ΒΑΣΑΝΙΖΕΣΑΙ ΑΠΟ ΤΟ «ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΑΠΑΤΕΩΝΑ» ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ; ΥΠΑΡΧΕΙ ΛΥΣΗ

Eίναι ένα σύνδρομο που αγγίζει το 70% του πληθυσμού. Ταλαιπωρεί απολύτως ικανούς και αποτελεσματικούς ανθρώπους. Το «σύνδρομο του απατεώνα» θέτει σε κίνδυνο την υγεία και την ποιότητα ζωής σου, οι ψυχολόγοι όμως παρέχουν συμβουλές για να το αντιμετωπίσεις.

Υπάρχει μια αίσθηση που χαρακτηρίζει όσους πάσχουν από το «σύνδρομο του απατεώνα». Η αίσθηση ότι από τύχη ή από συγκυρία βρέθηκαν σε κάποια θέση χωρίς να το αξίζουν, χωρίς να είναι ικανοί, και ότι από στιγμή σε στιγμή κάποιος θα ανακαλύψει την απάτη και θα τους ξεμπροστιάσει.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν από το συγκεκριμένο σύνδρομο αισθάνονται πως δεν είναι αρκετά καλοί σε αυτό που κάνουν, πως όλοι οι άλλοι τα καταφέρνουν καλύτερα και με μεγάλη άνεση στα ίδια καθήκοντα και πως αυτοί –και μόνο αυτοί– αισθάνονται έτσι.

Αυτό είναι και το πιο δύσκολο σημείο στην αντιμετώπιση του συνδρόμου: Το αίσθημα της μοναξιάς και της απομόνωσης, που σε κάνει να μην επικοινωνείς αυτά που αισθάνεσαι και να κλείνεσαι περισσότερο στον εαυτό σου, παγιδεύοντάς σε σε ένα φαύλο κύκλο.

Όταν πάσχεις από το «σύνδρομο του απατεώνα», το να διαβάζεις ότι από αυτό πάσχουν κυρίως ικανοί άνθρωποι ίσως και να μπορούσε να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα. Ναι, αν δεν έπασχες από το σύνδρομο του απατεώνα… Ο άνθρωπος που πιστεύει ότι δεν είναι αρκετά καλός δεν μπορεί να διανοηθεί κάτι θετικό για τον εαυτό του, συνεπώς θεωρεί πως η συγκεκριμένη στατιστική μάλλον δεν τον αφορά.

Πάντως, πέρα από τα στατιστικά που αναφέρουν ότι το 70% των ανθρώπων έχει κάποια στιγμή στη ζωή του υποφέρει από το «σύνδρομο του απατεώνα», είναι πολύ παρηγορητικό να βλέπεις videο στο YouTube ή να παρακολουθείς ομιλίες στο Ted όπου έξυπνοι και ικανοί άνθρωποι με επιτεύγματα εξομολογούνται ότι συχνά νιώθουν ανίκανοι, αποδυναμωμένοι, απατεώνες.

Σε κάνει να νιώθεις πως δεν είσαι μόνος και σε βοηθά να ξεκλειδώσεις και να μοιραστείς τα συναισθήματά σου, που είναι και το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, υπάρχουν τέσσερα βασικά πράγματα που μπορείς να κάνεις.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

1. Επικοινώνησε τα συναισθήματά σου, αλλά όχι στον οποιονδήποτε

Όποτε το «σύνδρομο του απατεώνα» και η αμφιβολία φουντώνουν μέσα σου, χρειάζεσαι μια ισχυρή γείωση με την πραγματικότητα για να επανέλθεις. Συχνά ο κατάλληλος άνθρωπος για να σου την προσφέρει είναι ένας έμπιστος συνάδελφος . Η ψυχολόγος Caroline Rubenstein, συγγραφέας του βιβλίου Perseverance: How Young People Turn Fear into Hope, προτείνει να επιλέξεις κάποιον συνάδελφο με τον οποίο έχεις καλή συνεργασία ή εμπιστεύεσαι σε προσωπικό επίπεδο.

«Το πιθανότερο είναι πως ο συνάδελφος θα σου υπενθυμίζει πως δεν περνάς δύσκολα μόνο εσύ στο γραφείο, αλλά και θα σου δώσει ένα χρήσιμο feedback υπενθυμίζοντας τις ικανότητες και τα επιτεύγματά σου». Το να μιλάς με τους ανθρώπους της οικογένειας ή του φιλικού σου περιβάλλοντος επίσης βοηθάει, γιατί συχνά οι άνθρωποι που μας ξέρουν καλά καταφέρνουν να μας ξεκολλήσουν από τις έμμονες ιδέες που έχουμε στο κεφάλι μας. Όπως σημειώνει η Caroline Rubinstein, «οι παράλογες πεποιθήσεις τείνουν να φουντώνουν όταν δεν εκφράζονται. Σημαντικό είναι το πρόσωπο που θα επιλέξεις για να μοιραστείς τέτοιου είδους ανησυχίες να είναι κάποιος που θα σε ακούσει χωρίς να σε επικρίνει».

