ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΑ: ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΓΙΑ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΠΟΛΥ ΚΑΙ ΚΑΛΑ

Τι μας χαρίζει περισσότερα χρόνια υγιούς ζωής; Η άσκηση ή η απώλεια βάρους; Ένα από τα δύο φαίνεται να είναι πιο πολύτιμο μυστικό μακροζωίας, λένε ερευνητές.

«Καλό θα ήταν να χάσεις μερικά κιλά». Είναι η πρώτη συμβουλή που ακούμε (τουλάχιστον κάποιοι από εμάς), όταν επισκεπτόμαστε τον γιατρό μας. Γιατί, αν στόχος μας είναι η μακροζωία, το υγιές σωματικό βάρος είναι ένας από τους κεντρικούς δρόμους που θα μας οδηγήσουν στην εκπλήρωσή του.

Δυστυχώς, παγκοσμίως τα ποσοστά υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων ανεβαίνουν και η παχυσαρκία ευθύνεται πλέον για πάνω από τέσσερα εκατομμύρια θανάτους ετησίως.

Από το 1975 έως το 2016, το ποσοστό υπέρβαρων ή παχύσαρκων παιδιών και εφήβων ηλικίας 5–19 ετών αυξήθηκε από 4% σε 18%. Παρά τα δεκάδες light και 0% προϊόντα, παρά τις διάφορες δίαιτες που εμφανίζονται (Dukan, Paleo, Low Carb, διαλειμματική κ.ά.), παρά την διαθέσιμη πληροφορία, οι προσπάθειες να διατηρήσουμε ένα υγιές σωματικό βάρος πολλές φορές δεν στέφονται με επιτυχία.

Ο ρόλος της άσκησης στη μακροζωία

Σύμφωνα με ανασκόπηση ερευνών που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο στο περιοδικό iScience, όταν πρόκειται για την βελτίωση της γενικότερης κατάστασης της υγείας μας, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας φαίνεται να παίζει σημαντικότερο ρόλο από την απώλεια περιττών κιλών.

Η ανασκόπηση ανέλυσε δεδομένα σχετικά με την απώλεια βάρους και τη φυσική δραστηριότητα ανδρών και γυναικών, και διαπίστωσε ότι η απόκτηση μιας καλής φυσικής κατάστασης μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και πρόωρου θανάτου σε παχύσαρκα άτομα περισσότερο από όσο η απώλεια βάρους ή η δίαιτα.

iStock

Ο Glenn Gaesser, καθηγητής φυσιολογίας της άσκησης στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, μελετά εδώ και χρόνια την επίδραση της σωματικής δραστηριότητας στη σύσταση του σώματος και τον μεταβολισμό. Σημαντικό μέρος της δουλειάς του έχει εστιάσει στο πόσο μάταιες είναι στην ουσία οι ατέλειωτες ώρες στο γυμναστήριο, όσον αφορά το χάσιμο κιλών. Για παράδειγμα, σε πείραμα που πραγματοποίησε το 2015, από τις 81 υπέρβαρες γυναίκες που ξεκίνησαν 30 λεπτά περπάτημα τρεις φορές την εβδομάδα, οι 55 είχαν πάρει βάρος μετά την ολοκλήρωση του πειράματος. «Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες δεν έχασαν ούτε βάρος ούτε σωματικό λίπος», αναφέρει η δημοσίευση στο Journal of Strength and Conditioning Research. Αλλά αυτή είναι μόνο μια διάσταση του ζητήματος.

Σε άλλες μελέτες του, υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα με σημαντικά προβλήματα υγείας, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλή χοληστερόλη και τριγλυκερίδια, παρουσίασαν σημαντικές βελτιώσεις στους παραπάνω δείκτες μετά την έναρξη ενός γυμναστικού προγράμματος, ανεξάρτητα από το αν έχασαν ή όχι κιλά. Αυτή ήταν η αφορμή ο Gaesser να ξεκινήσει την έρευνα για το κατά πόσο η καλή φυσική κατάσταση μπορεί να επιτρέψει στα υπέρβαρα άτομα να ζήσουν εξίσου ποιοτικά με τους πιο αδύνατους ανθρώπους (ή ίσως και καλύτερα, εάν οι τελευταίοι δεν ήταν σε φόρμα).

Η ΑΣΚΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ, ΑΛΛΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΔΥΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΒΑΡΟΥΣ.

