4 ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

Πάντα θα έχουμε πολλά πράγματα να κάνουμε και ποτέ δεν θα νιώσουμε τελείως έτοιμοι να διεκπεραιώσουμε όσα θα «έπρεπε» να κάνουμε σε μια ημέρα. Ποια είναι όμως η ουσία της παραγωγικότητας; Τι χάνουμε όσο επικεντρωνόμαστε στα «πρέπει» και όχι τα «θέλω»;

Σε έναν κόσμο όπου η ανθρωπιά αναζητείται, ενώ το «εγώ» έχει κερδίσει έδαφος έναντι του «εμείς», είναι πολύ πιο ξεκάθαρες οι αντικειμενικές προτεραιότητες στη ζωή. Και ναι, είναι όλες κλισέ, αφού τίποτα πια δεν μπορεί να είναι δεδομένο. Ούτε η υγεία, ούτε ένα πιάτο φαγητό καθημερινά στο τραπέζι ή ένα τούβλο πάνω από το κεφάλι μας. Πόσο μάλλον να υπάρχει ένας «δικός» μας άνθρωπος, στον οποίο να μπορούμε να ανοίγουμε την ψυχή μας – και αντίστροφα. Πράγματα που δεν έχουν άμεση σχέση με την παραγωγικότητα, ή μήπως έχουν;

Το να ανταποκρινόμαστε σε όσα επιτάσσει η κοινωνία ή να κυνηγάμε το τέλειο σε ό,τι κάνουμε –ενώ είναι ξεκάθαρο πως δεν υπάρχει– μόνο φθορές μπορεί να προκαλέσει στην ψυχική υγεία και μετά τη σωματική.

Ας δούμε, όμως, τι είχε να πει επί του θέματος  ο Oliver Burkeman, Βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας βιβλίων με ευρήματα φιλοσοφικής και ψυχολογικής φύσεως σχετικά με τη διαχείριση του χρόνου και την ευτυχία. Παρεμπιπτόντως, ο ίδιος δηλώνει και «σπασικλάκι παραγωγικότητας, σε φάση αποθεραπείας».

Από την παραγωγικότητα στην τελειομανία

«Για μένα, η τελειομανία ήταν ανέκαθεν στο επίκεντρο των δυσκολιών της ζωής μου. Ένιωθα πως πάντα μπορούσα να κάνω κάτι παραπάνω, να προσπαθήσω πολύ παραπάνω, να έχω λίγη περισσότερη αυτοπειθαρχία, να βρω το τέλειο σύστημα οργάνωσης. Έχει γίνει ξεκάθαρο ότι όλο αυτό είναι σαν να είσαι σε έναν επιταχυνόμενο διάδρομο γυμναστηρίου, που δεν θα σε οδηγήσει ποτέ στη στιγμή της απόλυτης γαλήνης και της ηρεμίας του μυαλού. Πάντα θα υπάρχουν πολλά που πρέπει να κάνεις. Δεν θα νιώσεις ποτέ ολοκληρωτικά έτοιμος ή σίγουρος για το μέλλον σου».

Ο Burkeman θεωρεί ότι αν επιχειρήσουμε να οργανώσουμε αυστηρά κάθε λεπτό της ημέρας για να φέρουμε π.χ. εις πέρας ένα μεγάλο project, το πιθανότερο είναι ότι θα είμαστε εξαιρετικά στρεσαρισμένοι και θα αποτύχουμε. «Ακόμα και αν επιτύχεις», επισημαίνει, «εν μέρει θα έχεις αποτύχει, καθώς θα υπάρχει έλλειψη αυθορμητισμού στη ζωή σου, η αίσθηση ότι το μόνο που πρέπει να κάνεις είναι να συνεχίσεις βάσει των οδηγιών που έχεις δώσει στον εαυτό σου, οι οποίες είναι σε αντίθεση με ό,τι πραγματικά εκτιμούμε στο να είμαστε ζωντανοί. Γι’ αυτό πιστεύω ότι χρειαζόμαστε έναν τρόπο κατανόησης και σκέψης όσoν αφορά τη δουλειά και την παραγωγικότητα που να μην επισκιάζει όλα τα άλλα».

Ο Burkeman προτείνει τέσσερα πράγματα, διευκρινίζοντας βέβαια εκ των προτέρων ότι «δεν μπορεί να υπάρξει ένα σύστημα που να λειτουργεί για όλους».

