ΕΚΑΝΑ SOUND BATHING ΚΑΙ ΑΝΑΖΗΤΗΣΑ ΣΕ ΤΙ ΜΑΣ ΩΦΕΛΕΙ Η ΗΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Βυθίστηκα για πρώτη φορά στους ήχους ενός sound bath και έμαθα από τον Μανώλη Ζωγραφάκη τι σημαίνει ηχοθεραπεία – και πώς στάθηκε αφορμή για να αλλάξει ο ίδιος τη ζωή του.

Είναι Κυριακή βραδάκι και πηγαίνω με τα πόδια από Παγκράτι προς Ζωγράφου για να κάνω για πρώτη φορά στη ζωή μου sound bath. Έχει προηγηθεί μια τόσο δύσκολη βδομάδα που, αν δεν το είχα κανονίσει, μπορεί και να μην έβρισκα την ενέργεια να ξεμυτίσω από το σπίτι. Είναι όμως μοναδική ευκαιρία να γνωρίσω από κοντά τον Μανώλη Ζωγραφάκη και να κάνω ηχοθεραπεία μαζί του. Άσε που έχω προσέξει ότι σε φάσεις μεγάλης εξάντλησης δεν μου αρκεί απλά να ξεκουραστώ – με βοηθάει να δίνω στο μυαλό και το σώμα μου χαλαρωτικά ερεθίσματα, κάτι που υποσχόταν η επικείμενη συνεδρία.

Η βάση του Μανώλη είναι τα Χανιά της Κρήτης, οργανώνει όμως τακτικά εκπαιδευτικά σεμινάρια ηχοθεραπείας στην Αθήνα. Στο τέλος ενός από αυτά είναι προγραμματισμένο το ομαδικό sound bath στο οποίο θα συμμετάσχω. Μάλιστα, έχει μια ιδιαιτερότητα: ορισμένοι θα χρησιμοποιήσουμε πανιά της aerial yoga για να ξαπλώσουμε, που ανοίγουν και μας αγκαλιάζουν σαν αιωρούμενα κουκούλια, μεταφέροντάς μας ευθύς εξαρχής κάπου «αλλού».

Η αρχική ιδέα είναι να κάνω ηχοθεραπεία για να μεταφέρω μετά σε κείμενο την εμπειρία μου, οπότε ξεκινάω με το ένα πόδι στη δουλειά (να παρατηρήσω, να σημειώσω στο μυαλό μου, να καταλάβω) και με το άλλο σε αυτό που ζητάει από όλους μας ο Μανώλης Ζωγραφάκης: να αφεθούμε και να το ζήσουμε. Σύντομα αποφασίζω ότι, αν είναι να κάνω καλά τη δουλειά μου, πρέπει σε πρώτη φάση να την ξεχάσω και να απολαύσω την εμπειρία.

Ο Μανώλης Ζωγραφάκης επί το έργον. Φωτογραφία: Leni Psoma/The Syntopia Hotel

Σχεδόν δυο ώρες χωρίς κινητό και με μάτια κλειστά, βυθίζομαι στους ήχους που παράγει με τα «εργαλεία» του ο Μανώλης, πολύ πιο χαμηλούς σε ντεσιμπέλ από ό,τι περίμενα. Σε κάποια σημεία νιώθω επίδραση παρόμοια με αυτή που έχει πάνω μου ο διαλογισμός, σαν να αλλάζει η εγκεφαλική μου ενέργεια (!) εκτονώνοντας την ένταση με έντονο χασμουρητό, μέχρι δακρύων. Κάποια στιγμή, ένας ήχος μού γεννάει μια ανασφάλεια, που κατευνάζεται γρήγορα από την όλη συνθήκη. Σε ορισμένες φάσεις νιώθω ηχητικά κύματα να μεταδίδονται δονώντας τα κύτταρά μου.

Όλα κατευνάστηκαν εκείνο το βράδυ από την ηχοθεραπεία. Δεν έφυγε ως διά μαγείας όλη η κούραση που κουβαλούσα, όμως στο τέλος της συνεδρίας είχα την αίσθηση πως είχα φροντίσει τον εαυτό μου. Ήταν απλά το pampering ή κάτι παραπάνω; Τι είναι τελικά η ηχοθεραπεία; Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά της; Αυτές και πολλές άλλες απορίες ανέλαβε να μου λύσει στη συνέχεια ο Μανώλης Ζωγραφάκης.

Οι απαντήσεις του θα μπορούσαν να είναι ένα ολόκληρο κεφάλαιο με τίτλο «Εισαγωγή στην ηχοθεραπεία». Και, επιτρέψτε μου να πω, δείχνουν κάτι από τη ζεστασιά του ανθρώπου που ένιωσε τέτοια έλξη από την ηχοθεραπεία, ώστε άλλαξε τη ζωή του για να της αφιερωθεί.

