ΤΟ ΨΥΧΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ

Τα ζευγάρια που προσπαθούν να γίνουν γονείς με εξωσωματική γονιμοποίηση σηκώνουν στους ώμους τους το βαρύ φορτίο των προσδοκιών αλλά και των ματαιώσεων που συνοδεύουν τις αγωνιώδεις προσπάθειες απόκτησης παιδιού. Τι είδους υποστήριξη χρειάζονται για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν;

Στέκουν αμήχανοι στο σαλόνι αναμονής του πολύφημου γιατρού, ειδικού στην εξωσωματική γονιμοποίηση, με υψηλά ποσοστά επιτυχιών στον ελληνικό χώρο. Ο δρόμος που τους έφερε ως εδώ μακρύς – μετριέται με επισκέψεις σε γυναικολόγους, ειδικές εξετάσεις, και ξανά γυναικολόγους.

«Ο γιατρός θα σας δει σε λίγο». Ιδρωμένες παλάμες, κοφτή αναπνοή, αναστεναγμός, ως την ώρα που η πόρτα ανοίγει και οι άνθρωποι που θα κάνουν τα πάντα για να γίνουν γονείς περνούν στο ιατρείο.

Οι εξειδικευμένοι στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μαιευτήρες-γυναικολόγοι δοξάζονται ή καταποντίζονται στα φόρουμ των γυναικών που κινούνται στις παρυφές της μητρότητας. Των γυναικών που θέλουν, προσπαθούν, αποτυγχάνουν ή πετυχαίνουν να γίνουν μαμάδες. «Κορίτσια, ο γυναικολόγος μου με έστειλε για εξωσωματική στον τάδε. Τον ξέρει καμία;»

Σε αυτό το ψηφιακό σύμπαν εξοικειώνεται κανείς με τις δυσκολίες και τις ματαιώσεις. Αντιγράφω από το φόρουμ «Μελλοντικές μανούλες»: «Έφτασα δύο φορές στο θετικό, χωρίς όμως να πάρω το μωράκι αγκαλιά, εύχομαι να μπορέσω να τα καταφέρω την επόμενη φορά».

Εξοικειώνεται επίσης και με νέες ορολογίες, με το γλωσσάρι που θα κυριαρχήσει στην επικοινωνία με τον ειδικό γιατρό: «ολιγοασθενοσπερμία», «ωοληψία», «εμβρυομεταφορά», «ωοθηκική διέγερση», όλα όσα περιγράφουν μια επιστημονική περιπέτεια που ξεκίνησε σαράντα τέσσερα χρόνια πριν, όταν γεννήθηκε το πρώτο «παιδί του σωλήνα».

Η πρώτη εξωσωματική γονιμοποίηση

Στις 27 Ιουλίου 1978, η βρετανική εφημερίδα Evening News έχει πρωτοσέλιδο το «super babe»: Τη βρετανίδα Λουίζ Μπράουν, το πρώτο παιδί που πριν από δύο μέρες είχε έρθει στον κόσμο με εξωσωματική γονιμοποίηση, φέρνοντας δάκρυα στα μάτια της μητέρας του, της Λέσλι. Εκείνη και ο άντρας της, Τζον, προσπαθούσαν εννέα ολόκληρα χρόνια να κάνουν παιδί, μέχρι που αποδέχτηκαν την πρόταση του καθηγητή Ρόμπερτ Έντουαρντς και ξεκίνησαν την πρωτοφανή για την εποχή διαδικασία. Έκτοτε, έχουν έρθει στον κόσμο περισσότερα από 8 εκατομμύρια παιδιά με IVF (In Vitro Fertilization), που επί λέξει σημαίνει «γονιμοποίηση στο γυαλί», δηλαδή σε δοκιμαστικό σωλήνα.

