EΙΝΑΙ Η ΣΤΕΡΗΣΗ ΥΠΝΟΥ ΤΟ ΝΕΟ «ΚΑΠΝΙΣΜΑ»;

Οι επιπτώσεις από τη στέρηση ύπνου συνδέονται με αυτές του καπνίσματος, κυρίως επειδή οι επιστήμονες τις γνωρίζουν αλλά η πληροφόρηση δεν φτάνει στον κόσμο. Μήπως ήρθε η ώρα να ακούσουμε το σώμα μας;

Ο ύπνος είναι σίγουρα ένα κεφάλαιο που απασχολεί κυρίως τους ερευνητές και όσους τον χάνουν. Πολύ λιγότερο εκείνους που τα καταφέρνουν μια χαρά όσες κι αν είναι οι ώρες που κοιμούνται.

Αν και οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι ο ύπνος έχει τόσα οφέλη για την υγεία που θα έπρεπε ακόμη και να συνταγογραφείται, ο εγκέφαλος έχει μεγάλη προσαρμοστικότητα. Έτσι, όσοι τα καταφέρνουν και με 6 ώρες ύπνου δεν είναι απαραίτητο ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα, σύμφωνα με τον καθηγητή ψυχιατρικής Παύλο Σακκά και τα όσα είπε στο OW σε πρόσφατη συνέντευξή του.

Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού κάνουν λόγο για μια σύγχρονη επιδημία: αυτή της στέρησης ύπνου που αποσυντονίζει σταδιακά τα βιολογικά μας ρολόγια και μας κάνει πιο ευάλωτους σε ασθένειες.

Πόσες ώρες ύπνου χρειαζόμαστε;

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Gallup, οι Αμερικανοί κοιμούνται κατά μέσο όρο 6,8 ώρες τη νύχτα, με το 40% να κοιμάται λιγότερο από το συνιστώμενο ελάχιστο των 7 ωρών. Το Nationalwide Children's Hospital στο Οχάιο, αναφέρει πως οι έφηβοι κοιμούνται λίγο περισσότερο από 7 ώρες τη νύχτα, ενώ στην πραγματικότητα χρειάζονται τουλάχιστον 9.

Σύμφωνα με τον εξειδικευμένο σε θέματα ύπνου νευροεπιστήμονα Matthew Walker στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ: «Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται μεταξύ 7-9 ωρών ύπνου τη νύχτα για να είναι υγιείς». Μάλιστα, η αλλαγή της ώρας στη θερινή –εξαιτίας της οποίας χάνουμε 1 ώρα ύπνου– έχει συνδεθεί με περισσότερες καρδιακές προσβολές και αύξηση των αυτοκτονιών την αμέσως επόμενη εβδομάδα.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς βοηθάει ο ύπνος το σώμα

Αν κι εμείς νομίζουμε ότι δεν κάνουμε τίποτα όταν κοιμόμαστε, ο εγκέφαλος βρίσκει τον χρόνο και την ηρεμία ώστε να κάνει τις απαραίτητες επιδιορθωτικές ενέργειες που θα διατηρήσουν την ομοιόσταση του οργανισμού. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι γεμάτες με υγρό κοιλίες του εγκεφάλου ανοίγουν, έτσι ώστε οι τοξίνες –συμπεριλαμβανομένων των πλακών αμυλοειδούς που προκαλούν τη νόσο του Αλτσχάιμερ– να μπορούν να «αποστραγγιστούν».

Εθελοντές που έμειναν ξύπνιοι για 31 ώρες συνεχόμενα παρουσίασαν ευαισθησία στο μόριο που προκαλεί το Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με τους ξεκούραστους συμμετέχοντες. Πέρα από την αποτροπή του Αλτσχάιμερ, ο ύπνος ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και μας προστατεύει από τον καρκίνο.

Η υπερβολική στέρηση ύπνου έχει τις ίδιες συνέπειες με την τοξικότητα του αλκοόλ στον εγκέφαλο, επηρεάζοντας άμεσα τη συμπεριφορά και τη γνωστική μας λειτουργία. Σύμφωνα με τον Walker: «Αν παραμείνεις 20 ώρες ξύπνιος, θα είσαι τόσο εξασθενημένος γνωστικά όσο ένας μεθυσμένος».

