ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑ

Γιατί η περιέργεια είναι το κλειδί για μία πιο ευτυχισμένη, πιο γεμάτη, πιο υγιή και πιο δραστήρια ζωή και πώς μπορούμε να την καλλιεργήσουμε;

Αναρωτιέσαι γιατί η περιέργεια σε φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην ευτυχία; Διάβασε παρακάτω και θα καταλάβεις.

Που πάνε οι άνθρωποι όταν πεθαίνουν; Τι διαβάζεις στο κινητό σου; Υπάρχει Θεός; Γιατί αυτό το παιδί δεν περπατάει; Γιατί φοράς γυαλιά; Αυτές και άλλες πολλές είναι μόνο κάποιες από τις πάρα πολλές ερωτήσεις που θα μπορούσαμε να ακούσουμε από ένα παιδί σε καθημερινή βάση.

Συχνά οι ερωτήσεις αυτές μας κουράζουν, απαντάμε βιαστικά και συνοπτικά, αλλά αν αφιερώσουμε χρόνο για να σκεφτούμε, τελικά συνειδητοποιούμε ότι οι απαντήσεις μας δεν είναι επαρκείς για να βοηθήσουν το παιδί να βρει νόημα και να κατανοήσει έναν κόσμο που φαίνεται παράλογος και ασαφής.

Αντίθετα λοιπόν χρειάζεται, ακόμα κι αν δεν έχουμε τις απαντήσεις σε όλες τις ερωτήσεις των παιδιών, να «ταΐσουμε» τη φυσική τους τάση να ρωτάνε και να μαθαίνουν και να τους επιτρέψουμε να διεκδικούν το δικαίωμά τους στην περιέργεια.

Άλλωστε, η περιέργεια είναι μία τεράστια εγγενής δύναμη για να σκεφτούμε ή να δράσουμε πέρα από αυτά που ήδη γνωρίζουμε. Είναι η αποδοχή του ότι δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις ή δεν ξέρουμε πώς να κάνουμε τα πάντα και μια ικανότητα να απολαμβάνουμε την ευχαρίστηση της προσπάθειας να τα ανακαλύψουμε.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Η περιέργεια μάς προκαλεί ευχαρίστηση

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η έμφυτη περιέργεια είναι εξίσου απαραίτητη για την επιβίωσή μας με τον ύπνο, την τροφή και το νερό και έχουν ανακαλύψει ότι το σώμα μας μας ανταμείβει με μια δόση ντοπαμίνης όταν ικανοποιούμε την περιέργειά μας. Η ντοπαμίνη συνήθως συνδέεται με πραγματικά ευχάριστες στιγμές –το να μας κάνουν ένα δώρο ή να αγκαλιάζουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, να τρώμε κάτι νόστιμο ή ακόμη και να κάνουμε υπέροχο σεξ– ωστόσο η περιέργεια πυροδοτεί το ίδιο, ευχάριστο συναίσθημα, αν και ίσως σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα.

Χωρίς την περιέργεια, δεν θα είχαμε επιβιώσει εξελικτικά, γι' αυτό και το DNA μας εξελίχθηκε ώστε να την ανταμείβει. Είναι η βαθιά ριζωμένη περιέργεια που οδηγεί την ικανότητά μας να βρίσκουμε τροφή, νερό ή καταφύγιο. Η περιέργεια οδηγεί τα μωρά να ανακαλύψουν ότι έχουν πόδια και τελικά να μάθουν να περπατούν και βοηθά τους ενήλικες να δημιουργήσουν μηχανισμούς αντιμετώπισης όταν βρίσκονται μπροστά σε μια κρίση ή ένα πρόβλημα.

