ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΟΙΜΟΜΑΣΤΕ ΕΥΚΟΛΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΑΞΙΔΙ

Πρόκειται να αναχωρήσεις για ταξίδι και –παρά την κούραση– δεν μπορείς να κλείσεις μάτι; Δες γιατί συμβαίνει και πώς θα το κοντρολάρεις.

Mε αυτά που γίνονται τελευταία με διάφορα ταξιδιωτικά μέσα παγκοσμίως, είναι λογικό να μην μπορούμε να κοιμηθούμε πριν από ένα ταξίδι. Είτε είναι για δουλειά, είτε για αναψυχή. Και όλα καλά να ήταν, όμως, πάλι μπορεί να έχετε παρατηρήσει πως το βράδυ πριν από μια πτήση ή ένα οδικό ταξίδι το μυαλό σας δυσκολεύεται να «κατεβάσει διακόπτες», όσο κουρασμένοι κι αν είστε.

Όπως λέει στην Washington Post ο Russell Foster, διευθυντής του Sir Jules Thorn Sleep and Circadian Neuroscience Institute στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, «το μεγαλύτερο μέρος του άγχους και του στρες που νιώθουμε σε αυτήν την συνθήκη αφορά την έλλειψη ελέγχου. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να πιστεύουμε ότι δεν αγχωνόμαστε όταν κοιμόμαστε. Αλλά είναι κάτι που μπορεί να συμβεί».

Οι ανησυχίες που μαζεύονται και κάνουν πάρτι στο ξύπνιο μας, βρίσκουν συχνά τον δρόμο τους στον ύπνο και τα όνειρά μας.

«Κατά τη διάρκεια των ελαφρύτερων σταδίων του ύπνου, είμαστε πιο επιρρεπείς σε συχνές αφυπνίσεις. Ένας ελάχιστος θόρυβος μπορεί να μας αναστατώσει, ενώ γίνεται πιο δύσκολο να ξανακοιμηθούμε, προσθέτοντας περισσότερη ευαισθησία στην ήδη άστατη κατάστασή μας. Έτσι φτάνουμε να αγχωνόμαστε για τον ίδιο τον ύπνο – το “γιατί δεν μπορώ να κοιμηθώ;” εξελίσσεται σε διαρκή σκέψη. Αυτό κάνει πιο πιθανή την αϋπνία».

iStock

Αν μας πάρει ο ύπνος, ενδέχεται να κάνουν τα άγχη μας προβολή στα όνειρά μας. Να δούμε, ας πούμε, πως έχουμε ξεχάσει το διαβατήριο, ότι είμαστε σε λάθος πύλη αναχώρησης ή ό,τι άλλο μπορεί να μας κάνει να χάσουμε το ταξίδι.

Προσωπικά βλέπω (ή σκέφτομαι) πως κάτι μπορεί να συμβεί στον δρόμο καθώς οδηγώ, ότι μπορεί να μη χτυπήσει το ξυπνητήρι ή ακόμα και κάτι που ίσως έχω ξεχάσει να βάλω στις αποσκευές μου.

Προφανώς και οι εφιάλτες μπορούν επίσης να επιδεινώσουν το άγχος μας. «Όταν είμαστε στη φάση που ο ύπνος είναι ελαφρύς, είναι πιο πιθανό να θυμηθούμε ό,τι αγχωτικό όνειρο έχουμε δει και να κλειδώσουμε σε αυτήν την ανάμνηση. Έτσι, έχουμε αφυπνίσεις», εξηγεί η Sara Nowakowski, ψυχολόγος και επίκουρη καθηγήτρια στην ιατρική σχολή του Baylor College.

Ταξίδι και κιρκάδιος ρυθμός

Σαν να μην έφταναν τα άγχη μας, έχουμε απέναντί μας και τον κιρκάδιο ρυθμό, που επίσης μπορεί να διαταράξει την ικανότητα μας να κοιμηθούμε. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν πρόκειται να ταξιδέψουμε σε μια ακραία ώρα αναχώρησης, π.χ. νωρίς το πρωί. Το γεγονός από μόνο του μπορεί να διαταράξει το κιρκάδιο ρυθμό, με το εσωτερικό μας ρολόι να γίνεται «έφηβος που δεν θέλει να τον ενοχλούν».

Όταν δεν κοιμόμαστε καλά, επηρεάζεται η σωματική και η ψυχική μας ευεξία. Σύμφωνα με τον Russell Foster, οι παρενέργειες της στέρησης ύπνου περιλαμβάνουν μειωμένη προσοχή και δεξιότητες επικοινωνίας, διακυμάνσεις της διάθεσης, υψηλό ποσοστό ευερεθιστότητας, παρορμητικότητα και απώλεια ενσυναίσθησης.

iStock

«Οι εξαντλημένοι εγκέφαλοι προσκολλώνται στις αρνητικές εμπειρίες και ξεχνούν τις θετικές. Αυτό έχει ως συνέπεια την εμμονή με τα αρνητικά πράγματα, κάτι που δεν θα κάνει το ταξίδι πολύ ευχάριστο».

