ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΜΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Οι παράγοντες που επιδρούν θετικά ή αρνητικά στη γνωστική μας λειτουργία είναι πολλοί και διαφορετικοί. Κάποιους από αυτούς συχνά δεν τους λαμβάνουμε υπόψη, παρά το γεγονός ότι παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο.

Δεν ξεχνάς ποτέ πού άφησες τα κλειδιά του αυτοκινήτου. Θυμάσαι ακόμα το τηλέφωνο της καλύτερής σου φίλης στο Λύκειο. Απαγγέλλεις τις πρωτεύουσες όλων των νομών της Ελλάδας. Δεν χρειάζεται να σημειώσεις πουθενά τις ημέρες γενεθλίων των φίλων σου.

Όλα τα παραπάνω σε κάνουν να πιστεύεις ότι η μνήμη σου λειτουργεί μια χαρά και επομένως δεν έχεις κανέναν λόγο να ανησυχείς.

Επιπλέον, τηρείς όλα όσα κατά καιρούς συμβουλεύουν οι επιστήμονες, ώστε να φροντίσεις –όσο περνάει από το χέρι σου– την υγεία του εγκεφάλου σου και κατ΄ επέκταση τις νοητικές σου λειτουργίες:

• Τρως άφθονα φρούτα και λαχανικά.
• Διατηρείς σταθερά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα.
• Έχεις περιορίσει την κατανάλωση υπερεπεξεργασμένων τροφίμων.
• Διατηρείς σε υγιή επίπεδα την αρτηριακή σου πίεση.
• Δεν καπνίζεις.
• Κοιμάσαι όσο πρέπει.
• Βλέπεις τακτικά συγγενείς και φίλους.

iStock

Τα κενά της γνώσης

Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν κατανοούμε όσον αφορά τους παράγοντες κινδύνου που μπορεί να οδηγήσουν σε γνωστική έκπτωση. Ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο και το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν αποφάσισε να βάλει το δικό της λιθαράκι στην κάλυψη του κενού αυτού.

Με επικεφαλής τον καθηγητή του Τμήματος Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, Hui Zheng, οι επιστήμονες συγκέντρωσαν στοιχεία από περισσότερους από 7.000 Αμερικανούς ενήλικες, εγγεγραμμένους στην Health and Retirement Study. Η συγκεκριμένη μελέτη εξετάζει τη γνωστική λειτουργία και περιλαμβάνει βιομετρικά στοιχεία, πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο ζωής, καθώς και δεδομένα που αφορούν κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες.

Οι λιγότεροι γνωστοί παράγοντες

Ο Zheng και η ομάδα του προσπάθησαν να εκτιμήσουν πως κάθε ένας από τους παράγοντες που εξέτασαν επηρέαζε τη νευροπαθολογία των συμμετεχόντων. Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι οι συνθήκες της πρώιμης ζωής, οι ασθένειες και οι συμπεριφορές των ενηλίκων έπαιξαν μικρό ρόλο (περίπου 5,6%). Από την άλλη, ο συνδυασμός της κοινωνικοοικονομικής τους κατάστασης (περιλαμβάνει το μορφωτικό επίπεδο των ίδιων, το μορφωτικό επίπεδο των γονιών τους, το οικογενειακό εισόδημα/ την γενικότερη οικονομική κατάσταση), της φυλής και της κατάστασης της ψυχικής τους υγείας είχαν πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό PLoS ONE (Φεβρουάριος 2023), οι παράγοντες αυτοί ήταν υπεύθυνοι για το 38% της διακύμανσης της γνωστικής λειτουργίας.

iStock

Πολυπαραγοντική παρέμβαση για καλύτερη γνωστική λειτουργία

Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν μπορούμε να απομονώσουμε έναν παράγοντα και να θεωρήσουμε ότι αυτός είναι η αιτία της γνωστικής έκπτωσης. Η υγεία του εγκεφάλου επηρεάζεται από τα επίπεδα υγείας και ευημερίας που βιώνουμε καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από το οικογενειακό ιστορικά ή την ύπαρξη παθήσεων που συνδέονται με το πρόβλημα, σημασία έχουν και παράγοντες όπως το πόσο ασφαλής αισθάνεται κάποιος στο σπίτι του, αν πάσχει από κατάθλιψη ή όχι, αν κατάφερε να σπουδάσει.

Με άλλα λόγια, για την διατήρηση της γνωστικής μας λειτουργίας σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση, χρειάζεται ολιστική παρέμβαση, που θα περιλαμβάνει, για παράδειγμα, την πρόσβαση σε εκπαιδευτικές δομές, χώρους άσκησης, ποικιλία φρέσκων τροφίμων κ.ά.