ΕΤΟΙΜΑΣΟΥ ΝΑ ΦΤΙΑΞΕΙΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΛΑΓΑΝΑ ΜΕ ΕΛΙΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Η λαγάνα είναι το πατροπαράδοτο ψωμί της Καθαράς Δευτέρας, αφράτη και τραγανή, με μπόλικο σουσάμι. Είναι η «καμπάνα» που ξεκινάει τη νηστεία και όλα τα πεντανόστιμα σαρακοστιανά πιάτα που έρχονται μαζί της.

Η ιστορία της λαγάνας μετράει πολλούς αιώνες, τόσο από γευστική όσο και από ετυμολογική άποψη. Η προέλευσή της εντοπίζεται στην αρχαία Ελλάδα, όπου παρασκευάζονταν άζυμοι άρτοι, δηλαδή ψωμιά χωρίς μαγιά, όπως ο «λαγανίτης άρτος». Ο Ησίοδος και ο Αριστοφάνης αναφέρουν τέτοιου είδους ψωμιά, τα οποία συνήθως καταναλώνονταν σε τελετές και εορτασμούς. Οι Εβραίοι επίσης παρασκεύαζαν άζυμο ψωμί λόγω της εξόδου τους από την Αίγυπτο, ενώ οι Ρωμαίοι έφτιαχναν παρόμοιους πλακούντες.

Η σύνδεση της λαγάνας με την Καθαρά Δευτέρα προκύπτει από τη χριστιανική παράδοση, που επιτάσσει νηστεία και αποχή από προζυμένους άρτους. Η πρώτη αναφορά της λαγάνας στο πλαίσιο χριστιανικού εθίμου καταγράφεται στη βυζαντινή περίοδο. Στη λαογραφία, η λαγάνα συμβολίζει την απλότητα και την εγκράτεια, στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη Σαρακοστή.

Σήμερα, η λαγάνα παρασκευάζεται με αλεύρι, μαγιά, νερό, αλάτι και λάδι, ενώ συχνά πασπαλίζεται με σουσάμι. Παρά τις απλές πρώτες ύλες της, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα παραδοσιακά ψωμιά, συνοδεύοντας νηστίσιμα εδέσματα όπως ο ταραμάς, οι ελιές και ο χαλβάς. Είναι ένα φουσκωμένο αλλά επίπεδο ψωμί, χωρίς προζύμι, το οποίο καταναλώνεται την Καθαρά Δευτέρα και σηματοδοτεί την έναρξη της νηστίσιμης περιόδου.

Συνταγή για παραδοσιακή λαγάνα με ελιές

• Βαθμός δυσκολίας: Μέτριος
• Χρόνος προετοιμασίας: 3 1/2 ώρες
• Vegan

Γαβριήλ Νικολαΐδης

Υλικά για 2 μεσαίες λαγάνες

• 1 φακελάκι ξηρή μαγιά (ή 25 γρ. νωπή μαγιά)
• 300 ml χλιαρό νερό
• 50 ml ελαιόλαδο ή ηλιέλαιο
• 500 γρ. αλεύρι σκληρό για ψωμί
• 1 κ.σ. αλάτι
• 1-2 πρέζες ζάχαρη
• 100 γρ. σουσάμι
• 80 γρ. ελιές φιλέτο (χωρίς κουκούτσι)

Εκτέλεση

1. Ενεργοποίηση μαγιάς: Σε ένα μικρό μπολ, διαλύουμε τη μαγιά με λίγη ζάχαρη σε 50 ml χλιαρό νερό. Αφήνουμε για 5-10 λεπτά μέχρι να αφρίσει.

2. Προετοιμασία ζύμης: Σε ένα μεγάλο μπολ, κοσκινίζουμε το αλεύρι και προσθέτουμε το αλάτι. Κάνουμε μια λακκούβα στη μέση και ρίχνουμε τη μαγιά, το υπόλοιπο νερό και το ελαιόλαδο. Ανακατεύουμε καλά μέχρι να σχηματιστεί ζύμη. Παράλληλα, βάζουμε τις ελιές σε ένα σουρωτήρι για να στραγγίξουν από την άλμη.

3. Ζύμωμα: Με λαδωμένα χέρια, ζυμώνουμε τη ζύμη για 8-10 λεπτά, μέχρι να γίνει ελαστική και λεία. Τη σκεπάζουμε με πετσέτα και την αφήνουμε σε ζεστό μέρος για 1,5 ώρα, μέχρι να διπλασιαστεί σε όγκο.

4. Διαμόρφωση: Ξεφουσκώνουμε ελαφρώς τη ζύμη και τη χωρίζουμε στα δύο. Σε ένα λαδωμένο ταψί, πλάθουμε τις λαγάνες με τα χέρια, απλώνοντάς τις σε οβάλ σχήμα.

5. Προετοιμασία για ψήσιμο: Αλείφουμε την επιφάνειά τους με λίγο νερό και πασπαλίζουμε με άφθονο σουσάμι. Με τα δάχτυλα, δημιουργούμε τα χαρακτηριστικά βαθουλώματα. Σκεπάζουμε με πετσέτα και αφήνουμε για άλλα 30-45 λεπτά.

6. Ψήσιμο: Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200°C στον αέρα για 25-30 λεπτά, μέχρι να πάρουν χρυσαφένιο χρώμα. Μπορούμε να ψεκάσουμε λίγο νερό προς το τέλος του ψησίματος για πιο τραγανή υφή.

Μόλις βγάλουμε τις λαγάνες από το φούρνο, τις αφήνουμε σε σχάρα να κρυώσουν ελαφρώς και τις απολαμβάνουμε φρέσκες.