ΓΙΑΤΙ Ο ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΧΟΡΟ ΩΦΕΛΕΙ ΠΟΛΥ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Αυτοσχεδιάζω σημαίνει εκφράζομαι. Επικοινωνώ. Βγαίνω από το πλαίσιο που θέτω εγώ και που μου θέτουν οι άλλοι. Γιατί όμως αυτό μπορεί να ωφελήσει ένα μικρό παιδί; Και γιατί έχει σημασία να υπάρχει σε ένα μάθημα χορού;

Σε κάθε μάθημα χορού, το κομμάτι του αυτοσχεδιασμού είναι απαραίτητο, είτε πρόκειται για μπαλέτο, είτε για σύγχρονο, είτε για hip hop. Για τους ενήλικες επαγγελματίες, μάλιστα, αποτελεί ξεχωριστό μάθημα, στο οποίο εξετάζονται. Στα παιδιά όμως συνηθίζεται να μην δίνεται έμφαση στον αυτοσχεδιασμό, αλλά κυρίως στην τεχνική, στην εκμάθηση των βημάτων, για να το πούμε απλοϊκά.

Ίσως επειδή ο αυτοσχεδιασμός θεωρείται απλά παιχνίδι, «ελεύθερη ώρα» για παιδιά και δάσκαλο – λανθασμένα από όσους δεν έχουν ιδιαίτερη επαφή με τον χορό. Ή επειδή οι ίδιοι οι δάσκαλοι θεωρούν ότι τα μικρά παιδιά πρέπει πρωτίστως να λάβουν συγκεκριμένες οδηγίες και όχι να αφεθούν ελεύθερα.

Ωστόσο, ο αυτοσχεδιασμός αποτελεί σημαντικό κομμάτι όλων των τεχνών, απαραίτητο στάδιο για μια δημιουργία και στοιχείο που ξεχωρίζει τους μεγάλους καλλιτέχνες. Επιπλέον, κάθε μορφή θεραπείας μέσω της τέχνης βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Εξίσου σημαντικός είναι ως εμπειρία για τα παιδιά όλων των ηλικιών, αν γίνεται υπό σωστές, παραγωγικές συνθήκες. Γιατί ο αυτοσχεδιασμός απαιτεί προετοιμασία από τον δάσκαλο, που θα πρέπει να σκεφτεί: Ποιο θα είναι το θέμα; Τι θέλω να «ξυπνήσω» στο μυαλό και την καρδιά των παιδιών; Πού θέλω να τα οδηγήσω; Ποια κίνηση αναζητώ ή ποιο συναίσθημα;

Τι είναι ο αυτοσχεδιασμός

«Θα μπορούσε κανείς εύκολα να παρομοιάσει τον αυτοσχεδιασμό στον χορό με την έκθεση στο σχολείο, με ένα λογοτεχνικό κείμενο, μια καταγραφή σε ημερολόγιο. Μαθαίνει κανείς γραμματική και συντακτικό, τι σημαίνει η μία και η άλλη λέξη, με πιο ελεύθερο και δημιουργικό τρόπο από την απομνημόνευση. Μαθαίνει να κρίνει και να επιχειρηματολογεί. Να περιγράφει και να “μεταφέρει”, να ξεκινά και να ολοκληρώνει», λέει η Ιωάννα Ζυμαρίτη, θεατρολόγος-εμψυχώτρια η οποία διδάσκει μοντέρνο και αυτοσχεδιαστικό χορό.

iStock

«Ο αυτοσχεδιασμός είναι μια “σούμα” τεχνικής, συναισθημάτων, τόλμης και προσωπικής υπόστασης. Όσο πιο μικρός μάθεις να εκφράζεσαι και να συνθέτεις κάτι μέσα από αυτό που σκέφτεσαι και νιώθεις, τόσο πιο απαλλαγμένος από περιττά “κρατήματα” θα είσαι ως ενήλικας. Ο αυτοσχεδιασμός είναι ένας μαγικός κόσμος, που τα παιδιά τον κάνουν ακόμη πιο μαγικό. Αρκεί ο δάσκαλος/καθοδηγητής/εμψυχωτής να ξέρει να τον αξιοποιήσει, να τον πασπαλίσει με λίγη ακόμη χρυσόσκονη, να του ρίξει ακόμη περισσότερο φως», συμπληρώνει. Της ζητήσαμε να μας μιλήσει για όλα τα οφέλη του στα παιδιά.

Ο αυτοσχεδιασμός απαλλάσσει τα παιδιά από την προσδοκία της τελειότητας

Τα παιδιά έχουν ανάγκη την έκφραση, έχουν ανάγκη να ξεφεύγουν από το «σωστό» και δομημένο, και να αποδεικνύουν ότι έχουν δική τους άποψη. Είναι η στιγμή που αισθάνονται ότι δημιουργούν και αυτό τα γεμίζει αυτοπεποίθηση και ψυχική ευφορία.

