ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΓΙΝΩ ΠΙΟ ΕΥΦΥΗΣ;

Το ότι γεννιέσαι με μια συγκεκριμένη εγκεφαλική δομή δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς μεγαλώνοντας να βελτιώσεις τη μνήμη και την ικανότητά σου να λύνεις προβλήματα.

Έχει γίνει απόλυτα σαφές τα τελευταία χρόνια πως όταν μιλάμε για ευφυΐα, αναφερόμαστε σε πολλούς διαφορετικούς τύπους που δεν σχετίζονται αποκλειστικά με τον παραδοσιακό «δείκτη νοημοσύνης».

Ο δείκτης νοημοσύνης (IQ) αποτελεί απλά έναν αριθμό που αντιπροσωπεύει τη γενικότερη ευφυΐα κάποιου, π.χ. πόσο γρήγορα μπορεί να αντιληφθεί και να δώσει λύση σε ένα πρόβλημα. Όμως δεν αρκεί για να περιγράψει την προσωπικότητα κάποιου: Το αν διακατέχεται από κοινή λογική, αν έχει άνεση στη λήψη αποφάσεων, αν έχει δημιουργικότητα ή αν χαρακτηρίζεται από συναισθηματική νοημοσύνη. Από το 1983 έχουν καθιερωθεί επίσημα 8 διαφορετικοί τύποι νοημοσύνης, που διακρίνουν όχι μόνο τις γλωσσικές και μαθηματικές ικανότητες κάποιου, μα και την αντίληψη του χώρου, το μουσικό ταλέντο, τον συντονισμό κινήσεων, τη σχέση του με το φυσικό περιβάλλον – τη χαρισματικότητά του. Όλα αυτά αποτελούν, βέβαια, και στοιχεία προσωπικότητας.

«Η προσωπικότητα που είναι ανεξάρτητη από το ΙQ μπορεί να έχει τεράστια επίδραση στο πώς λειτουργεί κάποιος και πόσο επιτυχημένος είναι στην κοινωνία», εξηγεί ο John DeLuca, PhD, νευροψυχολόγος και Πρόεδρος ερευνητικών προγραμμάτων του Kessler Foundation. Αξίζει να σημειωθεί πως ακόμα και ο Άλμπερτ Άινσταιν δεν είχε το υψηλότερο IQ κι όμως το στίγμα του στον κόσμο ήταν αξεπέραστο.

Υπάρχουν, λοιπόν, πολλοί διαφορετικοί τρόποι να είναι κανείς ευφυής και αντιστοίχως υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να εξελίξει κανείς την ευφυΐα του σε διαφορετικά πεδία. Το Reader’s Digest συγκέντρωσε 16 επιστημονικά τεκμηριωμένους τρόπους να το πετύχεις.

Πώς θα ενισχύσεις την ευφυΐα σου

1. Διάβαζε περισσότερα βιβλία

Το διάβασμα δεν αποτελεί μόνο τον καλύτερο τρόπο να χαλαρώνεις και να μειώνεις το στρες. Σύμφωνα με μελέτες, αποτελεί και έναν εξαιρετικό τρόπο να ενισχύεις την ισχύ του εγκεφάλου σου. Σε βοηθά να συγκεντρώνεσαι, να βελτιώνεις τη μνήμη σου, σε γεμίζει νέες ιδέες και χτίζει το λεξιλόγιό σου. Πιστεύεις ότι δεν προλαβαίνεις; Αν το θες, δες εδώ τρόπους να βρεις χρόνο.

2. Μάθαινε νέες λέξεις

Έτσι θα καταλαβαίνεις καλύτερα τι διαβάζεις και ακούς, ενώ θα εκφράζεις και τις δικές σου ιδέες πιο καθαρά και με περισσότερη ακρίβεια.