Η κούραση μπορεί να μας οδηγήσει στην εξάρτηση από διεγερτικά, όπως είναι ο καφές, «και μετά να καταναλώσετε αλκοόλ στο αεροπλάνο για να την αντιστρέψετε. Κάτι που μπορεί να γίνει επικίνδυνο, ανάλογα με το τι έχετε να κάνετε όταν προσγειωθείτε».

Υπάρχει σωτηρία;

Η Lynn Bufka είναι ψυχολόγος στην ομάδα Stress in America της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας. Αυτό που έχει να συστήσει είναι μόλις εκδηλωθούν οι φόβοι σας να αναρωτηθείτε πόσο ρεαλιστικές είναι οι ανησυχίες σας και τι μπορείτε να κάνετε για αυτές.

Είπε πως βοηθά ο εκ των προτέρων προγραμματισμός, ώστε να σβήσουμε ανησυχίες. Για παράδειγμα, «αν δεν κάθεστε κοντά με τα άλλα μέλη της οικογένειας σας ή τους φίλους σας, αν δεν έχετε αναζητήσει τον τρόπο της μετακίνησης από το αεροδρόμιο προς το κατάλυμα, αν θα ξεχάσετε να πάρετε κάτι μαζί σας. Αφιερώστε περισσότερο από ό,τι δίνατε στο παρελθόν για τις προετοιμασίες».

Πέραν μιας λίστας με ό,τι θα χρειαστείτε, συστήνονται και δυο νεσεσέρ, ένα για όλα τα σημαντικά έγγραφα και ένα για είδη υγιεινής ή φάρμακα.  «Φτιάξτε τα όταν έχετε καθαρό μυαλό, μέρες πριν το ταξίδι, ώστε να μην ξανασχοληθείτε μαζί τους».

Των φρονίμων τα παιδιά

Σε ό,τι αφορά συνθήκες που δεν είναι στο χέρι μας οπότε δεν μπορούμε να ελέγξουμε, όπως η καθυστέρηση ή η ακύρωση μιας πτήσης, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προσθέσουμε στην αποσκευή μια έξτρα αλλαξιά και να έχουμε στη χειραποσκευή είδη πρώτης ανάγκης (εσώρουχο, οδοντόβουρτσα κ.ά.).

Για καλύτερο ύπνο, είναι χρήσιμο να μη φάμε κάτι βαρύ λίγες ώρες νωρίτερα, να μην πιούμε καφέ και να μην κάνουμε βαριά άσκηση μετά το μεσημέρι. «Βοηθά και να μην πίνετε αλκοόλ αρκετές ημέρες πριν από την αναχώρησή σας, καθώς πρέπει να παραμείνετε ενυδατωμένο».

Από εκεί και πέρα, μπορούμε να επιστρατεύσουμε ό,τι έχουμε διαπιστώσει πως μας βοηθά να χαλαρώσουμε στο παρελθόν. Όπως ένα ζεστό μπάνιο, ένα podcast ή ό,τι άλλο. Η όποια επαφή με οθόνη δεν είναι υπέρ μας.

«Επίσης, αντισταθείτε στην παρόρμηση να ελέγξετε την ώρα. Όσο περισσότερο κοιτάτε το ρολόι, τόσο περισσότερο θα έχετε αυτές τις σκέψεις που θα σας κρατήσουν ξύπνιους».

Και αν δεν καταφέρουμε να κοιμηθούμε, μολονότι έχουμε κάνει τα πάντα, «μην επικρίνετε τον εαυτό σας. Προσπαθήστε να αλλάξετε τη συζήτηση στο μυαλό σας. Μην πιέζετε τον εαυτό σας να κοιμηθεί, μην επαναλαμβάνετε τη σκέψη “πρέπει να κοιμηθώ”. Απλά αποδεχθείτε ό,τι συμβαίνει». Και μετά ας κάνουμε ασκήσεις αναπνοής, λίγο στρέτσινγκ ή ό,τι άλλο βοηθά τον καθένα.

Οι ειδικοί προτείνουν επίσης να έχουμε ένα χαρτί και ένα στιλό δίπλα στο κρεβάτι, ώστε να σημειώνουμε τους στρεσογόνους παράγοντες που εμφανίζονται στα όνειρά μας. Το πρωί ελέγχουμε τη λίστα και βλέπουμε τις ανησυχίες μας, ώστε να τις αντιμετωπίσουμε.