– Μανώλη, παρακολούθησα μαζί σου μια συνεδρία sound bathing. Πώς θα περιέγραφες τον τρόπο που λειτουργεί και πού εντάσσεται στο «σύμπαν» της ηχοθεραπείας;

Φαντάσου να ξαπλώνεις αναπαυτικά σε ένα στρώμα και για μιάμιση ώρα να «λούζεσαι» σε θεραπευτικές δονήσεις και συμπαντικούς  ήχους που σε ταξιδεύουν σε άλλους κόσμους. Το σώμα και ο νους χαλαρώνουν, και αρχίζει μια διαδικασία αυτοθεραπείας. Έρχεσαι πιο κοντά σε αυτή τη σοφή εσωτερική φωνή, στον βαθύτερο εαυτό που βρίσκεται πέρα από τα άγχη της καθημερινότητας. Αυτή είναι μια περιληπτική περιγραφή από τις πιο κοινές ομολογίες συμμετεχόντων.

Με απλά λόγια, το sound bath είναι μια διαλογιστική ακουστική εμπειρία, όπου οι συμμετέχοντες ξαπλώνουν και αφήνονται σε ένα ηχητικό ταξίδι, χρησιμοποιώντας θεραπευτικά όργανα, και δίνουν στον εαυτό τους χώρο και χρόνο για να χαλαρώσει και να ενεργοποιήσει την αυτoθεραπεία. Ωστόσο, όπως ίσως διαπίστωσες κι εσύ, είναι δύσκολο να περιγραφεί λεκτικά, γιατί είναι καθαρά βιωματική εμπειρία.

Η ηχοθεραπεία μπορεί να γίνει τόσο σε ομαδικές συνεδρίες όσο και σε προσωπικές. Σε μια ατομική θεραπεία, εστιάζουμε αποκλειστικά στις ανάγκες του ατόμου, κάτι που δίνει την ευκαιρία για βαθύτερη θεραπευτική δουλειά. Στις ομαδικές συνεδρίες, ο στόχος είναι η γενική χαλάρωση και αρμονία της ομάδας, ώστε όλοι να απολαύσουν αυτή τη σύνδεση και να χαλαρώσουν ουσιαστικά.

Πάντως, η συγκεκριμένη συνεδρία ηχοθεραπείας που παρακολούθησες ήταν κάπως ιδιαίτερη, καθώς χρησιμοποιήσαμε πανιά της aerial yoga. Η χρήση της αιώρας βοηθά στην αποσυμπίεση του μυοσκελετικού συστήματος και προσφέρει μια αίσθηση ιδιωτικότητας και ασφάλειας, καθώς δεν υπάρχει οπτική επαφή με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Αυτή η αίσθηση της αιώρησης σε ένα ιπτάμενο κουκούλι, σε συνδυασμό με τις θεραπευτικές δονήσεις και τους αιθέριους ήχους των οργάνων, διευκολύνει τον δέκτη να αφεθεί πιο εύκολα και να χαλαρώσει από τις εντάσεις που φέρνει το σώμα και ο νους.

– Μπορεί οποιοσδήποτε να παρακολουθήσει μια συνεδρία ηχοθεραπείας; Είναι καλό να γνωρίζει κάτι εκ των προτέρων;

Σε γενικές γραμμές, η ηχοθεραπεία είναι ασφαλής για τους περισσότερους ανθρώπους, αλλά υπάρχουν και αντενδείξεις, καθώς μπορεί να κρύβει κίνδυνο για άτομα με επιληψία, έγκυες γυναίκες στους πρώτους μήνες της κύησης, άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές ή άλλες σοβαρές καρδιολογικές παθήσεις. Πάντοτε ενημερώνω τους συμμετέχοντες σε μια ομαδική συνεδρία για το τι να προσέξουν πριν και μετά την ηχοθεραπεία, ώστε να έχουν τη το μεγαλύτερο όφελος και την καλύτερη δυνατή εμπειρία.

Μερικές μικρές συμβουλές που τους δίνω είναι να είναι καλά ενυδατωμένοι, να αποφεύγουν την καφεΐνη ή το αλκοόλ αλλά και τα βαριά γεύματα πριν τη συνεδρία, γιατί μπορεί να φέρουν ανησυχία και δυσκολία κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Επίσης, τους προτρέπω να είναι ενεργοί ακροατές, χωρίς όμως να βάζουν ταμπέλες στον κάθε ήχο ή σε καθετί που συμβαίνει, του τύπου «μου αρέσει» ή «δεν μου αρέσει» αυτός ο ήχος, «αυτό που ακούω είναι gong και θα μου φέρει δυσκολία ή θα με απογειώσει», «αυτός ο ήχος με φοβίζει και θέλω να σταματήσει» και ούτω καθεξής. Η αποδοχή κάθε ήχου και κάθε κατάστασης ή συναισθήματος που βιώνουν, χωρίς να ταυτίζονται, είναι το κλειδί για μια επιτυχημένη συνεδρία και εμπειρία.

Εξίσου σημαντικό είναι να έχουν θέσει μια καθαρή πρόθεση. Αυτή μπορεί να είναι από το να αφεθούν και να χαλαρώσουν μέχρι να δουλέψουν ένα συναίσθημα ή ακόμα και ένα τραύμα. Η πρόθεση σε συνδυασμό με τον ήχο είναι που φτιάχνουν το κατάλληλο έδαφος για τη θεραπεία. Επίσης, είναι καλό να μην έχουν κάποια προσδοκία, καθώς η προσδοκία είναι που τις περισσότερες φορές δεν μας επιτρέπει να είμαστε απόλυτα δεκτικοί στη θεραπεία ή σε οποιαδήποτε εμπειρία. Όταν περιμένουμε ένα αποτέλεσμα και το θέλουμε τόσο πολύ, αντί να το προσελκύουμε, το απομακρύνουμε.