Από τότε που η ζωή μας επικεντρώθηκε λιγότερο στο να τρέχουμε να ξεφύγουμε από τα ζώα που μας κυνηγούν ή να βρούμε μια σπηλιά για να κοιμηθούμε, η ντοπαμίνη –ως αποτέλεσμα της περιέργειας που ικανοποιούμε– είναι πλέον πολύ πιο πιθανό να προέρχεται από την επίλυση ενός δύσκολου προβλήματος ή την ανακάλυψη κάτι καινούριου. Πράγμα που σημαίνει ότι η μάθηση, που ξεκινάει από την περιέργεια, μπορεί, κυριολεκτικά, να μας κάνει να νιώσουμε γνήσια ευχαρίστηση και ευτυχία.

Η περιέργεια τροφοδοτεί τη μάθηση

Επιπλέον, μελέτες έχουν συνδέσει την περιέργεια με την αυξημένη δέσμευση και την απόλαυση της εργασίας, τη μείωση του στρες, της επαγγελματικής εξουθένωσης, του άγχους και της κατάθλιψης, την ενδυνάμωση των σχέσεων και μια γενικά πιο θετική και ευτυχισμένη νοοτροπία. Το άνοιγμα στην περιέργεια και στις νέες εμπειρίες πυροδοτεί τη συνεχή μάθηση, μια νέα τάση που μας «βάζει» να ανοίγουμε το μυαλό μας στη χωρίς τέλος και εθελοντική, αυτοτροφοδοτούμενη εκπαίδευση. Αυτή η μορφή μάθησης δεν είναι πάντα παραδοσιακά ακαδημαϊκή και μπορεί να είναι πραγματικά ευρείας κλίμακας, όπως είναι για παράδειγμα η εκμάθηση μιας νέας δεξιότητας (π.χ. η κατασκευή κεραμικών).

Είναι ευεργετική (και) για το μυαλό μας

Πολύ άνθρωποι γίνονται λιγότερο περίεργοι καθώς μεγαλώνουν. Μια θεωρία είναι ότι καθώς ερχόμαστε αντιμέτωποι με το άγχος, τα προβλήματα στη σχέση, τις προκλήσεις της καριέρας, την κριτική από την κοινωνία, η περιέργεια και η αναζήτηση του καινούριου, μπορεί να περιπλέξει τα πράγματα. Έτσι, πολλοί άνθρωποι κουράζονται και αποφασίζουν να παραμείνουν σε αυτά που γνωρίζουν, χωρίς να ενδιαφερθούν να μάθουν άλλα.

Αν το σκεφτούμε καλύτερα, θα έφτανε ίσως το να γίνουμε περίεργοι για το πώς να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις. Αυτό θα μπορούσε να είναι από μόνο του ένα αντίδοτο. Η αναζήτηση απαντήσεων μπορεί να μας δώσει τη δυνατότητα να βρούμε, αν όχι λύσεις, εναλλακτικές ή μια πιο εμπεριστατωμένη κατανόηση, η οποία μπορεί στη συνέχεια να μας βοηθήσει να επεξεργαστούμε αυτό που συμβαίνει.

Από την άλλη πλευρά, κάποιοι άνθρωποι απαρνιούνται την περιέργεια επειδή καθώς μεγαλώνουν, αποκτούν μία αίσθηση σοφίας, που περιγράφεται κάπως έτσι: «Τα έχουμε δει ή τα έχουμε κάνει όλα ήδη». Ωστόσο, θα πρέπει να το ξανασκεφτούμε αφού έρευνες δείχνουν ότι το να ενδώσουμε στην περιέργεια, που είναι συνυφασμένη με τη φύση μας, μπορεί να μας βοηθήσει να αποτρέψουμε τη γνωστική και σωματική παρακμή καθώς γερνάμε.

Αν νομίζουμε ότι έχουμε όλες τις απαντήσεις, μάλλον έχουμε σταματήσει να κάνουμε τις σωστές ερωτήσεις. Ας μην ξεχνάμε το παιδί που ρωτάει «γιατί» και «πώς» και θέλει να μάθει λεπτομέρειες για τα πιο περίεργα πράματα και που επιμένει μέχρι να πάρει τις απαντήσεις που ψάχνει.

Βιβλιογραφία: Meena Alexander, How to be curious: Ideas to make you think differently, Headline Home, 2024.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.