3. Διασκέδασε τον εγκέφαλό σου

Ο καλύτερος τρόπος να το κάνεις αυτό είναι παίζοντας επιτραπέζια! Εναλλακτικά, μπορείς να φτιάχνεις παζλ, να λύνεις σταυρόλεξα και sudoku και να βρίσκεις γρίφους. Μελέτη του 2019 βρήκε ότι άτομα ηλικίας 50-93 ετών που λύνουν τουλάχιστον ένα σταυρόλεξο τη μέρα έχουν ανώτερη γνωστική απόδοση σε 10 διαφορετικά μέτρα.

4. Προκάλεσε τη μνήμη σου

«Μαθαίνοντας τεχνικές μνήμης η μνημονική απόδοση βελτιώνεται. Όμως αν δεν χρησιμοποιείς συχνά τη μνήμη σου, αυτή θα σβήσει ξανά», λέει ο Gary Small, καθ. Ψυχιατρικής του Hackensack University Medical Center. Δοκίμαζε, λοιπόν, με κάθε ευκαιρία τον εγκέφαλό σου, αναγκάζοντάς τον να ανατρέχει σε πληροφορίες που θα έπρεπε να θυμάται, αντί να τις αναζητά κάπου αλλού.

5. Μίλα με αγνώστους

Σε ένα ασφαλές πλαίσιο, εννοείται, ωστόσο μη χάνεις ευκαιρία να μιλάς με ανθρώπους που δεν γνωρίζεις και να επεκτείνεις τον κοινωνικό σου κύκλο. Μια σειρά από μελέτες αποδεικνύουν ότι η κοινωνική απομόνωση οδηγεί σε μειωμένη μνήμη και επηρεάζει δυσμενώς τη συνολική εγκεφαλική λειτουργία.

6. Βελτίωσε την αυτοσυγκέντρωσή σου

Κάθε νεότερη γενιά γίνεται όλο και πιο ικανή στο multitasking, ωστόσο έρευνες δείχνουν ότι αυτό έχει επίπτωση στον εγκέφαλο. Όσο καλύτερα απομακρύνουμε τις αποσπάσεις και επικεντρωνόμαστε σε κάτι, τόσο περισσότερες πληροφορίες απορροφούμε και θυμόμαστε αργότερα. Και το πιθανότερο είναι πως τόσο καλύτερα αποδίδουμε σε αυτό που επιχειρούμε.

7. Μάθε κάτι νέο

Η εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο – αυτό ονομάζεται νευροπλαστικότητα. Μάλιστα, οι νέες αυτές πληροφορίες μπορούν ακόμα και να μεγαλώσουν εκείνες τις περιοχές του εγκεφάλου. Τι πάει να πει έχεις μεγαλώσει πολύ για νέα χόμπι; Δες εδώ αυτά που αν ξεκινήσεις μετά τα 50 υπόσχονται μακροζωία.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

8. Να έχεις περιέργεια

Πολλά έχουν ειπωθεί για τα οφέλη ενός «ανοιχτού μυαλού», έναντι ενός «στενού μυαλού». Η αρχή της νοητικής εξέλιξης γίνεται με το να είμαστε περίεργοι, να κάνουμε ερωτήσεις και να αναζητάμε πώς τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά ή καλύτερα. Αυτό οδηγεί σε πιο δημιουργική σκέψη και ωφελεί την υγεία του εγκεφάλου. Το να μαθαίνουμε νέα πράγματα είναι βασικό αν θέλουμε να γίνουμε πιο έξυπνοι.

9. Πήγαινε σε escape rooms

Σε έχουν κυνηγήσει ποτέ ζόμπι; Μία τέτοια περιπέτεια μπορεί να σε βοηθήσει να εξασκήσεις την αυτοσυγκέντρωση, τη δημιουργικότητα και την ικανότητά σου να λύνεις προβλήματα. Επιπλέον, μπορεί να σε βοηθήσει να συνεργάζεσαι καλύτερα με τους συναδέλφους ή τους φίλους σου. Όλα αυτά επιτυγχάνονται σε ένα escape room, το οποίο ενισχύει ταυτόχρονα την κοινωνική και τη συναισθηματική ευφυΐα σου.