Για να έχει βαθύτερο αποτέλεσμα η συνεδρία, ο δέκτης θα πρέπει να μεριμνήσει για το υπόλοιπο της ημέρας, να βρεθεί σε ήσυχο περιβάλλον για να μπορέσει να εμπεδώσει τη θεραπεία και να κρατήσει το αίσθημα ηρεμίας που θα έχει λάβει.

Τέλος, ενθαρρύνω πάντα τους πελάτες μου να χρησιμοποιούν τον ήχο στην καθημερινότητά τους, δίνοντάς τους πρακτικές ασκήσεις και συμβουλές ανάλογα με κάθε περίσταση. Με αυτό τον τρόπο, νιώθουν ότι η θεραπεία συνεχίζεται και ότι έχουν ενεργό ρόλο σε αυτήν. Στη συνέδρια, λοιπόν, βάζουμε τον σπόρο, αλλά μετά για ανθίσει ο σπόρος θα χρειαστεί καθημερινό «πότισμα», το οποίο αναλαμβάνουν οι ίδιοι.

– Υπάρχει διαφοροποίηση στο πώς κάνεις εσύ μια συνεδρία σε σχέση με το κοινό που θα συμμετάσχει; Ανάλογα π.χ. με την ηλικία ή το αν έχουν ξανακάνει κάτι ανάλογο;

Βεβαίως. Όσον αφορά τις ομαδικές συνεδρίες, αφουγκράζομαι τη γενικότερη ενέργεια της ομάδας, τον χώρο, την ακουστική, αλλά και εξωτερικούς παράγοντες. Αναλόγως, επιλέγω πώς και πού θα στήσω τα όργανα, ποια όργανα θα χρησιμοποιήσω, καθώς και ποια ροή θα ακολουθήσω στη συνεδρία. Από την αρχή, έχοντας λάβει υπόψη τα παραπάνω, έχω μια ιδέα για το πώς θα εξελιχθεί η συνεδρία. Ωστόσο, η διαδικασία είναι οργανική, πράγμα που σημαίνει ότι τη διαμορφώνω καθώς εξελίσσεται, ανάλογα με το τι συμβαίνει στην ομάδα και τις ανάγκες της.

Κάθε ομαδική συνεδρία έχει τις ιδιαιτερότητές της. Παραδείγματος χάριν, άλλη προσέγγιση θα έχω για μια μικρή ομάδα 7 ατόμων και άλλη για μια ομάδα 20 ατόμων. Σημαντικό ρόλο παίζει η κατάσταση των συμμετεχόντων, καθώς και το τι συμβαίνει μέσα στην ομάδα κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, για παράδειγμα αν έχουμε άτομα υπερκινητικά ή άτομα που ροχαλίζουν, καθώς αυτά μπορεί να φέρνουν δυσκολίες συγκέντρωσης ή χαλάρωσης στην υπόλοιπη ομάδα.

Επίσης, εξωτερικοί παράγοντες –όπως οι θόρυβοι από το περιβάλλον– μπορεί να επηρεάσουν τη συνεδρία, οπότε πάντοτε ενημερώνω τους συμμετέχοντες πως κάθε εξωτερικό ήχο που μπορεί να ακουστεί, π.χ. κάποιο σκυλί, ένα μηχανάκι, θα τον χειριστούμε σαν κομμάτι της συνεδρίας χωρίς να του δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή και σημασία.

Αν η ομάδα έχει άτομα που δεν έχουν ξαναλάβει μέρος σε συνεδρία ηχοθεραπείας, η προσέγγισή μου θα είναι τελείως διαφορετική σε σύγκριση με μία ομάδα με έμπειρους συμμετέχοντες. Σε πρώτη περίπτωση, η πρόθεσή μου θα είναι καθαρά η χαλάρωση των συμμετεχόντων, γι’ αυτό θα χρησιμοποιήσω κυρίως χαλαρωτικούς ήχους και αρμονίες. Αν όμως δουλεύω με μια έμπειρη ομάδα, τότε μπορούμε να εμβαθύνουμε περισσότερο στη θεραπεία, χρησιμοποιώντας ένα μεγαλύτερο εύρος ήχων και τεχνικών για να δουλέψουμε με το υποσυνείδητο.

– Ποια είναι τα βασικά όργανα που χρησιμοποιείς στο sound bath;

Τα κύρια όργανα που χρησιμοποιώ στο sound bath είναι τα Himalayan singing bowls (ή αλλιώς ηχογαβάθες), τα gongs, τα κρυστάλλινα μπολ, τα chimes και, φυσικά, η φωνή. Ωστόσο, έχω και άλλα όργανα στη διάθεσή μου, και επιλέγω ανάλογα με το τι χρειάζεται το γκρουπ ή η περίσταση. Για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσω το τύμπανο, την κρυστάλλινη άρπα, το μονόχορδο ή το ινδικό αρμόνιο.