Η στέρηση ύπνου είναι ζήτημα κουλτούρας

Ο Walker, ο συγγραφέας του βιβλίου Why We Sleep: Unlocking the Power of Sleep and Dreams (2017), επισημαίνει επίσης μια τρομακτική ειρωνεία: οι γιατροί –οι ίδιοι άνθρωποι που υποτίθεται ότι φροντίζουν την υγεία μας– είναι συχνά συνένοχοι στη δημιουργία της σύγχρονης κουλτούρας στέρησης ύπνου.

Οι ειδικευόμενοι γιατροί μπορεί να κάνουν 30ωρες βάρδιες και αυτή η στέρηση ύπνου επηρεάζει όχι μόνο τους ίδιους αλλά και τους ασθενείς τους. Μάλιστα, ο Walker δηλώνει ότι: «Οι γιατροί που εργάζονται σε βάρδια 30 ωρών έχουν 460% περισσότερες πιθανότητες να κάνουν διαγνωστικά λάθη σε μια μονάδα εντατικής θεραπείας, σε σχέση με όταν εργάζονται 16 ώρες». Η έλλειψη ύπνου των γιατρών μπορεί να είναι επικίνδυνη τους ασθενείς.

«ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΣΤΕΡΗΣΗ ΥΠΝΟΥ, ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΗΜΑΣΤΑΝ ΜΕ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 50 ΧΡΟΝΙΑ. ΞΕΡΟΥΜΕ ΠΟΣΗ ΖΗΜΙΑ ΚΑΝΕΙ, ΑΛΛΑ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΔΕΝ ΦΤΑΝΕΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ».

Έχουμε ένα πολιτιστικό πρόβλημα στη Δύση. Έχουμε συνδέσει την επιτυχία με τις λιγότερες ώρες ύπνου. Δεν ξεχνώ ποτέ μια ταλαντούχα, εργατική και πανέξυπνη συνάδελφο την περίοδο που επιχειρούσε στροφή καριέρας, όντας χωρισμένη με 2 παιδιά. Κοιμόταν στις 2 το βράδυ και ξυπνούσε στις 7 το πρωί και έτσι μπόρεσε να τα καταφέρει, όπως μου εκμυστηρεύτηκε.

Λίγο-πολύ αυτό πάντως υπαγορεύει ο σύγχρονος πολιτισμός: δουλειά, οικογένεια, προσωπικά ενδιαφέροντα, γυμναστική, διασκέδαση, όλα αυτά για να χωρέσουν στη ζωή μας, απαιτούν λιγότερες ώρες ύπνου.

Το νέο «κάπνισμα»

Γι' αυτό και στέκομαι στο πρόσφατο podcast του Walker: «Όσον αφορά τον ύπνο βρισκόμαστε σήμερα εκεί που ήμασταν με το κάπνισμα πριν από 50 χρόνια. Είχαμε όλα τα στοιχεία για τη ζημιά που κάνει το κάπνισμα, αλλά η πληροφορία δεν έφτανε στον κόσμο». Σε αυτά τα συμπεράσματα καταλήγει και μια πρόσφατη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο που συνδέει τη στέρηση του ύπνου με χρόνιες παθήσεις.

Ας είμαστε ρεαλιστές. Οι 8 ώρες ύπνου μπορεί να είναι ανεδαφικές και σίγουρα δεν ωφελεί να αγχωνόμαστε αν δεν τα καταφέρνουμε να κοιμηθούμε ούτε καν 7. Πλην όμως αυτό διαφέρει από το να αδιαφορούμε συστηματικά για τη ρουτίνα του ύπνου μας, να τον στερούμαστε για μεγάλα χρονικά διαστήματα και να καταναλώνουμε απερίσκεπτα καφέδες, για να καθίσουμε ακόμη 1 ώρα στον υπολογιστή.

Ας ακούσουμε απλώς το σώμα μας. Εκείνο θα μας καθοδηγήσει, σύμφωνα με το δικό του βιολογικό ρολόι, στο προσωπικό μας πρόγραμμα ύπνου, ξεχωριστό για τον καθένα, αλλά τόσο ευεργετικό.