ΦΤΑΙΕΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΜΕΝΗ ΜΑΣ ΛΙΜΠΙΝΤΟ;

Πώς επηρεάζεται η λίμπιντο από το στρες; Τι ευθύνεται για τα σεξουαλικά προβλήματα και πότε είναι απαραίτητη η σεξουαλική θεραπεία;

Ξέρουμε ότι το στρες ευθύνεται για πάρα πολλά από όσα μας απασχολούν καθημερινά. Και από την άλλη πλευρά, όσα μας απασχολούν καθημερινά ευθύνονται για το στρες που νοιώθουμε. Όπως και σε άλλους τομείς, έτσι και στη σεξουαλική λειτουργία, το στρες μπορεί να έχει αρνητικό ρόλο, καθώς αναστέλλει τη διέγερση, ρίχνει δηλαδή τη λίμπιντο και στη συνέχεια συντηρεί τη σεξουαλική δυσλειτουργία, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.

Τι ακριβώς συμβαίνει στη λίμπιντό μας όταν νιώθουμε στρεσαρισμένοι και τι μπορούμε να κάνουμε για να αναστρέψουμε αυτή την κατάσταση;

Φταίει το στρες για τη χαμηλή λίμπιντο;

Το στρες και η σεξουαλική δυσλειτουργία είναι σαφώς συσχετισμένα, δηλαδή συνυπάρχουν, αλλά οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν αν έκανε το αβγό την κότα ή η κότα το αβγό. Και αν και υπάρχουν πολλά είδη στρες –το καθημερινό, το εργασιακό, το χρόνιο, το γενικευμένο, εκείνο που προκύπτει εξαιτίας ενός ξαφνικού δυσάρεστου γεγονότος (π.χ. μία μετάθεση ή ένα πένθος)– επηρεάζουν όλα με τον τρόπο τους τη σεξουαλική διάθεση και λειτουργία τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών.

Σύμφωνα με μελέτες, το στρες μπορεί –εκτός από το να επηρεάσει τόσο την ανδρική όσο και τη γυναικεία σεξουαλική λειτουργικότητα– να επιβαρύνει και την ψυχική υγεία (π.χ. να παρουσιάσει κάποιος κατάθλιψη λόγω της έκθεσης σε χρόνιο στρες) που έμμεσα αντανακλά στη σεξουαλική λειτουργία, αλλά επίσης μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και στις ίδιες τις σχέσεις.

Οι ειδικοί έχουν βρει ότι το καθημερινό στρες σχετίζεται με χαμηλή ποιότητα στη σχέση και κατ’ επέκταση με χαμηλή λειτουργικότητα στη σχέση και χαμηλή σεξουαλική λειτουργικότητα, περισσότερο στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Το αποτέλεσμα είναι να εμφανίζουν –τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες– πεσμένη σεξουαλική διάθεση (χαμηλή λίμπιντο δηλαδή), σεξουαλική αποστροφή (μη επιθυμία για σεξουαλική επαφή), δυσπαρευνία (πόνο κατά την επαφή) και οι άνδρες προβλήματα στύσης και πρόωρη εκσπερμάτιση. Επιπλέον, το χρόνιο στρες επηρεάζει και την αισθητικότητα, το πώς νοιώθουν δηλαδή και οι άνδρες και οι γυναίκες, το αίσθημα του αγγίγματος ή του ερεθίσματος που δέχονται.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Το στρες της τεκνοποίησης

Όταν η σεξουαλική επαφή προγραμματίζεται –όπως πολύ συχνά συμβαίνει όταν ένα ζευγάρι προσπαθεί να κάνει παιδί– συχνά δημιουργείται μεγάλο στρες στους συντρόφους και κυρίως στους άνδρες. Στη συνέχεια, μέσα από γνωστικές λειτουργίες μπορεί να δημιουργηθεί το άγχος επίδοσης –που σχετίζεται με το πώς θα αποδώσει ο άνδρας στη σεξουαλική πράξη–, το οποίο με τη σειρά του συνοδεύεται συχνά από προβλήματα στυτικής δυσλειτουργίας. Μάλιστα, δεν είναι απίθανο να υπάρχει και πρόβλημα καθυστερημένης εκσπερμάτισης, ειδικά όταν στο άγχος της επίδοσης εμπλέκεται και το άγχος της πατρότητας για παράδειγμα.