Η Λουίζ Μπράουν σε ηλικία ενός έτους, στις 8 Σεπτεμβρίου 1979, στα γυρίσματα εκπομπής στο Σικάγο για την πρώτη της τηλεοπτική εμφάνιση στις ΗΠΑ. AP Photo/Fred Jewell

«Η μητέρα μου, Λέσλι Μπράουν, πήγε στον γιατρό υποφέροντας από κατάθλιψη. Πονούσε από την ανικανότητά της να κάνει παιδί με τον πατέρα μου, τον Τζον», δήλωσε σε συνέντευξή της το 2018 η Λουίζ Μπράουν.

Σήμερα, δεν μιλάμε πια για «παιδιά του σωλήνα», αλλά για τα «παιδιά μας». Τα ταμπού έπεσαν ακόμη και στις κοινωνίες με τις πιο βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις. Τι μένει ίδιο με τις προηγούμενες δεκαετίες; Η αγωνία και η θλίψη των υπογόνιμων ζευγαριών, που ξεκινάνε έναν μαραθώνιο γνωρίζοντας ότι κάποιοι δρομείς δεν τερματίζουν.

ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΕΙ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ, ΑΛΛΑ ΤΟ ΨΥΧΙΚΟ ΞΟΔΕΜΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΙΜΟ.

Το βάρος της υπογονιμότητας

Σε μελέτη δημοσιευμένη το 2011, με θέμα «Υπογονιμότητα ως ψυχολογικό πρόβλημα», οι Πολωνές ψυχολόγοι του Πανεπιστημίου της Gdansk, Magdalena Podolska και Mariola Bidza αναφέρουν ότι η διάγνωση της υπογονιμότητας και η υποβολή σε δυνητικά μακροχρόνια θεραπεία δίνει αβέβαια αποτελέσματα και συνδέεται συχνά με ένα ψυχολογικό φορτίο.

Τι ορίζεται, όμως, ως υπογονιμότητα; Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.), η υπογονιμότητα (infertility) είναι νόσος και αφορά στην αποτυχία σύλληψης μετά από 12 ή και περισσότερους μήνες ελεύθερων σεξουαλικών επαφών, χωρίς προφύλαξη και χωρίς χρήση αντισυλληπτικών μέσων.

Στην πράξη, βέβαια, προβλήματα γονιμότητας μπορεί να αντιμετωπίσουν και ζευγάρια σε περίπτωση που η γυναίκα έχει άστατο κύκλο και υπάρχει υποψία ότι ίσως δεν πραγματοποιείται ωοθυλακιορρηξία ή ότι πραγματοποιείται σε αραιά χρονικά διαστήματα. Ακόμη, το ζευγάρι κατευθύνεται προς μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής εάν ο άντρας ή η γυναίκα έχουν διαγνωστεί με λοιμώξεις που δυνητικά επηρεάζουν τη γονιμότητα, ή εάν υπάρχει ιστορικό αποβολών (τρεις ή περισσότερες αποβολές) στη γυναίκα αλλά και στον άντρα – εάν, δηλαδή κάποια σύντροφός του είχε τρεις ή περισσότερες αποβολές όσο ήταν μαζί.

Εξωσωματική γονιμοποίηση με διαδικασίες fast-track

Στην αντιφατική ελληνική κοινωνία, που ταλαντεύεται ανάμεσα στο «κοίτα την καριέρα σου πρώτα» και το «πότε θα γίνεις μάνα», η επιχείρηση IVF καλά κρατεί, καθώς η ηλικία της γυναίκας είναι συχνά ο καθοριστικός παράγοντας για την εξωσωματική γονιμοποίηση.

Μία γυναίκα 35 ετών με έξι μήνες ελεύθερων επαφών χωρίς θετικό τεστ εγκυμοσύνης θα περάσει από ταχεία αξιολόγηση και ενδεχομένως να οδηγηθεί από τον γυναικολόγο της προς κάποια μέθοδο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Η διαδικασία επιταχύνεται ακόμη περισσότερο σε γυναίκες άνω των σαράντα ετών.

Με την ψυχή στο στόμα

Τα περισσότερα ζευγάρια που περνάνε το κατώφλι ενός κέντρου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έχουν υπολογίσει το οικονομικό κόστος και έχουν εξοικονομήσει το ποσό που απαιτείται τουλάχιστον για την πρώτη ή και τη δεύτερη προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το ψυχικό ξόδεμα όμως δεν είναι υπολογίσιμο.

