ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙΣ ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΤΟ ΑΠΟΔΕΧΤΕΙΣ

Το άγχος, που βασανίζει εκατομμύρια ανθρώπους καθημερινά, έχει έναν εχθρό: την αποδοχή. Όσο προσπαθούμε να το αποφύγουμε τόσο χειρότερο γίνεται. Πώς μπορούμε να συμφιλιωθούμε μαζί του; 

Ήταν μόλις τη δεκαετία του 1930, που ο Αμερικανός πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ παρατηρούσε εύστοχα: «Το μόνο πράγμα που έχουμε να φοβηθούμε είναι ο ίδιος ο φόβος». Χρειάστηκε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια για να δούμε την εφαρμογή αυτής της σοφής ρήσης στην ψυχολογία και στον τρόπο που διαχειριζόμαστε το άγχος μας. 

Σήμερα, μετά από πολλές σχολές ψυχολογίας και άλλες τόσες πρακτικές μεθόδους επίλυσης των προβλημάτων, οι ειδικοί συμφωνούν σε ένα πράγμα: «Είναι OK, να μην είσαι OK. Αποδέξου τους φόβους και το άγχος σου, για να τα διαχειριστείς καλύτερα». 

Τι σημαίνει ανοχή στο άγχος;

Αυτό που στη διεθνή ορολογία ονομάζεται Willful Tolerance δεν είναι τίποτε άλλο από μια διαδικασία αντιμετώπισης του άγχους μέσα από την αποδοχή του, τη «σκόπιμη ανοχή» του. Όταν εξασκούμαστε στη «σκόπιμη ανοχή», αντιμετωπίζουμε τους φόβους μας και αποδεχόμαστε το άγχος μας χωρίς να προσπαθούμε να το αποφύγουμε. Το κάνουμε με κατανόηση και συμπόνια για τον ίδιο μας τον εαυτό. Με την παραδοχή ότι δεν είναι κακό να φοβόμαστε. 

Γιατί είναι σημαντική η «σκόπιμη ανοχή» στην αντιμετώπιση του άγχους; Διότι, όταν προσεγγίζουμε στρεσογόνες καταστάσεις αποδεχόμενοι εκ των προτέρων το άγχος μας, εκπαιδεύουμε τον εγκέφαλό μας να σβήνει την απόκριση του «fight or flight» (πάλη ή φυγή). Για να ξεπεράσουμε τις αγχώδεις διαταραχές, πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να ανεχτούμε αυτή την προσωρινή ενόχληση του στρες. 

Ποια είναι τα 2 είδη άγχους;

Για να κατανοήσουμε τη διαδικασία της σκόπιμης ανοχής, θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τα δύο είδη άγχους. 

Ας ονομάσουμε στρες το πρωτογενές άγχος, που προκύπτει ακαριαία όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με απειλητικές καταστάσεις. Το στρες είναι η σωματική απόκριση απέναντι στην απειλή. Είναι η κόκκινη σημαία του κινδύνου που υψώνει το νευρικό μας σύστημα. Είναι η κατάσταση «fight or flight» και συνήθως εκφράζεται με σωματικά συμπτώματα: ταχυκαρδία, λαχάνιασμα, ιδρώτα…

Το δευτερογενές άγχος μας είναι προϊόν του μυαλού μας. Είναι όλες οι αρνητικές σκέψεις που κάνουμε στην ιδέα μιας απειλής. Είναι όλα εκείνα τα «κι αν συμβεί αυτό;» που σκεφτόμαστε. Η υπερβολική ανησυχία είναι συνήθως αυτή που μας μπλοκάρει και μας δημιουργεί πρόβλημα. Αν αρχίσουμε να την αποδεχόμαστε και να μην την αποφεύγουμε, έχουμε κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τη διαχείρισή της. 

Ένα μάντρα για τους αγχώδεις

Την αποδοχή του άγχους δίδαξε πρώτη η Dr Claire Weekes, γενική ιατρός και συγγραφέας, με την έκδοση του πρώτου της βιβλίου Self Help For Your Nerves, το 1962. Σε αυτό, η Αυστραλέζα Weekes, που είχε αντιμετωπίσει και η ίδια προβλήματα άγχους, αναγνωρίζει ως βασική αιτία της αγχώδους διαταραχής την αποφυγή του φόβου και προτείνει τρόπους αντιμετώπισης. 

Ελένη Καστρινογιάννη

Υποστηρίζει ότι οι αγχώδεις ασθενείς περνούν τον χρόνο τους αντιπαραγωγικά και προτείνει ένα μάντρα αποτελούμενο από 6 λέξεις για τη διαχείριση του στρες: 

• Face (αντιμετώπισε) 
• Accept (αποδέξου) 
• Float (αφέσου να επιπλεύσεις) 
• Let time pass (άφησε τον χρόνο να περάσει) 

Το μάντρα αυτό είναι μια παρακίνηση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος να κάνει τη δουλειά του και να επαναφέρει το σώμα σε κατάσταση ηρεμίας, αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν ομοιόσταση. 

5 βήματα για να εξασκηθείτε στην ανοχή του άγχους

1. Αναγνώριση και αποδοχή

Δεν είναι απλώς ΟΚ να μην είστε ΟΚ, είναι απολύτως κατανοητό και αποδεκτό! Είναι φυσιολογικό να αισθάνεστε άγχος. Δεν είστε οι μόνοι. 

2. Γνώση

Μάθετε τα πάντα για το πώς λειτουργεί το άγχος. Συγκεντρώστε όλες τις χρήσιμες πληροφορίες για τον τρόπο που το μυαλό σχηματίζει σκέψεις ανησυχίας. 

3. Ευέλικτη σκέψη

Μάθετε να ακολουθείτε τη ροή των πραγμάτων, όταν δεν μπορείτε να τα ελέγξετε. 

4. Υγιής σχέση με την απειλή

Για να δημιουργήσετε μια τέτοια σχέση, πρέπει να εξετάζετε με τη λογική τις πραγματικές πιθανότητες να συμβεί αυτό που φοβάστε. Εξασκηθείτε δηλαδή στο να εκλογικεύετε τους φόβους σας. 

5. Στρατηγική επίλυση χωρίς στρες

Φτιάξτε κάποια σχέδια αντιμετώπισης των καταστάσεων που σας αγχώνουν, όταν νιώθετε καλά και δεν υπάρχει απειλή. Αξιολογήστε αν λειτούργησαν μετά την απειλή. 

Τι πρέπει να θυμάστε

Η διαχείριση του άγχους αφορά το δευτερογενές άγχος, τις σκέψεις της ανησυχίας που μας κατακλύζουν. Αυτές είναι που όχι μόνο εντείνουν τα συμπτώματα μπροστά σε μια απειλή, αλλά υψώνουν και μια νέα απειλητική κατάσταση μπροστά μας. 

• Κανείς δεν περιμένει από εσάς να διαχειριστείτε το άγχος σας αμέσως.
• Μπορεί να μοιάζει τρομακτικό κάθε φορά που σας κατακλύζει. Υπενθυμίστε όμως στον εαυτό σας ότι δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος.
• Η «σκόπιμη ανοχή» πρέπει να εφαρμόζεται σε συνδυασμό με την αυτοσυμπόνια. 
• Είναι ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ, ώστε να «επαναπρογραμματιστεί» ο εγκέφαλος και να μην τρομάζει στη σκέψη και μόνο μιας απειλής.