2. Συμφιλιώσου με την ιδέα του να είσαι αρκετά καλός –ακόμη και απλά ΟΚ– στη δουλειά σου

Η ιδέα της αριστείας και της τελειομανίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην υγεία και την ευεξία σου. Όταν θες να είσαι ο καλύτερος, δεν επιτρέπεις στον εαυτό σου να κάνει λάθη και θες τα πράγματα να είναι τέλεια, το πιθανότερο είναι πως θα δουλεύεις περισσότερες ώρες, ενώ ταυτόχρονα θα ζεις με ένα συνεχές άγχος και ανησυχία για την απόδοσή σου, με αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα ζωής και την υγεία σου.

Όπως εξηγεί η Lisa Orbe-Austin, συγγραφέας του βιβλίου Own Your Greatness: Overcome Impostor Syndrome, Beat Self-Doubt and Succeed in Life, «ο λόγος που τα standards της τελειομανίας είναι τόσο προβληματικά είναι γιατί είναι απολύτως μη ρεαλιστικά. Το αντίδοτο στο να προσπαθείς να πετύχεις το αδύνατο και να αυτομαστιγώνεσαι όταν δεν το καταφέρνεις είναι να επιτρέπεις στον εαυτό σου να κάνει λάθη και να προσπαθείς όχι για το τέλειο, αλλά για το «αρκετά καλό».

Αυτό σημαίνει να βάζεις προτεραιότητες στο τι θα φέρεις εις πέρας και να μην ξενυχτάς για να προλάβεις περισσότερα πράγματα, ή να μοιράζεσαι ιδέες στη σύσκεψη ακόμη κι αν νιώθεις ότι δεν τις έχεις ακόμη δουλέψει αρκετά και δεν τις έχεις τελειοποιήσει. Αυτή η νοοτροπία αναγνωρίζει ότι έχεις μειονεκτήματα, κάνεις λάθη και η δουλειά σου μπορεί να είναι θαυμάσια ακόμη κι αν δεν είναι τέλεια.

3. Διερεύνησε την πιθανότητα το «σύνδρομο του απατεώνα» να συνδέεται με ΔΕΠΥ

Ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση της Malory Band, ειδικής εκπαιδεύτριας για άτομα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Η Malory Band, η οποία πάσχει από ΔΕΠΥ, πέρασε πολλά χρόνια χωρίς να έχει διαγνωστεί. Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι τόσο στη δουλειά όσο και στο φιλικό της περιβάλλον της υπενθύμιζαν πόσο έξυπνη και ικανή ήταν, η ίδια δεν μπορούσε να δει τον εαυτό της έτσι.

ΤΟ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΣ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙΣ ΤΟ ΑΔΥΝΑΤΟ, ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΣ ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΕΙΟ, ΑΛΛΑ ΓΙΑ ΤΟ «ΑΡΚΕΤΑ ΚΑΛΟ».

Μέχρι που κάποια στιγμή κατάλαβε από πού προερχόταν όλη αυτή η αίσθηση της ανικανότητας και της χαμηλής αυτοεκτίμησης από την οποία έπασχε. Σαν ένα τελειομανές άτομο με ΔΕΠΥ, εμφάνιζε έντονα συναισθήματα και αντιδράσεις σε μικρά πράγματα. Ένα μικρό λάθος μπορεί  να της πυροδοτούσε έντονη αυτοκριτική, αρνητική αυτο-ομιλία και την αίσθηση ότι κάποια καταστροφή έχει συντελεστεί.

«Όταν άρχισα να ερευνώ το θέμα και να μιλάω και με άλλους ανθρώπους που πάσχουν από ΔΕΠΥ, όλα άρχισαν να μπαίνουν στη θέση τους. Συνειδητοποίησα ότι η αξία μου σαν άνθρωπος δεν συνδέεται με την παραγωγικότητα ή την αποτελεσματικότητά μου στη δουλειά. Όσο σκληρά κι αν προσπαθήσω, δεν μπορώ να ελέγξω το πώς με βλέπουν οι άλλοι ούτε τι σκέφτονται για μένα».

4. Αφιέρωσε χρόνο σε δραστηριότητες εκτός δουλειάς που σε ενισχύουν

Μια από τις πλέον χρήσιμες συμβουλές που θα σε βοηθήσουν να απαλλαγείς από το «σύνδρομο του απατεώνα» είναι να καταλάβεις –όχι μόνο με το μυαλό αλλά με το συναίσθημα και τον ψυχισμό σου– ότι δεν είσαι η δουλειά σου, ούτε ορίζεσαι από αυτήν. Αυτό δεν είναι πολύ εύκολο όταν το 1/3 ή και περισσότερο από το 24ωρο σου το περνάς στη δουλειά ή σε πράγματα που συνδέονται με τη δουλειά. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό να ασχολείσαι με τη δουλειά μόνο όσο είναι απαραίτητο και αναγκαίο, και να αρχίσεις να ασχολείσαι με πράγματα στα οποία έχεις έφεση εκτός δουλειάς, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και την αίσθηση αξίας σου.