Πολλά από αυτά, όπως τα singing bowls και τα gong, έχουν ιστορία που πάει πίσω αιώνες στις ασιατικές παραδόσεις, ενώ άλλα, όπως τα κρυστάλλινα μπολ, είναι πιο σύγχρονα και μπήκαν στον χώρο της ηχοθεραπείας τις τελευταίες δεκαετίες. Κάθε όργανο φέρνει τη δική του δόνηση και ενέργεια, και το καθένα μπορεί να προσφέρει μια μοναδική εμπειρία χαλάρωσης.

– Τι αλλαγές παρατηρείς στους συμμετέχοντες πριν και μετά από μία συνεδρία;

Οι πιο κοινές εμπειρίες των συμμετεχόντων περιλαμβάνουν ένα αίσθημα βαθιάς χαλάρωσης, μια αίσθηση κέντρου και σύνδεσης με τον εαυτό τους πέρα από το άγχος της καθημερινότητας, την εμφάνιση δημιουργικών ιδεών και την ενίσχυση της διορατικότητάς τους. Κάποιοι βλέπουν χρώματα ή εικόνες, ενώ άλλοι ανακαλούν παιδικές αναμνήσεις που δεν φαντάζονταν ότι υπήρχαν στη μνήμη τους.

Υπάρχουν όμως και φορές που κάποιος μπορεί να νιώσει και δυσκολία κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, καθώς αναδύονται συναισθήματα, σκέψεις ή καταστάσεις που μπορεί να έχουν καταπιεστεί. Έχω λάβει μηνύματα μέρες ή και εβδομάδες μετά από ομαδικές συνεδρίες, όπου οι συμμετέχοντες μοιράζονται μαζί μου τις προκλήσεις που ένιωσαν, αλλά και τις θετικές αλλαγές που παρατήρησαν στη ζωή τους τις επόμενες ημέρες.

– Υπάρχουν κάποιες αντιδράσεις ή εμπειρίες που σε έχουν εντυπωσιάσει;

Ένα συγκεκριμένο περιστατικό που θυμάμαι από τη φετινή σεζόν ήταν σε ένα από τα ξενοδοχεία με τα οποία συνεργάζομαι. Λίγο πριν ξεκινήσουμε τη συνεδρία, ήρθε μια κοπέλα από τη ρεσεψιόν του spa με έναν πελάτη φανερά οργισμένο και μου είπε: «Μόλις ήρθε και έχει απίστευτα νεύρα, παραλίγο να σπάσει το tablet που του δώσαμε για να συμπληρώσει το ιατρικό ερωτηματολόγιο. Καλή τύχη!»

Η οργή ήταν αποτυπωμένη στο πρόσωπό του. Τον καλωσόρισα με τον ίδιο τρόπο που καλωσορίζω κάθε συμμετέχοντα, χωρίς να αλλάξω την προσέγγισή μου. Στο τέλος, όμως, το πρόσωπό του ήταν γαλήνιο και με ένα μεγάλο χαμόγελο σαν μικρού παιδιού, λες και είχε ζήσει μια συνταρακτική, πρωτόγνωρη εμπειρία. Έκανε μερικές ερωτήσεις σχετικά με τη συνεδρία και την ηχοθεραπεία και με ευχαρίστησε θερμά. Μετά έμαθα πως ήταν διευθυντής μεγάλης πολυεθνικής με δύσκολη καθημερινότητα. Έτσι, το στρες και ο θυμός του δεν αφορούσε το προσωπικό του ξενοδοχείου, αλλά τις έννοιες που έφερε μαζί του στις διακοπές από την καθημερινότητά του.

Έχω αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις είτε σε ομαδικές είτε σε προσωπικές συνεδρίες, αλλά μετά από αυτή την εμπειρία πιστεύω ακράδαντα ότι ακόμα και η ανακούφιση από τον πιο έντονο θυμό είναι εφικτή. Μια συνεδρία, λοιπόν, μπορεί να προσφέρει εσωτερική ηρεμία, γαλήνη και βαθιά χαλάρωση που σπάνια συναντάμε στη καθημερινότητα.

– Θα πρότεινες κάποια συχνότητα στις συνεδρίες ηχοθεραπείας που φαίνεται να επιδρά θετικά;

Αυτό εξαρτάται από την κάθε περίπτωση, αλλά γενικά προτείνω να μεσολαβεί μία εβδομάδα ανάμεσα στις συνεδρίες. Αυτός ο χρόνος επιτρέπει στο σώμα και το νου να αφομοιώσουν τη θεραπεία και να επεξεργαστούν τυχόν εσωτερικές διεργασίες που μπορεί να αναδυθούν. Παράλληλα, δίνει στο ίδιο το άτομο την ευκαιρία να ενσωματώσει μερικές από τις τεχνικές της ηχοθεραπείας στην καθημερινότητα, ώστε να έχει πιο ενεργό ρόλο στη θεραπεία του. Είναι πολύ σημαντικό να μην βλέπουμε την ηχοθεραπεία σαν ένα «μαγικό χαπάκι» για άμεση χαλάρωση, αλλά σαν έναν σπόρο που με την κατάλληλη φροντίδα από τη μεριά μας θα μας προσφέρει μακροπρόθεσμη γαλήνη και ισορροπία στην καθημερινότητά μας.