«Η υπογονιμότητα και οι διαδικασίες της εξωσωματικής γονιμοποίησης διακινούν πολύ έντονα συναισθήματα στα ζευγάρια και κυρίως στις γυναίκες», διαπιστώνει η Αρετή Σπυροπούλου, ψυχίατρος και ψυχοθεραπεύτρια, αναπληρώτρια υπευθύνου του Ιατρείου Ψυχικής Υγείας Γυναικών του Αιγινητείου Νοσοκομείου. «Τα ζευγάρια βρίσκονται αντιμέτωπα με δυσκολίες που δεν πίστευαν ότι θα έχουν. Ξαφνικά η απόκτηση ενός παιδιού σταματά να είναι η ευτυχής κατάληξη ενός έρωτα και μιας συντροφικής σχέσης, και διαμεσολαβείται από ειδικούς γιατρούς και πληθώρα διαγνωστικών και θεραπευτικών διαδικασιών. Όλες αυτές οι παρεμβάσεις διακινούν άγχη και φόβους, ενώ παράλληλα μπορεί να βιωθούν σαν μια “εισβολή” τόσο στο γυναικείο σώμα όσο και στη σχέση του ζευγαριού.

»Οι γυναίκες φαίνεται ότι επηρεάζονται περισσότερο συναισθηματικά, ενώ οι άντρες συχνά συμμετέχουν στις διαδικασίες με έναν πιο μηχανιστικό και διεκπεραιωτικό τρόπο. Οι γυναίκες ταλαιπωρούνται περισσότερο τόσο σωματικά, καθώς υποβάλλονται σε σειρά εξετάσεων, λαμβάνουν υψηλές δόσεις ορμονικών σκευασμάτων και συμμετέχουν άμεσα σε σειρά παρεμβατικών διαδικασιών, όσο και ψυχολογικά.

»Η εξωσωματική και οι διάφοροι τρόποι διαχείρισης της υπογονιμότητας φέρνουν στο προσκήνιο το δύσκολο θέμα της διάψευσης των προσδοκιών για την απόκτηση παιδιού με φυσικό τρόπο. Στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, η κοπιώδης ελπίδα για την απόκτηση ενός παιδιού συγκρούεται συχνά με τον φόβο μιας πιθανής αποτυχίας ή ακόμη και με πολλές προηγούμενες αποτυχίες. Έτσι, συναισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, άγχους, ακόμη και απόγνωσης κάνουν συχνά την εμφάνισή τους».

Στην πορεία προς το «θαύμα» ελλοχεύουν οι «αποτυχίες», που ενσωματώνονται στη γυναίκα: Ο ερχομός της περιόδου σημαίνει μία ακόμη αναβολή της μητρότητας αλλά και της πατρότητας. Και ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος, όπου το άγχος συχνά γίνεται μη διαχειρίσιμο και δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τη διαδικασία, που επαναλαμβάνεται μία και δύο και τρεις φορές…

ΟΛΗ Η ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΡΩΤΙΚΗ ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΖΕΥΓΑΡΙΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΡΙΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΕΜΜΟΝΙΚΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΤΗΣΗΣ ΠΑΙΔΙΟΥ.

Ο αντίκτυπος της εξωσωματικής αλλά και της γονεϊκότητας

Κάθε φορά, η αγωνία που συνοδεύει τη νέα προσπάθεια είναι μεγαλύτερη. Κι ας λέει ο όποιος ειδικός εμφατικά «πλησιάζουμε στον στόχο μας». Το συναισθηματικό αλλά και το οικονομικό κόστος αυξάνονται δραματικά. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι γονείς του ζευγαριού συνδράμουν οικονομικά για να έρθει στη ζωή απόγονος. Και όλοι επενδύουν σε αυτό το παιδί και στην ευτυχία που θα φέρει.

