ΑΝ ΘΕΩΡΕΙΣ ΠΑΡΑΣΗΜΟ ΤΟ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΠΟΛΥΑΣΧΟΛΟΣ, ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΓΙΑ ΣΕΝΑ

Είσαι από αυτούς που θεωρούν παράσημο τις πολλές ώρες εργασίας ή σύμβολο status το να μην έχεις ελεύθερο χρόνο; Τι σημαίνει τελικά το να είσαι πολυάσχολος σήμερα;

Στην Αμερική το να είσαι πολυάσχολος χαίρει άκρας εκτίμησης. Αμερικανοί πολιτικοί, όπως ο Jimmy Carter και ο Barack Obama, συχνά διαφήμιζαν τις πολλές ώρες που αφιέρωναν στα καθήκοντα τους. Στην Ευρώπη τα πράγματα μοιάζουν να είναι πιο χαλαρά, αν κρίνουμε από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας Keir Starmer ότι αρνείται να δουλέψει μετά τις 6 το απόγευμα τις Παρασκευές ή την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν που επέλεξε να πάρει μερικές εβδομάδες άδεια μετά την επανεκλογή της τον Ιούνιο. 

Στο βιβλίο του The Power of Human, ο συγγραφέας Adam Waytz αναφέρει ένα ανεκδοτολογικό περιστατικό για κάποιον που μετακομίζοντας στις ΗΠΑ νόμιζε πως η λέξη απασχολημένος σήμαινε «είμαι καλά», αφού όποτε ρωτούσε κάποιον πώς είναι εκείνος απαντούσε «busy». Αλλά και σε ένα μικρό κοινωνικό πείραμα που πραγματοποίησε η CEO της εταιρείας Hintsa, Nora Rosendahl, βρήκε ότι 8 στους 10 εργαζόμενους απάντησαν «απασχολημένος» στην ερώτηση «πώς είσαι;».

Το να είσαι πολυάσχολος και να δουλεύεις πολύ δεν ήταν δείγμα αξίας και status σε όλες τις περιόδους της ιστορίας. Στην Αρχαία Αθήνα οι ελεύθεροι πολίτες περιφρονούσαν την δουλειά που έκαναν οι σκλάβοι. Σε ένα επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς Downton Abbey η Violet Crawley ρωτά τι σημαίνει Σαββατοκύριακο, αφού γι' αυτήν -όπως και για όλους τους αριστοκράτες στην Μεγάλη Βρετανία στις αρχές του 20ου αιώνα- δεν υπήρχε η έννοια της εργάσιμης εβδομάδας.

iStock

Η κουλτούρα του πολυάσχολου

Fast forward στο σήμερα. Ο Elon Musk δηλώνει πως δουλεύει 80 με 100 ώρες την εβδομάδα, ενώ επιχειρηματίες και celebrities φροντίζουν να προβάλλουν στα social media το πόσο σκληρά εργάζονται. Αν και μια από τις ελπιδοφόρες υποσχέσεις της τεχνολογίας ήταν να μας απαλλάξει από τις πολλές ώρες εργασίας, αναθέτοντας μέρος των καθηκόντων μας σε μηχανές ή ρομπότ, σύμφωνα με στοιχεία του National Bureau of Economic Research, από το 1970 και μετά οι εργάσιμες ώρες αυξήθηκαν για τον σύγχρονο άνθρωπο, ειδικά για τους υψηλού μορφωτικού επιπέδου, υψηλόμισθους άντρες. 

Κι επειδή η οικονομία το είχε ανάγκη, η κουλτούρα ήρθε να προσδώσει στο να δουλεύεις πολλές ώρες, τα κολακευτικά χρώματα της επιτυχίας, της αξίας και του status. Με το ανθρώπινο κεφάλαιο να είναι εξαιρετικά πολύτιμο στις σύγχρονες ανταγωνιστικές αγορές, η επικρατούσα άποψη, ακόμη και η pop κουλτούρα, θέλησε να προωθήσει την ιδέα ότι το να είσαι πολυάσχολος, ακόμα κι αν ξεπερνά τις δυνάμεις σου, είναι το μυστικό της αναγνώρισης. 

Έρευνα με επικεφαλής την καθηγήτρια μάρκετινγκ του Πανεπιστημίου Κολούμπια Silvia Bellezza δείχνει ότι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τα πολυάσχολα άτομα ως σημαντικά. Επιπλέον, μελέτες με επικεφαλής τον ψυχολόγο Jared Celniker διαπίστωσαν ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία και τη Νότια Κορέα, οι άνθρωποι θεωρούν «ηθικά αξιοθαύμαστους» όσους καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια, ανεξάρτητα από την απόδοσή τους. Όπως σημειώνει ο κοινωνιολόγος Jonathan Gershuny, «η εργασία, όχι ο ελεύθερος χρόνος, είναι πλέον το σημάδι της κυρίαρχης κοινωνικής θέσης». Ή όπως το έθεσε πιο κυνικά ο Gordon Gekko στην ταινία Wall Street, «το διάλειμμα για μεσημεριανό είναι για τους δειλούς».

iStock

Θα υπάρξει στροφή σε πιο αργούς ρυθμούς;

Παρατηρώντας κανείς ψύχραιμα τα δεδομένα, είναι απορίας άξιο πως ο πολυάσχολος τρόπος ζωής και η εργασιομανία μπόρεσαν να κερδίσουν τέτοια εκτίμηση, όταν οι αρνητικές τους συνέπειες στην υγεία, σωματική και ψυχική, είναι πια αποδεδειγμένες. Επίσης, είναι πλέον γνωστό ότι περισσότερες ώρες δουλειάς δεν ισοδυναμούν με μεγαλύτερη παραγωγικότητα. 

Εκτιμάται πως η επίδραση αυτής της κουλτούρας αυτής στην υγεία του πληθυσμού έχει πάρει τόσο αρνητικές διαστάσεις, που θα γυρίσει μπούμερανγκ για τις αγορές και τον χώρο της εργασίας, κάνοντας τους εργαζόμενους να στραφούν σε έναν πιο αργό και βιώσιμο για τον άνθρωπο ρυθμό δουλειάς και ζωής.

iStock

Τα ζητήματα ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η προτεραιότητα που δίνεται στην υγεία και την ευεξία, η διάδοση των ιδεών του mindfulness και του slow living κερδίσουν ολοένα και μεγαλύτερο έδαφος.  

Οι νέοι εργαζόμενοι σήμερα δεν αποδέχονται την εργασιομανία σαν σημάδι επιτυχίας. Επιζητούν και επιδιώκουν ευελιξία και ελευθερία στην εργασία τους. Αυτοί που ανήκουν στην Gen Z δεν περηφανεύονται για το πόσο αργά έμειναν στο γραφείο, αλλά προβάλλουν το ότι δεν διστάζουν να παραιτηθούν από τη δουλειά τους όταν αυτή απειλεί την υγεία τους. Φαινόμενα όπως η Μεγάλη Παραίτηση είναι περίτρανες αποδείξεις αυτής της στάσης.

Ας ελπίσουμε πως η προτεραιότητα στην υγεία και την ευεξία δεν θα είναι μια ακόμα τάση που θα περάσει, αλλά ένας νέος τρόπος ζωής και ύπαρξης.