10. Βγες από τη ζώνη άνεσής σου

Δοκιμάζοντας νέες εμπειρίες, ο εγκέφαλός σου γεμίζει ντοπαμίνη, μια ορμόνη που σε κάνει να νιώθεις καλά και βοηθά στη δημιουργία νέων νευρονικών συνδέσεων. Δεν χρειάζεται να κάνεις ελεύθερη πτώση με αλεξίπτωτο για να το πετύχεις αυτό. Ακόμα και η πεζοπορία σε ένα νέο μονοπάτι ή το να δοκιμάσεις ένα νέο φαγητό μπορεί να επιφέρει αυτές τις μικρές μα σημαντικές αλλαγές.

11. Γίνε ο μέντορας κάποιου

Όταν συμβουλεύεις ή διδάσκεις κάτι δημιουργικό, στην πραγματικότητα ενισχύεις και τον δικό σου εγκέφαλο. Αυτό οι επιστήμονες το ονομάζουν protégé effect (= εφέ προστατευόμενου) και εξηγούν ότι οι άνθρωποι που αναλαμβάνουν τον ρόλο μέντορα έχουν καλύτερα οργανωμένη μνήμη και μπορούν να αναλύουν καλύτερα τις πληροφορίες.

12. Ασχολήσου με τις τέχνες και τη δημιουργία

Μπορεί να ανακαλύψεις ότι σου αρέσει το πλέξιμο, η κηπουρική ή η δοκιμή κρασιών. Βρες ένα χόμπι που σε γεμίζει, όποιο κι αν είναι αυτό, και κάνε το συχνά. Αυτό όχι μόνο ενισχύει τις κοινωνικές διασυνδέσεις σου, αλλά και τις νευρονικές συνδέσεις του εγκεφάλου σου. Ιαπωνική μελέτη έδειξε ότι άτομα άνω των 65 μείωσαν σημαντικά τον κίνδυνο άνοιας όσο αύξαναν τα νέα τους χόμπι.

13. Παίζε μουσική

Μαθαίνοντας να παίζεις ένα μουσικό όργανο βοηθάς τον εγκέφαλό σου να ενεργοποιεί σημαντικές περιοχές του. Βελτιώνεις τη μνήμη σου, δυναμώνεις την ευφυΐα σου, ενισχύεις την προσοχή σου και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων. Αν, μάλιστα, καταφέρεις να μπεις και σε μία μπάντα, αυτό θα βοηθήσει και τις κοινωνικές διασυνδέσεις σου και την ικανότητα να συνεργάζεσαι με άλλους.

14. Εμπιστεύσου το ένστικτό σου

Ο εγκέφαλός σου έχει την ικανότητα να «διαβάζει» τους άλλους και να αξιολογεί καταστάσεις. Δώσε προσοχή σε όσα έχει να σου «πει», καθώς το να καταλαβαίνεις τι συμβαίνει γύρω σου σε κάνει και πιο έξυπνο και πιο σοφό.

15. Αφιέρωσε χρόνο στις σκέψεις σου

Ένας εξαιρετικός τρόπος να το κάνεις αυτό είναι γράφοντας ένα ημερολόγιο. Το να καταγράφεις τι συνέβη μέσα στη μέρα σου σε βοηθά να αξιολογήσεις αν αντέδρασες όπως θα ήθελες και να προετοιμαστείς για αντίστοιχες καταστάσεις στο μέλλον. Έχει βρεθεί, μάλιστα, ότι η διαδικασία γραψίματος μειώνει το στρες και ενισχύει τη διάθεση.

16. Θρέψε το μυαλό σου

Αποδεικνύεται πως αυτά που κάνουν καλό στην καρδιά, κάνουν επίσης καλό στον εγκέφαλο. Έτσι φρόντισε:

• Να ασκείσαι συστηματικά.
• Να καταναλώνεις τροφές που κάνουν καλό στον εγκέφαλο, π.χ. που είναι πλούσιες σε ωμέγα-3 και αντιοξειδωτικά, καθώς και σε φυτικές ίνες και βιταμίνες.
• Κάνε διαλογισμό, που έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το στρες και βελτιώνει την συγκέντρωση και τη μνήμη.