«Άλλα ζευγάρια μπορεί να έρθουν πιο κοντά κατά τη διάρκεια αυτών των διαδικασιών, ενώ για άλλα μπορεί ο διαφορετικός τρόπος αντιμετώπισης να οδηγήσει σε συγκρούσεις και διαφωνίες, και να τα απομακρύνει. Συχνά, όλη η σχέση του ζευγαριού και η ερωτική του ζωή μπορεί να αλλάξει και να περιστρέφεται εμμονικά γύρω από το θέμα της απόκτησης παιδιού. Η επιτυχία όμως των προσπαθειών και η απόκτηση του πολυπόθητου παιδιού δεν σημαίνουν μονοδιάστατα ότι το ζευγάρι έχει λύσει όλα του τα θέματα.

»Η μετάβαση στη γονεϊκότητα έχει τις δικές της ομορφιές και δυσκολίες. Στην εγκυμοσύνη αλλά και με τη γέννηση του παιδιού, οι ανάγκες προσαρμογής της καθημερινής ζωής είναι μεγάλες και πάνε παράλληλα με τις ανάγκες ψυχικής προσαρμογής. Η γέννηση ενός παιδιού ανασύρει συνήθως θέματα του παρελθόντος, που συνδέονται με τον τρόπο που έχουν βιωθεί και εσωτερικευθεί οι πρώιμες σχέσεις του ίδιου του νέου γονιού με τους δικούς του γονείς. Όσο πιο ομαλή έχει υπάρξει η σχέση της μάνας με τη δική της μητέρα, τόσο πιο εύκολη αναμένουμε να είναι και η δική της μετάβαση στη μητρότητα.

»Αλλά σε επίπεδο ζευγαριού η μετάβαση στη νέα ζωή με το παιδί θέτει νέες προκλήσεις. Η παρουσία του παιδιού μπορεί να δράσει ως καταλύτης στη ζωή του ζευγαριού. Είτε θα τους ενώσει, είτε θα τους χωρίσει, πάντως μάλλον σίγουρα θα τους αλλάξει», λέει η Αρετή Σπυροπούλου.

Από το τραύμα στο θαύμα

Στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, η ελπίδα απέχει μια ανάσα από την απογοήτευση, και το θετικό τεστ μια κουκίδα από το αρνητικό. Κι αν το ευτυχές γεγονός σημαίνει πολύδυμη και άρα εύθραυστη κύηση; Αν τα έμβρυα είναι τόσα ώστε να μειώνονται οι πιθανότητες επιτυχούς ολοκλήρωσης της εγκυμοσύνης; Τότε, στο τραπέζι μπαίνει η «μείωση».

Ο γιατρός θα μιλήσει για τη χρήση της επιλεκτικής μείωσης προκειμένου να συνεχιστεί ομαλά η κύηση. Με απλά λόγια, «θυσιάζεται» ένα έμβρυο για να σωθούν τα άλλα δύο ή τρία. Η επεμβατική αυτή διαδικασία γίνεται κατά το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Θεωρητικά επιλέγεται το λιγότερο υγιές έμβρυο. Για να προχωρήσει η διαδικασία, απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των γονέων, οι οποίοι συναινούν στην «καρδιακή ασυστολία», με απλά λόγια στον θάνατο του εμβρύου.

Αυτές δεν είναι εύκολες αποφάσεις, καθώς εγείρουν φόβους για τη συνολική πορεία της κύησης, αλλά μπορεί και να συνοδεύονται από ενοχές και πένθος για το «χαμένο» έμβρυο. Τα ζευγάρια είναι πιθανό να χρειαστούν βοήθεια σε ψυχικό επίπεδο για διαχειριστούν όλες αυτές τις δυσκολίες.

Σήμερα, στα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης οφείλουν να λειτουργούν τμήματα ψυχολογικής υποστήριξης και συμβουλευτικής, προκειμένου να στηρίξουν το ζευγάρι σε αυτή τη δύσκολη διαδρομή.