Ακόμη και για τα πιο κλειστά και διστακτικά παιδιά, είναι μια διαδικασία που έστω και πιο αργά τα βοηθάει να απελευθερωθούν από ό,τι τα περιορίζει (ντροπή, φόβος έκθεσης, σκέψεις ότι «δεν είμαι αρκετός καλός») και να δημιουργήσουν τον δικό τους χώρο μέσα στον οποίο θα νιώσουν ασφαλή να κινηθούν.

Είναι η στιγμή που απαλλάσσονται από την προσδοκία της εποχής μας περί τελειότητας και η στιγμή που η ψυχή τους αφήνεται στο ταξίδι που την οδηγεί το σώμα. Είναι σημαντικό να τονίζεται από τον δάσκαλο ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος, ωραίο ή άσχημο, μόνο η προσωπική κατάθεση.

Ο αυτοσχεδιασμός λειτουργεί ψυχοθεραπευτικά

Έχει αποδειχθεί ότι μέσα από τον αυτοσχεδιασμό αναδεικνύονται και αντιμετωπίζονται τραύματα ή προβληματισμοί του παιδιού – οι θεραπείες μέσω της τέχνης επαληθεύουν με τον καλύτερο τρόπο αυτή τη θέση. Σε αυτή την περίπτωση, βεβαίως, σημαντικός είναι ο ρόλος του δασκάλου και πώς θα καθοδηγήσει τον αυτοσχεδιασμό.

iStock

Πολλές φορές ζητάμε από τα παιδιά όχι απλά να χορέψουν κάτι, αλλά να φτιάξουν μια ιστορία πιο πριν και να μπουν σε έναν ρόλο. Δείχνουμε, για παράδειγμα, μια εικόνα ή έναν πίνακα και ζητάμε από κάθε παιδί να περιγράψει τι βλέπει, τι συναισθήματα του προκαλεί και πώς αυτά θα τα χορέψει.

Έχει τρομερό ενδιαφέρον να δει κανείς πώς κάθε παιδί χορεύει τον θυμό, την αγάπη, τον φόβο. Και ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον να εντοπίσει κανείς τις διαφορές ή τις ομοιότητες καιρό μετά για το πώς θα ξαναεκφράσει κάτι παρόμοιο.

Σημαντική φυσικά είναι η επικοινωνία του καθοδηγητή με τους γονείς. Οι γονείς με τη σειρά τους να είναι ανοιχτοί να δεχθούν και να διερευνήσουν αυτά που θα τους μεταφερθούν.

Ο αυτοσχεδιασμός αυξάνει την επαφή με την πραγματικότητα

Ο αυτοσχεδιασμός κάνει τα παιδιά πιο παρατηρητικά σε σχέση με το περιβάλλον τους. Όταν ο δάσκαλος τους ζητά να χορέψουν όπως πέφτει η στάλα της βροχής, όπως το ζελέ, όπως η μια αυτοσχέδια γέφυρα όταν πάνω της περπατούν άνθρωποι, όπως το κύμα, όπως ένα πουλί ισορροπεί πάνω σε ένα κλαδί ή όπως ένα ζάρι κυλά, τα βάζει σε μια διαδικασία να παρατηρούν και να αποκωδικοποιούν, ώστε να εμπλουτίζουν την κινητική τους φαρέτρα.

Μαθαίνουν να χορεύουν τα πάντα, μαθαίνουν να επικεντρώνονται στην τέχνη όλων όσα μας περιβάλλουν, να αναζητούν την ομορφιά και τη λεπτομέρεια στα πάντα γύρω μας. Ο αυτοσχεδιασμός ακονίζει το μυαλό και την κριτική σκέψη.

Ο αυτοσχεδιασμός βελτιώνει και την τεχνική

Ακόμη και για τους οπαδούς της τεχνικής, ο αυτοσχεδιασμός μπορεί να αποδεχθεί πολύ βοηθητικός. Είναι η ευκαιρία να αποδείξουν τα παιδιά ότι έχουν αφομοιώσει την τεχνική και την εφαρμόζουν αυθόρμητα έξω από τη νόρμα μιας στημένης άσκησης. Χάρη σε αυτόν μαθαίνουν επίσης να συνδυάζουν κινήσεις και να προφυλάσσουν τον εαυτό τους από τυχόν τραυματισμούς.

Είναι μια στιγμή που μπορεί ο δάσκαλος να διαπιστώσει αν η κίνηση έχει «μεταβολιστεί» στο σώμα του παιδιού. Επιπλέον, αν έχει αναπτύξει την αίσθηση του ρυθμού, αν μπορεί να ακολουθήσει τη μουσική – δεδομένου ότι στον αυτοσχεδιασμό αλλάζει συχνά το είδος της μουσικής.

Ο αυτοσχεδιασμός προκαλεί ευεξία

Ακόμη και αν ένα παιδί δεν κάνει μαθήματα χορού, ακόμη και αν δεν έχει ταλέντο στον χορό με τη στενή έννοια του όρου, μπορεί να αυτοσχεδιάσει, να χαλαρώσει, να εκφραστεί, να δημιουργήσει, να εκκρίνει ενδορφίνες, να νιώσει χαρά, ευτυχία και πληρότητα.