Μαζί με τον συνάδελφό του Siddhartha Angadi, καθηγητή εκπαίδευσης και κινησιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, μελέτησαν προηγούμενες έρευνες που περιείχαν δεδομένα χιλιάδων αντρών και γυναικών, στην πλειοψηφία τους παχύσαρκων. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν ήταν πως η βελτίωση της φυσικής κατάστασης προσέφερε περισσότερα οφέλη σχετικά με τη βελτίωση του μεταβολισμού και τη μακροζωία σε σύγκριση με την απώλεια βάρους.

Στο σύνολό τους, οι μελέτες έδειξαν ότι οι παχύσαρκοι, μη δραστήριοι άνθρωποι που αρχίζουν να ασκούνται μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου έως και 30% (ή περισσότερο), ακόμη κι αν τα νούμερα στη ζυγαριά δεν πέσουν. Μάλιστα, χάρη σε αυτή τη θετική αλλαγή, φαίνεται να κινδυνεύουν λιγότερο κι από ανθρώπους κανονικού βάρους, οι οποίοι όμως είναι ντεφορμέ. Από την άλλη, εάν τα παχύσαρκα άτομα χάσουν βάρος με δίαιτα, ο κίνδυνος να πεθάνουν νωίτερα συνήθως μειώνεται κατά περίπου 16% (όχι σε όλες τις μελέτες).

Unsplash Roya Ann Miller

Γιατί να εστιάσουμε στην άσκηση

Η ανασκόπηση δεν σχεδιάστηκε για να προσδιορίσει με ακρίβεια πώς η άσκηση ή η απώλεια βάρους επηρεάζουν τη μακροζωία σε άτομα με παχυσαρκία. Αλλά σε πολλές από τις μελέτες, τα άτομα που έχασαν κιλά με δίαιτα τα ξαναπήραν, μπαίνοντας στον φαύλο κύκλο του γνωστού φαινόμενου γιο γιο.

Μπορεί η παχυσαρκία να σχετίζεται με μια σειρά προβλημάτων, το ίδιο όμως ισχύει και για το φαινόμενο αυτό, που συνδέεται με την απώλεια μυϊκής μάζας, τη λιπώδη νόσο του ήπατος και τον διαβήτη. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι εστιάζοντας στη φυσική κατάσταση (και όχι στην απώλεια βάρους), μπορούμε να αποκομίσουμε τα οφέλη της άσκησης αποφεύγοντας τους κινδύνους που συνδέονται με την διαρκή αυξομείωση του βάρους.

Επιπλέον, τα άτομα με παχυσαρκία, όταν ασκούνται, χάνουν συνήθως ένα ποσοστό σπλαχνικού λίπου (το λίπος γύρω από την κοιλιά αυξάνει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών και διαβήτη τύπου 2), ακόμη κι αν η συνολική απώλεια βάρους είναι αμελητέα.

iStock

«Θα θέλαμε να γνωρίζουν οι άνθρωποι ότι ακόμα και με παραπανίσια κιλά μπορεί να είναι σε φόρμα. Ένα υγιές σώμα μπορεί να έχει οποιοδήποτε σχήμα και μέγεθος. Ωστόσο, σε μια κουλτούρα που εστιάζει εμμονικά στα κιλά, είναι δύσκολο προγράμματα που δεν επικεντρώνονται στην απώλεια βάρους να κερδίσουν το ενδιαφέρον του κόσμου. Δεν είμαστε κατά της απώλειας βάρους, αλλά πιστεύουμε ότι δεν πρέπει να είναι το βασικό κριτήριο στην αξιολόγηση της επιτυχίας ενός προγράμματος παρέμβασης στον τρόπο ζωής», διευκρινίζουν οι ερευνητές.

«Τα σημεία που έθιξαν οι συγγραφείς είναι έγκυρα, ωστόσο υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η παχυσαρκία βλάπτει σοβαρά την υγεία», σχολιάζει ο Fergus Guppy, Λέκτορας Φυσιολογίας του Ανθρώπου στο Πανεπιστήμιο του Μπράιτον. Η άσκηση ή η σωματική δραστηριότητα είναι ευεργετικές για την υγεία, αλλά πρέπει να συνδυάζονται με τη διαχείριση του σωματικού βάρους. Ο συνδυασμός είναι αναμφίβολα πιο ωφέλιμος».