1. Mη χρησιμοποιείς την ημέρα για να δικαιολογήσεις την ύπαρξή σου

Το πρώτο που επισημαίνει είναι ότι πολλοί ξυπνάμε κάθε πρωί με μια αίσθηση την οποία περιγράφει ως χρέος παραγωγικότητας. «Είναι η αίσθηση ότι πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά κατά τη διάρκεια της ημέρας για να ξεπληρώσεις αυτό το χρέος της ολοκλήρωσης των πραγμάτων που έχεις να κάνεις. Διαφορετικά, δεν θα νιώσεις ότι είσαι επαρκής και αποδεκτός ως άνθρωπος. Πρόκειται για τεράστιο αυτοσαμποτάζ, καθώς αυτά που έχεις να κάνεις αυξάνονται διαρκώς. Έτσι, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να είσαι αποτελεσματικός, αφού η λίστα δεν έχει τέλος – μπορούμε να κάνουμε άπειρα πράγματα».

Ο ίδιος προτείνει να αρχίζουμε τη μέρα μας με την ιδέα ότι δεν χρειάζεται να την αξιοποιήσουμε για να δικαιολογήσουμε την ύπαρξή μας στον πλανήτη. Μπορεί να είμαστε υποχρεωμένοι να δουλέψουμε για να κερδίσουμε τα προς το ζην, αλλά δεν είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε τίποτα για υπαρξιακούς λόγους. Όπως τονίζει, στην ουσία δεν υπάρχει κάποιο χρέος παραγωγικότητας που πρέπει να αποπληρώσουμε.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Μια τακτική που είναι εντυπωσιακά βοηθητική, δεδομένης και της απλότητας της, είναι να κάνετε μια λίστα με όσα έχετε ολοκληρώσει. Εάν έχετε ξεμείνει από κίνητρα, μειώστε τη σημασία όσων πληρούν τις προϋποθέσεις για να μπουν στη λίστα. Έτσι, σημειώστε ότι φτιάξατε καφέ, πως ντυθήκατε και όλα τα άλλα απλά και σημαντικά για εσάς. Οι ημέρες σας θα γίνουν πιο ικανοποιητικές».

2. Μάθε να αφήνεις κάποια βάρη

Ο ειδικός λέει ότι «πρέπει να είμαστε αρκετά ειλικρινείς με τον εαυτό μας και να έχουμε υπόψη πως όλα είναι θέμα αλλαγής οπτικής, μιας προοδευτικής διαδικασίας εκμάθησης να βλέπουμε τον κόσμο με έναν διαφορετικό τρόπο. Εκείνο που δεν αντιλαμβανόμαστε ως προς την ιδιότητά μας ως θνητοί είναι πως η κατάστασή μας είναι πολύ χειρότερη από όσο πιστεύουμε. Αυτό είναι απίστευτα καλό νέο. Έχουμε την τάση να νιώθουμε πως έχουμε γίνει εξπέρ της συνθήκης να υπάρχουμε ως άνθρωποι στον 21ο αιώνα, κάτι που αποτελεί πραγματικά δύσκολη πρόκληση. Αν στρέψουμε την προσοχή μας στα πράγματα, θα διαπιστώσουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να τακτοποιήσουμε όσα πρέπει να κάνουμε. Στην πραγματικότητα, είναι κάτι τελείως αδύνατο».

Όπως εξηγεί, στη μετάβαση από το πολύ δύσκολο στο τελείως αδύνατο υπάρχει μια στιγμή ανακούφισης και χαλάρωσης. Σαν να φεύγει ένα βάρος από πάνω μας.

«Η φιλοσοφία της μάστερ του Ζεν Houn Jiyu Kennett προς τους μαθητές της δεν ήταν να αφαιρέσει ένα βάρος από τις πλάτες τους, αλλά να το κάνει τόσο βαρύ, που θα αναγκάζονταν να το αφήσουν. Κάθε σύστημα παραγωγικότητας υποτίθεται πως έχει ως στόχο να μειώσει το βάρος. Υπάρχει κάτι πολύ δυνατό στην ανάμνηση των αισθήσεων, της ανθρώπινης συνθήκης που πάντα πιστεύει πως υπάρχει κάτι περισσότερο που μπορεί να κάνει. Νιώθεις ευάλωτος στα συναισθήματα της απελπισίας ανά πάσα ώρα και στιγμή. Και μετά αφήνεις το βάρος στο έδαφος και προχωράς προς τα εμπρός, με πιο ανάλαφρο βήμα, προσπαθώντας να κάνεις λίγα πράγματα που έχουν σημασία και κάνουν τη ζωή πιο πλούσια».