«Η ψυχική επεξεργασία όλων των δυσκολιών που θέτει η υπογονιμότητα και οι διαδικασίες της εξωσωματικής απαιτεί χρόνο. Όμως, συχνά τα ζευγάρια και κυρίως οι γυναίκες βιώνουν μια ασφυκτική πίεση να ενεργήσουν άμεσα. Ο χρόνος που περνά συχνά βιώνεται σαν μια δαμόκλειος σπάθη, καθώς πιέζονται να πάρουν γρήγορα αποφάσεις υπό τον φόβο ότι πάροδος του χρόνου μπορεί να τους στερήσει βιολογικά τη δυνατότητα να αποκτήσουν παιδί», αναφέρει η Αρετή Σπυροπούλου».

Μια ευαίσθητη ισορροπία

Όταν περνάει η κρίσιμη ηλικία για απόκτηση παιδιού, οι γυναικολόγοι βιάζονται να οδηγήσουν τις γυναίκες σε θεραπείες, προκειμένου να κερδίσουν χρόνο και να γίνουν μητέρες, χωρίς όμως να είναι ψυχολογικά προετοιμασμένες γι’ αυτή την κούρσα, ενδεχομένως και για τον ίδιο τον ρόλο.

«Οι γυναίκες πρέπει να ισορροπήσουν ανάμεσα σε δύο πόλους. Από τη μια είναι τα ρεαλιστικά δεδομένα για τον χρόνο που περνά και την επίδρασή του στη γυναικεία αναπαραγωγική ικανότητα. Από την άλλη, πλευρές του ψυχισμού τους που χρειάζονται χρόνο και συχνά ψυχολογική υποστήριξη, ώστε να επεξεργαστούν θέματα που σχετίζονται τόσο με την υπογονιμότητα, όσο και με την πιθανή απόκτηση παιδιού», λέει η Αρετή Σπυροπούλου. «Η διαφορά που έχουμε εμείς οι ειδικοί ψυχικής υγείας –οι “Ψ”, όπως μας λένε– από τους γυναικολόγους είναι ότι βιαζόμαστε λιγότερο. Δίνουμε περισσότερο χώρο και χρόνο για να επεξεργαστεί κάθε άτομο τα συναισθήματά του».

ΕΝΩ ΣΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΥΙΟΘΕΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΟ ΝΑ ΛΕΓΕΤΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΕ ΜΙΚΡΗ ΗΛΙΚΙΑ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΔΡΑΙΩΘΕΙ ΚΑΤΙ ΑΝΑΛΟΓΟ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ ΔΑΝΕΙΚΩΝ ΩΑΡΙΩΝ.

Δανεικά (ωάρια) χωρίς επιστροφή

Από την εμπειρία της σε θέματα περιγεννητικής ψυχικής υγείας, η Αρετή Σπυροπούλου θεωρεί ότι το σύγχρονο θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης με ξένο γενετικό υλικό πρέπει να αρχίσει να συζητιέται πιο ανοιχτά.

«Το θέμα των δανεικών ωαρίων προς το παρόν αποσιωπείται. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προβάλλουν την απόκτηση παιδιών από γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας εστιάζοντας μόνο στο θαύμα της μητρότητας. Τα δεδομένα για γυναίκες που έγιναν μητέρες σε μεγάλη ηλικία δημιουργούν στους ανθρώπους μια ψευδή αίσθηση παντοδυναμίας, καθώς τους δίνουν την εντύπωση ότι η τεκνοποίηση είναι εύκολη σε κάθε ηλικία. Είναι καλό όμως οι άνθρωποι να παίρνουν αυτές τις σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή των ίδιων και των παιδιών τους έχοντας συνειδητή επίγνωση όλων των δύσκολων θεμάτων και επιλογών που μπορεί να χρειαστεί να πάρουν. Πρέπει κανείς να ισορροπήσει μεταξύ επιθυμίας και πραγματικότητας».

