και η αγριοτριανταφυλλιά φύεται και στα βουνά μας και δίνει στους παραγωγούς ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητας.

Βράσε νερό και έρχομαι

Όχι ένα, ούτε δύο αλλά τουλάχιστον 4-5 κυνόροδα χρησιμοποιούνται γι' αυτό το ενδιαφέρον γευστικά αντιφλεγμονώδες και αντιοξειδωτικό τσάι. Ο καλύτερος τρόπος για να μας δώσει ο καρπός αυτός τα συστατικά του είναι ως έγχυμα: Σε ένα φλιτζάνι με καυτό νερό προσθέτουμε τα κυνόροδα, τα οποία ιδανικά έχουμε «τσακίσει» για να απελευθερωθούν και οι σπόροι τους και τα αφήνουμε 5-10 λεπτά. Μπορούμε επίσης να το συνδυάσουμε με άλλα βότανα όπως το τσάι του βουνού, το μελισσόχορτο και η τσουκνίδα. Αν είστε εν μέσω κρυολογήματος, θα με θυμηθείτε: Με μια-δυο γουλιές θα νιώσετε καλύτερα. Ή μήπως είναι ιδέα μου;

Προσοχή: Μην χρησιμοποιείτε βότανα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μη δίνετε χωρίς τη συμβουλή παιδιάτρου φαρμακευτικά φυτά σε παιδιά. Αν ακολουθείτε κάποια φαρμακευτική αγωγή ρωτήστε τον γιατρό σας.