ΕΡΕΥΝΑ: ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ ΑΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΤΗΝ ΑΙ;

Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να βελτιώνει την παραγωγικότητα των εργαζόμενων, μπορεί όμως και να εμποδίζει την καλλιέργεια ορισμένων δεξιοτήτων. Οι ερευνητές εντόπισαν ποιες είναι αυτές και τις επισημαίνουν.

Εκεί που η τεχνητή νοημοσύνη φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα κατάφερε να μπει στη ζωή μας τρέχοντας με τέτοιες ταχύτητες, που είναι αδύνατο να μη μας συμπαρασύρει.

Δεν έχει νόημα να μιλήσουμε ξανά για το πόσο μεγάλο επίτευγμα είναι, τι μπορεί να μας προσφέρει και σε ποιους τομείς θα φέρει πραγματική επανάσταση. Έχει ίσως νόημα να εστιάσουμε σε κάτι πολύτιμο που μπορεί να μας στερήσει – και αυτό δεν είναι οι θέσεις εργασίας, όπως φανταζόμαστε οι περισσότεροι.

Ερευνητές από το ερευνητικό ίδρυμα της Microsoft και το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon διαπίστωσαν ότι όσο περισσότερο κάποιος βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη για να κάνει τη δουλειά του, τόσο πιο γρήγορα παρακμάζει η κριτική του σκέψη. Η διαπίστωση αυτή έγινε βάσει έρευνας η οποία διεξήχθη ανάμεσα σε 319 εργαζόμενους που χρησιμοποιούσαν τακτικά την τεχνητή νοημοσύνη στην εργασία τους.

Τι έδειξε η έρευνα για την κριτική σκέψη;

«Όταν χρησιμοποιούνται με λάθος τρόπο, οι τεχνολογίες μπορούν να οδηγήσουν στη φθορά των γνωστικών ικανοτήτων που πρέπει να διατηρηθούν», έγραψαν οι ερευνητές.

iStock

Υπογράμμισαν μάλιστα ότι μια βασική «παρενέργεια» της αυτοματοποίησης εργασιών ρουτίνας είναι ότι στερεί από τον χρήστη την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την κριτική του σκέψη σε αυτές, που είναι μεν ρουτίνας αλλά αρκετά συχνές και θα τον βοηθούσαν να διατηρήσει ακμαίο το γνωστικό του οπλοστάσιο.

Τι είναι η κριτική σκέψη και γιατί είναι απαραίτητη στους σύγχρονους εργαζόμενους

Το στοίχημα για τους εργαζόμενους σε σχεδόν όλους τους τομείς είναι ακριβώς η διατήρηση της κριτικής σκέψης. Ειδικά στη σημερινή εποχή, των ψεύτικων ειδήσεων, των αντιφατικών δεδομένων και τόσων πολλών πληροφοριών για επεξεργασία, η κριτική σκέψη είναι μάλλον ο μόνος τρόπος να κατανοήσουμε τον κόσμο, αλλά και να ξεχωρίσουμε στον επαγγελματικό στίβο.

Αν θέλουμε να την ορίσουμε, κριτική σκέψη είναι η νοητική και συναισθηματική λειτουργία κατά την οποία το άτομο αξιολογεί την αξιοπιστία των πληροφοριών και αποφασίζει τι να σκεφτεί ή τι να κάνει μέσω συλλογισμών οι οποίοι γίνονται με βάση όλα τα δυνατά στοιχεία που μπορεί να έχει στη διάθεσή του.

Η κριτική σκέψη είναι η πράξη της ανάλυσης των γεγονότων για την πλήρη κατανόηση ενός προβλήματος ή θέματος. Η διαδικασία της κριτικής σκέψης περιλαμβάνει συνήθως βήματα όπως η συλλογή πληροφοριών και δεδομένων, η υποβολή προσεκτικών ερωτήσεων και η ανάλυση πιθανών λύσεων.

iStock

Η πραγματική δημιουργική σκέψη προϋποθέτει τη χρήση της κριτικής σκέψης, η οποία αναπτύσσει την περιέργεια και την ευελιξία και κρατάει το μυαλό μας ανοιχτό.

Πώς η ΑΙ εξασθενεί την κριτική σκέψη

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ενώ η AI μπορεί να βελτιώσει την αποδοτικότητα των εργαζομένων, μπορεί να παρεμποδίσει την ανάπτυξη κριτικής σύνδεσης με την εργασία τους και να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε υπερβολική εξάρτηση από το εργαλείο και μειωμένη ικανότητα για ανεξάρτητη επίλυση προβλημάτων.

Οι 319 συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν πόσο σίγουροι ήταν για τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και πόση κριτική σκέψη χρησιμοποίησαν, όταν βασίστηκαν σε αυτήν για να ολοκληρώσουν τις εργασίες τους. Η κριτική σκέψη ορίστηκε ότι εμπίπτει σε μία από τις 6 κατηγορίες:

1. γνώση (ανάμνηση ιδεών),
2. κατανόηση (κατανόηση ιδεών),
3. εφαρμογή (εφαρμογή ιδεών στον πραγματικό κόσμο),
4. ανάλυση (αντίθεση και συσχέτιση ιδεών),
5. σύνθεση (συνδυασμός ιδεών) και
6. αξιολόγηση (κρίση ιδεών).

Οι συμμετέχοντες έδωσαν 936 παραδείγματα για το πώς χρησιμοποίησαν την AI στην εργασία, που κυμαίνονται από την αναζήτηση γεγονότων έως τη σύνοψη ενός κειμένου. Χρησιμοποίησαν την κριτική τους σκέψη για να διατυπώσουν ζητούμενα και να επαληθεύσουν τις απαντήσεις της AI έναντι εξωτερικών πηγών.

Μην αφήνεις τα πάντα στην ΑΙ

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσο πιο σίγουροι ήταν οι εργαζόμενοι για τις ικανότητες της τεχνητής νοημοσύνης να ολοκληρώσει μια εργασία, τόσο περισσότερο άφηναν σε αυτή την πνευματική δουλειά και τόσο λιγότερες δεξιότητες κριτικής σκέψης χρησιμοποιούσαν. Το αποτέλεσμα ήταν να εξασθενήσουν αυτές οι δεξιότητές τους.

Έτσι, μετά την ψηφιακή αμνησία και το φαινόμενο του technology fatigue, που έχει να κάνει με την πληροφορία την οποία μπορεί να συγκρατήσει η βραχυπρόθεσμη μνήμη, η εξασθένηση της κριτικής σκέψης αναδύεται ως ένα ακόμη μειονέκτημα από την υπερβολική χρήση των νέων τεχνολογιών.