Τι ευθύνεται για τα σεξουαλικά προβλήματα;

Οι ειδικοί αντιμετωπίζουν κάθε πρόβλημα σεξουαλικής δυσλειτουργίας μέσα σε ένα βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο. Ελέγχονται δηλαδή οι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για το πρόβλημα. Οι βιολογικοί παράγοντες είναι πιθανό να σχετίζονται με κάποια ασθένεια (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης), με φάρμακα, αλκοόλ ή άλλες ουσίες που μπορεί να επηρεάζουν τη σεξουαλική λειτουργία.

Όταν ένας άνθρωπος παραπονιέται για πεσμένη λίμπιντο ή κάποιο άλλο πρόβλημα στη σεξουαλική του λειτουργία, η οδηγία είναι οι ειδικοί που θα τον δουν να αξιολογήσουν το στρες που βιώνει στην καθημερινότητά του. Γενικά, οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη σεξουαλική λειτουργία μπορεί να έχουν να κάνουν με τη σχέση του ζευγαριού, η οποία να σχετίζεται με πολλούς καβγάδες, διαφωνίες και πιέσεις. Μπορεί επίσης ο ένας από τους δύο συντρόφους να έχει κάποια ασθένεια που επηρεάζει τον άλλον ψυχολογικά, η διάθεση του ενός συντρόφου ενδέχεται να επηρεάζεται από εκείνη του άλλου, μπορεί να υπάρχει εργασιακό στρες κ.ά.

Τι μπορεί να κάνει ο σύντροφος;

Όταν προκύπτουν σεξουαλικά προβλήματα αυξάνεται ο θυμός, η καχυποψία και η επιθετικότητα στο ζευγάρι. Παρ’ όλα αυτά είναι αναγκαίο να υπάρχει αντίληψη και υποστηρικτικότητα στο ζευγάρι με βάση την επικοινωνία. Κάποιες φορές όμως αυτό είναι δύσκολο, αφού ο ένας από τους δυο συντρόφους μπορεί να εκλάβει τη συμπεριφορά του άλλου ως απόρριψη.

Γιατί συχνά διαιωνίζονται τα σεξουαλικά προβλήματα;

Επειδή πολλές φορές είναι πιο περιπεπλεγμένα και εμπλέκονται λανθασμένες πεποιθήσεις για τη σεξουαλικότητα ή προβλήματα που έχουν να κάνουν με την εικόνα του σώματος. Επίσης, μπορεί ένας άνθρωπος με προβλήματα σεξουαλικής λειτουργίας να αντιμετωπίζει και άλλες δυσκολίες, όπως να μην μπορεί να εστιάσει σε ερωτικά ερεθίσματα, να έχουν ενεργοποιηθεί σχήματα αυτομομφής και ανικανότητας του ατόμου, να υπάρχουν αυτόματες αρνητικές σκέψεις και αυτά στη συνέχεια να δημιουργούν αναστολή της σεξουαλικής διάθεσης και της διέγερσης κατ’ επέκταση.

Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός άνδρα με άγχος επίδοσης, ο οποίος μπορεί να θεωρεί ότι θα πρέπει να έχει πάντα στύση και να αποδίδει, και αυτό να το εξισώνει με τον ανδρισμό του. Σε αυτή τη διαδικασία είναι πολύ εύκολο να δημιουργηθούν αγχογόνες σκέψεις και η ίδια του η σεξουαλική λειτουργία να μετατραπεί σε ένα αγχογόνο τεστ ανδρισμού. Σε τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεται ειδική σεξουαλική θεραπεία. Πολλές φορές μάλιστα χρειάζεται να πάει και ο σύντροφος ή η σύντροφος στη θεραπεία με κάποιον πιστοποιημένο θεραπευτή, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα μέσα στο σύστημα που αποτελεί το ζευγάρι.