Πάντως, όσον αφορά τη συχνότητα, υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να χρειαστούν πιο εντατικές θεραπείες στην αρχή, οι οποίες στη συνέχεια αραιώνουν καθώς η θεραπεία προχωρά.

– Τι αποκομίζεις εσύ όταν ηγείσαι ενός sound bathing; Τι βαθμό δυσκολίας και ευχαρίστησης θα έλεγες ότι εμπεριέχει;

Για εμένα είναι μια άκρως διαλογιστική και θεραπευτική διαδικασία. Είμαι εκεί αποκλειστικά για τους συμμετέχοντες και δεν αφήνω χώρο για οτιδήποτε άλλο στη συνείδηση μου πέρα από το λειτούργημα της στιγμής. Είναι παρά πολύ σημαντικό να είμαι παρών την κάθε στιγμή, γιατί έτσι μπορώ και να αφουγκράζομαι τι χρειάζεται η ομάδα και ο καθένας ξεχωριστά. Την ώρα της συνεδρίας δεν μπορώ να πω πως νιώθω κάποιο συγκεκριμένο συναίσθημα, χαρά, λύπη, άγχος. Ό,τι έρχεται το αφήνω να φύγει και επαναφέρω την προσοχή μου στη στιγμή. Η ευχαρίστηση έρχεται στο τέλος, όταν βλέπω τα λαμπερά, χαμογελαστά και ξέγνοιαστα πρόσωπα των συμμετεχόντων.

Κάθε συνεδρία έχει τις ιδιαιτερότητες και τις προκλήσεις της. Ειδικά στην αρχή, επηρεαζόμουν από το αποτέλεσμα και από την ανταπόκριση και τα σχόλια των συμμετεχόντων μετά. Πάντως, το γεγονός ότι τα πρώτα χρόνια πραγματοποιούσα συνεδρίες στη Γερμανία, όπου το κοινό δεν είναι τόσο εκφραστικό ή ενθουσιώδες όσο στην Ελλάδα, με βοήθησε να αποστασιοποιήθω από το αποτέλεσμα και να μην επηρεάζομαι από την αντίδραση του κοινού.

Υπάρχουν διάφορες δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν. Για παράδειγμα, υπάρχουν άτομα που έρχονται με στρες και αναστάτωση, και ειδικά στην αρχή της συνεδρίας μπορεί να κινούνται συνεχώς, κάτι που μπορεί να φέρει αναστάτωση και στην υπόλοιπη ομάδα. Ή, κάποιες φορές, μπορεί να υπάρχει κάποιος που θα ροχαλίζει, που όπως καταλαβαίνεις δεν ταιριάζει ακριβώς με τους αιθέριους ήχους των οργάνων και θα πρέπει να τον εντοπίσω και να τον επαναφέρω. Και, φυσικά, υπάρχει το θέμα με τα κινητά. Πάντοτε ενημερώνω εξαρχής πως θα πρέπει τα κινητά να είναι κλειστά ή σε λειτουργία πτήσης, αλλά πάντα υπάρχει περίπτωση κάποιος να το ξεχάσει ή να το αμελήσει. Μια χαρακτηριστική περίπτωση συνέβη το καλοκαίρι, όταν ξαφνικά εν μέσω συνεδρίας ακούγεται ένα ξυπνητήρι και κανείς δεν πάει να το κλείσει. Η κυρία που της ανήκε το κινητό ήταν τόσο βαθιά χαλαρωμένη, που δεν το αντιλήφθηκε καν. Σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν μπορώ να διακόψω τη συνεδρία για να βρω ποιανού είναι το κινητό, οπότε διατηρώ την ηρεμία μου, συνεχίζω κανονικά, και ελπίζω πως κάποια στιγμή θα το ακούσει και θα το κλείσει – κάτι που και σε αυτή τη περίπτωση, ευτυχώς, συνέβη μετά από 1-2 λεπτά.

Να πω και μια αστεία ιστορία: Κάνουμε ένα διήμερο Yoga και Sound Healing retreat στο Ρέθυμνο, και στο κλείσιμο του διημέρου έχουμε ένα τελευταίο sound bath σε μια πανέμορφη ταράτσα με απίστευτη θέα σε έναν κάμπο με γειτονικά χωριά. Στο τέλος της συνεδρίας, λοιπόν, χρησιμοποιώ λεπτοφυείς ήχους και αφήνω μερικά λεπτά σιωπής, που είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της θεραπείας. Εκείνη τη στιγμή κάποιος κύριος από το διπλανό χωριό αρχίζει να προσκαλεί μεσω ντουντούκας όλους τους συγχωριανούς του και προφανώς όποιον ήταν σε εμβέλεια να ακούσει στον γάμο της κόρης του Σπυριδούλας. Αφού τελειώνει τη δίλεπτη πρόσκληση και λέω πάλι καλά, τελείωσε, τώρα θα μπορέσουμε να μείνουμε για λίγο στη σιωπή, λέει «επαναλαμβάνω» και ξεκινάει πάλι την πρόσκληση από την αρχή. Πάντως, η αλήθεια είναι ότι τα sound bath σε εξωτερικό χώρο κρύβουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες.