Είτε πρόκειται για σπερματοζωάρια είτε για ωάρια, το ξένο γενετικό υλικό προκαλεί αναστάτωση στους μελλοντικούς γονείς ή στις γυναίκες χωρίς σύντροφο που αποφασίζουν να κάνουν παιδί με IVF «μόνες», χρησιμοποιώντας δηλαδή γενετικό υλικό από δότη. Το στίγμα της συναισθηματικής «αντάρας», που προκαλεί η πρόταση του γιατρού για δανεισμό ωαρίων το περιγράφει μία φράση σε φόρουμ γονέων: «Κοιμάμαι και ξυπνάω με αυτή τη σκέψη, όπως φυσικά κοιμάμαι και ξυπνάω με τη λαχτάρα να κάνω ένα μωρό…»

«Καθώς η επιστήμη έχει κάνει άλματα τις τελευταίες δεκαετίες στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, ερωτήματα σε σχέση με τις ψυχικές επιπτώσεις αποφάσεων που σχετίζονται με τη χρήση ξένου γενετικού υλικού τόσο στους γονείς όσο και στα παιδιά δεν έχουν ακόμη τύχει επαρκούς διερεύνησης και κατανόησης. Ενώ στο θέμα της υιοθεσίας είναι πλέον καθιερωμένη και σεβαστή η πρακτική να λέγεται η αλήθεια στα παιδιά σε μικρή ηλικία, κάτι ανάλογο δεν έχει ακόμη εδραιωθεί στις περιπτώσεις χρήσης π.χ. δανεικών ωαρίων», λέει η Αρετή Σπυροπούλου.

Σε κάθε περίπτωση οι αποφάσεις είναι δύσκολες. Τι σημαίνει τελικά «δικό σου» παιδί; Αυτό που γεννάς; Αυτό που δημιουργείται από το δικό σου γενετικό υλικό; Ή αυτό που μεγαλώνεις ξενυχτώντας, αγωνιώντας και κυρίως αγαπώντας το; Πώς γεννιέται, δηλαδή, ένας πατέρας ή μια μητέρα;

Στάσου πλάι μου

Σκοπός όλων των επιστημόνων που παρακολουθούν αλλά και ακολουθούν το ζευγάρι στη δύσκολη διαδρομή του είναι να στηρίξουν όχι την προσπάθεια αυτή καθαυτή, αλλά τα άτομα: τη γυναίκα που παίρνει τον δρόμο για να γίνει μητέρα, τον άντρα που θα μυηθεί στην πατρότητα και τελικά το σύνολο που θα δημιουργηθεί: την οικογένεια.

Το Ειδικό Ιατρείο Ψυχικής Υγείας Γυναικών και Αναπαραγωγικής Ψυχιατρικής της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, ιδρύθηκε το 2003 για να καλύψει το κενό που υπήρχε στην κλινική αντιμετώπιση, αλλά και στη διερεύνηση των ψυχικών διαταραχών που σχετίζονται με τον αναπαραγωγικό κύκλο των γυναικών. Το Ιατρείο παρακολουθεί κλινικά και ψυχοθεραπευτικά γυναίκες που εμφανίζουν ψυχικά προβλήματα τα οποία σχετίζονται με τον αναπαραγωγικό κύκλο, την κύηση, τη λοχεία, την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την εμμηνόπαυση. Το ιατρείο παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη σε ασθενείς με προϋπάρχοντα ψυχιατρικά προβλήματα που βρίσκονται ή επιθυμούν να βρεθούν σε διαδικασία αναπαραγωγής. Επιπλέον, παρακολουθεί γυναίκες με ψυχικά ζητήματα που σχετίζονται με γυναικολογικά ή ενδοκρινικά προβλήματα, καθώς και γυναίκες με αγχώδη και καταθλιπτικά σύνδρομα σε συνάρτηση με προβλήματα σχέσεων, γάμου και γονεϊκού ρόλου.

Ευχαριστούμε την Αρετή Σπυροπούλου, Ψυχίατρο-Ψυχοθεραπεύτρια, Αναπληρώτρια Υπευθύνου Ιατρείου Ψυχικής Υγείας Γυναικών της Α΄ Πανεπιστημιακής Ψυχιατρικής Κλινικής στο Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Αντιπρόεδρο Εταιρείας Ψυχικής Υγείας της Γυναίκας και Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Κλάδου Ψυχικής Υγείας Γυναικών της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.