Τι είναι η σεξουαλική θεραπεία;

Είναι κάτι τελείως προσωποποιημένο, που δεν σχετίζεται με την ψυχοθεραπεία. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν χρόνια ψυχοθεραπεία, λύνουν πολλά προβλήματά τους αλλά όχι τα σεξουαλικά προβλήματα. Στη σεξουαλική θεραπεία θα πρέπει να εντοπιστεί η αιτία που συντηρεί το πρόβλημα και στη συνέχεια να αντιμετωπιστεί.

Αν για παράδειγμα η σεξουαλική δυσλειτουργία οφείλεται στο εργασιακό στρες ή σε προβλήματα στη σχέση, τότε θα πρέπει να αντιμετωπιστούν πρώτα αυτά και μετά –αν χρειάζεται– το σεξουαλικό πρόβλημα. Με τη σεξουαλική θεραπεία σπάει ο φαύλος κύκλος. Έτσι, το άτομο θα έχει καλύτερη σεξουαλική λειτουργία, συγκέντρωση στα ερεθίσματα και θα παίρνει ευχαρίστηση από τη σεξουαλική επαφή.

Πότε χρειάζεται σεξουαλική θεραπεία;

Όταν κάποιος εμφανίσει ένα πρόβλημα μία φορά δεν χρειάζεται να τρέξει στον ειδικό (αν και σε κάποιους άνδρες ακόμα και η μία φορά μπορεί να δημιουργήσει άγχος επίδοσης, επειδή έχουν κάποιες πεποιθήσεις που υποστηρίζουν τη δημιουργία αυτού του άγχους). Κανονικά η μία φορά δεν σημαίνει ότι το πρόβλημα θα ξαναεμφανιστεί, αν και οι έρευνες έχουν δείξει ότι όταν όποιος έχει εμφανίσει τέτοια προβλήματα σε νεαρή ηλικία, είναι πιο πιθανό να ξαναεμφανίσει δυσλειτουργία επειδή προφανώς άφησε κάποιον λανθασμένο μηχανισμό σκέψης να τον συμπαρασύρει.

Σε κάθε περίπτωση, αν περάσει ένα τρίμηνο ή εξάμηνο που κάποιος αντιμετωπίζει σεξουαλικό πρόβλημα και αυτό του δημιουργεί δυσφορία και εμφανίζεται στην πλειονότητα των περιπτώσεων που σχετίζονται με τη σεξουαλική του επαφή, τότε χρειάζεται να κάνει σεξουαλική θεραπεία γιατί εκτός των άλλων η χρονίζουσα στυτική δυσλειτουργία, έχει συσχέτιση με την εμφάνιση προβλημάτων στην ψυχική υγεία.

Στόχος όχι μόνο η επίδοση, αλλά και η ικανοποίηση

Ο στόχος είναι το ζευγάρι να έχει ευχάριστες σεξουαλικές εμπειρίες. Έτσι, η χαλάρωση (η απώλεια δηλαδή του άγχους) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη σεξουαλική επαφή. Σημασία όμως έχει τόσο η λειτουργικότητα, δηλαδή η διάθεση, η διέγερση, ο οργασμός, όσο και η ευχαρίστηση, η απόλαυση δηλαδή, το υποκειμενικό αίσθημα του κάθε συντρόφου ότι είχε μία ικανοποιητική σεξουαλική επαφή.

Ο Δρ. Γεώργιος Πάγκαλος είναι ψυχίατρος-σεξολόγος, Πρόεδρος του κλάδου στρατιωτικής ψυχιατρικής στην παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρεία και αντιπρόεδρος της επιτροπής μελών στη διεθνή κοινότητα σεξουαλικής ιατρικής.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.