– Θυμάσαι κάποια εμπειρία ηχοθεραπείας που ήταν καθοριστική για σένα πριν γίνεις ο ίδιος ηχοθεραπευτής;

Φυσικά, γιατί μου άλλαξε και τη ζωή. Ήταν η πρώτη φορά που έλαβα μέρος σε sound bath στο Βερολίνο. Ήμουν τυχερός, καθώς υπήρχε ένα στούντιο μόλις 5 λεπτά με τα πόδια από το σπίτι μου, όπου διοργάνωναν sound baths την πρώτη Τετάρτη κάθε μήνα. Από την πρώτη κιόλας φορά που πήγα, δεν έχασα καμία συνεδρία. Ένιωθα σαν να βρήκα ένα νέο μαγικό κόσμο, που πάντρευε τον ήχο –που πάντα αγαπούσα ως μουσικός και με γοήτευε– με τον διαλογισμό, ο οποίος είχε σημαντική θέση στη ζωή μου.

Στην πορεία, λοιπόν έγινα φίλος με τη δασκάλα του χώρου και μαθήτευσα δίπλα της. Απέκτησα τα πρώτα μου μπολ, και κάποια στιγμή με ρώτησε αν θα ήθελα να συμμετέχω κι εγώ στις συνεδρίες. Έτσι, ξεκινήσα να τη βοηθάω και στην πορεία να προσφέρουμε συνεδρίες μαζί. Το ένα έφερε το άλλο και κάπως έτσι άρχισα το δικό μου προσωπικό ταξίδι στο κόσμο της ηχοθεραπείας.

– Υπάρχουν επιστημονικές έρευνες σχετικά με την ηχοθεραπεία και την αποτελεσματικότητά της; Έχει μελετηθεί η επίδρασή της με διαγνωστικές/απεικονιστικές μεθόδους;

Πράγματι, υπάρχουν αρκετές επιστημονικές μελέτες που εξετάζουν την επίδραση των δονητικών και ακουστικών ιδιοτήτων των θιβετιανών singing bowls στον άνθρωπο. Οι περισσότερες καταλήγουν στο ότι οι ήχοι των singing bowls μπορούν να επιδρούν θετικά στη νευρολογία και την ψυχολογία του ατόμου, προσφέροντας μείωση του άγχους και της έντασης, βελτίωση της διάθεσης, μείωση του σωματικού πόνου, βελτίωση του ύπνου και γενικότερη αίσθηση ευεξίας.

Οι ερευνητικές μέθοδοι ποικίλλουν: από ποιοτικές αναλύσεις απαντήσεων των συμμετεχόντων πριν και μετά τις συνεδρίες, έως αντικειμενικές μετρήσεις μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG) και ηλεκτροκαρδιογραφήματος (ECG), που αποτυπώνουν την επίδραση του ήχου και της δόνησης στη φυσιολογία του ανθρώπινου σώματος.

Για παράδειγμα, στη μελέτη του 2022 «Neurophysiological Effects of a Singing Bowl Massage» από τους Nike Walter και Thilo Hinterberger στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Regensburg στη Γερμανία, χρησιμοποιήθηκαν EEG και ECG για να καταγράψουν τις επιδράσεις των ήχων και δονήσεων των singing bowls στη λειτουργία του εγκεφάλου και της καρδιάς. Παρατηρήθηκε μείωση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης, καθώς και σημαντική μείωση της συνολικής εγκεφαλικής δραστηριότητας σε σχέση με την αρχική κατάσταση των συμμετεχόντων. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η τακτική χρήση των singing bowls μπορεί να σταθεροποιήσει τα εγκεφαλικά κύματα, να ενεργοποιήσει το αυτόνομο νευρικό σύστημα και να ενισχύσει τις επιδράσεις του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, που προάγει τη χαλάρωση.

Πάντως, άλλες μελέτες αναφέρουν ότι ακόμα και μετά από μία μόνο συνεδρία ηχοθεραπείας, οι συμμετέχοντες ανέφεραν βελτίωση στη διάθεση και την ψυχολογία τους.

– Τι θα έλεγες σε κάποιον που είναι δύσπιστος απέναντι στην ηχοθεραπεία;

Η αλήθεια είναι πως η ηχοθεραπεία είναι μια εμπειρία που πρέπει να βιώσει κάποιος για να σχηματίσει προσωπική άποψη. Οπότε, αν θέλει να της δώσει μια πραγματική ευκαιρία, θα πρότεινα να δοκιμάσει μια ατομική συνεδρία με έναν διαπιστευμένο και έμπειρο ηχοθεραπευτή. Η ατομική συνεδρία είναι πιο στοχευμένη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες του δέκτη, βοηθώντας τον να νιώσει άμεσα τα οφέλη στο σώμα, το νου και την ψυχή. Ωστόσο, μια ομαδική συνεδρία, που είναι και πιο προσιτή οικονομικά, αποτελεί επίσης μια καλή ευκαιρία για μια πρώτη γνωριμία με την ηχοθεραπεία.