ΕΙΝΑΙ ΚΟΥΡΑΣΤΙΚΟ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΥΝΕΧΩΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΜΕΝΟΙ, ΕΝΩ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΗ Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΣΥΜΠΙΕΣΗ.

3. Ο κανόνας των 3-4 ωρών

Στο τέλος της ημέρας, είναι αδύνατο να σκεφτόμαστε βαθιά και ήρεμα, ή να είμαστε απόλυτα συγκεντρωμένοι 24 ώρες το 24ωρο. Μπορούμε όμως να είμαστε στο πικ μας από 3 έως 4 ώρες καθημερινά. Ή, τουλάχιστον, αυτό λέει ο Burkeman. «Ο κανόνας των 3-4 ωρών αντανακλά ένα μοτίβο που μπορείτε να βρείτε στις ρουτίνες και τα εθιμοτυπικά συγγραφέων, καλλιτεχνών και επιστημόνων, σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Μελέτες δείχνουν πως προχωράμε μια δουλειά περισσότερο, όταν την περιορίζουμε κατ’ αυτό τον τρόπο. Είναι κουραστικό να είμαστε συνεχώς συγκεντρωμένοι και είναι ανακουφιστική η όποια αποσυμπίεση. Πολλές φορές παρατηρείται πως κάνουμε μια δουλειά τη στιγμή που σταματάμε την προσπάθεια να την κάνουμε – όταν χαλαρώνουμε και ασχολούμαστε με τη ζωή μας».

Ποιος δεν έχει σκεφτεί κάποια από τις καλύτερες ιδέες του όταν είναι στην τουαλέτα; Ή όταν κάνει μπάνιο;

ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟ ΠΑΡΑΤΡΑΒΑΜΕ ΑΠΟΚΛΕΙΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Ο,ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΟΤΙ ΜΑΣ ΑΠΟΣΠΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ.

4. Δεν είναι όλοι οι περισπασμοί κακοί

Όταν λες ότι ήρθε η ώρα να συγκεντρωθείς στη δουλειά σου, είναι θέμα δευτερολέπτων να αποσπάσει κάτι την προσοχή σου. «Πολλοί βασανιζόμαστε από τους περισπασμούς του σύγχρονου κόσμου» λέει ο Burkeman, ο οποίος διευκρινίζει: «Η όλη ιδέα των περισπασμών απαιτεί να υποθέσεις ότι γνωρίζεις εκ των προτέρων ποια πράγματα θα γεμίσουν την επόμενη ώρα, την επόμενη μέρα, ποια είναι καλά και ποια ανεπιθύμητα, άρα πρέπει να αποκλειστούν.

Μπορεί, όμως, να το παρατραβήξετε. Πολλές προσεγγίσεις ως προς την παραγωγικότητά μας ενθαρρύνουν να το παρατραβήξουμε, να προσπαθήσουμε να ασκήσουμε πλήρη έλεγχο στο πώς θα εξελιχθεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Προσδιορίζουν περισσότερα πράγματα ως περισπασμούς ή διακοπές, και κάνουν την εμπειρία χειρότερη.

»Όταν δουλεύω από το γραφείο του σπιτιού μου και ο γιος μου εισβάλλει στο δωμάτιο ενθουσιασμένος για να μου πει κάτι που έγινε στο σχολείο, υπάρχουν φορές που του λέω: Συγγνώμη, αλλά πρέπει να τα πούμε αργότερα. Αν όμως, χρησιμοποιώ ένα σύστημα για το οργανόγραμμα της ημέρας που προσδιορίζει το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ως “μεγάλης συγκέντρωσης”, μετατρέπω σε πρόβλημα κάτι που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν».

Ο ίδιος θεωρεί ότι αυτός είναι ένας δυσάρεστος τρόπος να ζει κανείς: «Αφαιρεί από τη ζωή μας πράγματα που είναι η ουσία της, όπως η επαφή με τα μέλη της οικογένειάς μας. Την ορίζει ως λάθος, επειδή συγκρούεται με το οργανόγραμμα. Είναι σημαντικό να μην το παρατραβάμε προς την κατεύθυνση του αποκλεισμού όσων μπορούν πιθανότατα να γίνουν περισπασμός. Αν το κάνουμε αυτό, κάποια στιγμή θα διαπιστώσουμε πως αποκλείσαμε τα μισά από τα καλύτερα πράγματα της ζωής».