Επίσης, υπάρχουν δύο οπτικές μέσω των οποίων μπορεί κανείς να προσεγγίσει την ηχοθεραπεία. Από τη μία είναι η δυτική επιστημονική σκοπιά, η οποία υποστηρίζεται και από έρευνες, εστιάζοντας στο πώς ο ήχος επιδρά στη φυσιολογία, το νου και την ψυχολογία του ατόμου. Απο την άλλη η ανατολική σκοπιά, που αντιλαμβάνεται τα πάντα ως ενέργεια. Σύμφωνα με την ανατολική πρακτική, χρησιμοποιούμε τη δόνηση-ήχο σε συνδυασμό με τη σωστή πρόθεση για να φέρουμε ισορροπία στο ενεργειακό πεδίο του ατόμου. Έχοντας διδαχθεί και τις δύο προσεγγίσεις, θεωρώ πως είναι εξίσου σημαντικές και αλληλοσυμπληρώνονται.

Ένας παραλληλισμός που χρησιμοποιώ συχνά για να εξηγήσω την προσέγγιση της ηχοθεραπείας είναι αυτός της ορχήστρας. Σκεφτείτε τον οργανισμό μας σαν μια ορχήστρα με τον νου για μαέστρο. Όταν ο μαέστρος είναι μέσα στο άγχος, τον θυμό και την ένταση, δίνει στα όργανα της ορχήστρας λάθος σήματα, κι έτσι αρχίζουν να ακούγονται δυσαρμονικά. Αυτή η δυσαρμονία, αν διαρκέσει πολύ, μπορεί να εκδηλωθεί ως ασθένεια. Με την ηχοθεραπεία, προσπαθούμε να επαναφέρουμε ηρεμία στον νου, και αρμονία σε ενεργειακό επίπεδο.

Πάντως, αν κάποιος είναι δύσπιστος, είναι πιθανό να έχει ήδη αποφασίσει ότι η ηχοθεραπεία δεν θα τον ωφελήσει και έτσι και θα γίνει. Γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό ο δέκτης να είναι ανοιχτός στη θεραπεία, χωρίς όμως να έχει και κάποια συγκεκριμένη προσδοκία. Αυτό δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος ώστε ο ήχος και η δόνηση να επιδράσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

– Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορεί κάποιος να ενσωματώσει στοιχεία ηχοθεραπείας στην καθημερινότητά του;

Για αρχή, μπορεί κανείς να βρει ηχογραφήσεις με όργανα ηχοθεραπείας, όπως Θιβετιανά ή κρυστάλλινα singing bowls, γκονγκ ή άλλους χαλαρωτικούς ήχους στο YouTube, το Spotify ή σε εφαρμογές διαλογισμού για κινητά. Καλό είναι να επιλέξει ένα ήσυχο μέρος όπου θα μπορεί να απολαύσει τουλάχιστον μισή ώρα χαλάρωσης, ενώ για καλύτερη εμπειρία, θα συμβούλευα να χρησιμοποιήσει ακουστικά, κάτι το οποίο θα βοηθήσει να απομονώσει τους εξωτερικούς ήχους και θορύβους και να επικεντρωθεί σε αυτό που ακούει.

Μπορεί λοιπόν είτε να αφεθεί στους ήχους και να χαλαρώσει βαθιά, είτε να τους χρησιμοποιήσει ως μέσο διαλογισμού, εστιάζοντας προσεκτικά σε αυτούς χωρίς κριτική διάθεση. Όποτε παρατηρεί ότι το μυαλό του ξεφεύγει, μπορεί να επαναφέρει την προσοχή του πίσω στους ήχους. Αυτή είναι μορφή ηχητικού διαλογισμού και μπορεί να υιοθετηθεί είτε μετά το πρωινό ξύπνημα, είτε πριν τον ύπνο, είτε οποιαδήποτε στιγμή μέσα στην ημέρα, όταν νιώθει την ανάγκη για χαλάρωση και αποφόρτιση.

Βέβαια, αξίζει να πούμε πως μια ηχογράφηση δεν μπορεί να πλησιάσει την εμπειρία της ζωντανής συνεδρίας ηχοθεραπειας, όπου νιώθεις τις δονήσεις των οργάνων στο σώμα. Παρ’ όλα αυτά, οι ήχοι από μια ηχογράφηση μπορούν να φέρουν χαλαρωση στον νου και ως συνέπεια στο σώμα.

Ένας άλλος τρόπος είναι μέσω της χρήσης της αναπνοής και της φωνής. Υπάρχουν επιστημονικές μελέτες που έχουν δείξει ότι το απλό μουρμουρητό (ή αλλιώς humming), όπως το απαλό «μμμ» για μερικά λεπτά, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του καρδιακού ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης, καθώς και στη μείωση του στρες και του άγχους. Το μουρμουρητό διεγείρει το πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο ρυθμίζει τη λειτουργία του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος, το μέρος του νευρικού συστήματος που σχετίζεται με την ηρεμία και την αποκατάσταση του σώματος. Ενσωματώνοντας λοιπόν έναν σύντομο ηχητικό διαλογισμό και λίγα λεπτά συνειδητού μουρμουρητού στην καθημερινότητα, μπορούμε να καλλιεργήσουμε μια πρακτική ηχοθεραπείας που προάγει τη χαλάρωση και την επαναφορά της εσωτερικής αρμονίας.

Για τους πιο τολμηρούς, που θέλουν να πάνε ένα βήμα παραπέρα και θέλουν να νιώθουν και τη δόνηση, μπορούν να αγοράσουν ένα μπολ και να το χρησιμοποιούν σαν όργανο διαλογισμού και χαλάρωσης. Εδώ θα βρείτε ένα κατατοπιστικό άρθρο που έχω συντάξει με τις σημαντικότερες πληροφορίες για όσους επιθυμούν να αγοράσουν το πρώτο τους singing bowl.

– Πώς φροντίζεις γενικά την ευεξία σου;

Έχω κάποιες σταθερές συνήθειες στην καθημερινότητά μου, που δεν τις αλλάζω γιατί έχω δει πόσο πολύ με έχουν βοηθήσει. Ξεκινώ λοιπόν τη μέρα μου με ασκήσεις αναπνοής, πρωινό διαλογισμό και ένα μισάωρο yoga. Προσπαθώ να απέχω από την οθόνη του κινητού ωσότου έχω τελειώσει με τη πρωινή μου πρακτική. Το απόγευμα αφιερώνω άλλη μια ώρα στον διαλογισμό και μερικά λεπτά βαθιάς χαλάρωσης και ενδοσκόπησης πριν πέσω για ύπνο.

Ωστόσο, η πραγματική δουλειά γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, προσπαθώντας να είμαι συνειδητός, να αναπνέω σωστά και να ακούω προσεκτικά τόσο τον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό μου κόσμο. Θεωρώ ότι αυτό είναι εξίσου σημαντικό με την πρωινή ρουτίνα. Επίσης, προσέχω τι καταναλώνω, τόσο σε τροφή όσο και σε πληροφορίες (πώς τρέφω τον νου μου). Προσπαθώ να τρέφομαι σωστά, να παραμένω ενυδατωμένος και να τρώω όσο χρειάζεται, χωρίς υπερβολές. Η καλή παρέα είναι επίσης σημαντική, όπως και ο χρόνος που περνάω μόνος μου, μακριά από τον κόσμο. Τέλος, δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω το γατάκι μου, το Μπικούνι, που είναι η τέλεια συγκάτοικος και σίγουρα συμβάλλει και εκείνη στη γενικότερη ευεξία μου.

– Γιατί επέλεξες ως βάση σου τα Χανιά;

Η απόφαση να μετακομίσω στα Χανιά ήταν κάπως απρόσμενη. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία στην Αγγλία και τη Γερμανία, το 2019 αποφάσισα να αποχωρήσω από την τότε δουλειά μου και να κάνω ένα πολύμηνο ταξίδι στην Ασία. Εκεί κάτι άλλαξε μέσα μου και ένιωσα την ανάγκη για μια μεγάλη αλλαγή στο περιβάλλον μου. Χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο, αποφάσισα να μετακομίσω στα Χανιά. Λέω «χωρίς συγκεκριμένο λόγο» γιατί δεν είχα ξαναεπισκεφτεί τα Χανιά, αλλά κάτι μέσα μου έλεγε ότι θα ήταν το ιδανικό μέρος για να συνεχίσω τη διαδρομή μου, κοντά στη θάλασσα και κάτω από τον καθαρό ουρανό. Όταν πάντως μοιράστηκα τα νέα με φίλους, μου είπαν ότι είχαμε επισκεφθεί τα Χανιά στην πενταήμερη εκδρομή του σχολείου – κάτι που είχα ξεχάσει, αλλά μπορεί να είχε αφήσει μια όμορφη αίσθηση και να δούλεψε στο υποσυνείδητο.

– Είναι η ηχοθεραπεία η αποκλειστική επαγγελματική σου ενασχόληση;

Για πολλά χρόνια εργαζόμουν ως σύμβουλος Μάρκετινγκ και στρατηγικής, με την ηχοθεραπεία να αποτελεί μια επιπλέον ασχολία. Από τη στιγμή όμως που μετακόμισα στα Χανιά, αυτό συνειδητά αναστράφηκε και η ηχοθεραπεία έχει γίνει πλέον η κύρια επαγγελματική μου δραστηριότητα. Εκτός από τις ατομικές και ομαδικές συνεδρίες ηχοθεραπείας, προσφέρω επίσης εκπαιδευτικά σεμινάρια ηχοθεραπείας, συμβουλευτική σε ξενοδοχεία και κέντρα Spa που επιθυμούν να ενσωματώσουν την ηχοθεραπεία στις υπηρεσίες τους, καθώς και εταιρικά προγράμματα-εργαστήρια και συνεδρίες ηχοθεραπείας.