ΤΟ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΣΤΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ

Τα θετικά συναισθήματα κυριολεκτικά ανοίγουν το μυαλό και συμβάλλουν στο να χτίζουμε ψυχική ανθεκτικότητα. Έτσι, όταν συμβεί κάτι αρνητικό, έχουμε αποθέματα για να επανέλθουμε πιο γρήγορα.

Άνοιξη! Η λέξη προέρχεται από το ρήμα «ανοίγω» που σημαίνει ότι κάτι φανερώνεται, κάτι αποκαλύπτεται. Κι ακόμα σημαίνει «ανοίγομαι στο πέλαγος, στα ανοικτά».

Άνοιξη! Ανοίγει ο καιρός, αποκαλύπτεται το φως, ξεμυτίζουν πολύχρωμα λουλούδια στις άκρες των πεζοδρομίων – ακόμα και στις μεγαλουπόλεις. Είναι σαν να μην μπορεί τίποτα να σταματήσει την πορεία αυτού του ανοίγματος που φέρνει η άνοιξη. Ανοίγουν όλα! Ανοίγουν οι πόρτες και τα παράθυρα, ανοίγουν οι καρδιές, ανοίγει η διάθεσή μας.

Αυτό το τελευταίο, η επίδραση που έχει η αλλαγή του καιρού στη διάθεση των ανθρώπων, μου έφερε στο νου μία πολύ σημαντική θεωρία της Θετικής Ψυχολογίας. Πρόκειται για μία θεωρία που, παρότι είναι εμπειρικά τεκμηριωμένη, παρότι είναι μία καθαρά επιστημονική ανακάλυψη, εντούτοις είναι και πολύ ανοιξιάτικη. Γιατί μιλάει για το άνοιγμα που φέρνουν στις καρδιές και στο μυαλό τα θετικά συναισθήματα.

iStock

Τα θετικά συναισθήματα διευρύνουν τον νου

Είναι η Θεωρία της Δόμησης και Διεύρυνσης των Θετικών Συναισθημάτων (The Broaden-and Build Theory of Positive Emotions). Διατυπώθηκε εδώ και περίπου μία εικοσαετία από την Barbara Fredrickson, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο North Carolina at Chapel Hill. Σύμφωνα με αυτήν τη θεωρία και με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών που την τεκμηρίωσαν, όταν βιώνουμε θετικά συναισθήματα όπως χαρά, ενθουσιασμό, ηρεμία, ευγνωμοσύνη, αγάπη, ο νους μας διευρύνεται.

Τι εννοούμε όμως όταν λέμε ότι διευρύνεται ο νους; Ότι επεκτείνεται σε νέες δυνατότητες, νέες ιδέες, καινούριες λύσεις. Είναι σαν το μυαλό να δουλεύει καλύτερα, πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά. Σε πειράματα της Barbara Fredrickson και των συνεργατών της, ομάδες ανθρώπων που, πριν τους ζητηθεί να λύσουν ένα πρόβλημα, εκτέθηκαν σε εικόνες και φιλμ που μετέβαλαν θετικά τη διάθεση τους, βρέθηκε ότι ήταν πιο δημιουργικοί και μπορούσαν να ανταποκριθούν πολύ καλύτερα, σε σύγκριση με ομάδες ατόμων που δεν είχαν την αντίστοιχη θετική διάθεση.

ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΝΑΙ ΜΕΝ ΘΑ ΑΓΧΩΘΕΙ ΚΑΠΟΙΑ ΣΤΙΓΜΗ, ΑΛΛΑ ΘΑ ΕΠΑΝΕΛΘΕΙ ΠΙΟ ΓΡΗΓΟΡΑ.

Πώς χτίζεται η ψυχική ανθεκτικότητα

Δεν είναι μόνο ότι τα θετικά συναισθήματα ανοίγουν το μυαλό. Έχει και συνέχεια. Όπως λέει ο τίτλος της θεωρίας, τα θετικά συναισθήματα δημιουργούν και κάτι ακόμα: δομούν την ψυχή. Τι σημαίνει «δόμηση της ψυχής»;

Σημαίνει ότι, όταν νιώθουμε συχνά θετικά συναισθήματα, είναι σαν να «μαζεύουμε» αποθέματα θετικότητας στην ψυχή μας. Σαν να χτίζεται (δόμηση – δομώ – χτίζω – οικοδομώ) μέσα μας, τουβλάκι-τουβλάκι, ένα τοίχος δύναμης. Κι έτσι μπορούμε να πούμε ότι στα δύσκολα, είτε θα αντλήσουμε από αυτά τα αποθέματα, είτε θα έχουμε μια προστασία.

iStock

Πράγματι, το κομμάτι της δόμησης έχει επιβεβαιωθεί ερευνητικά και φαίνεται ότι όποιος βιώνει συχνά θετικά συναισθήματα έχει μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα, αντέχει, επανακάμπτει πιο εύκολα μετά από μία δυσάρεστη εμπειρία. Σε αυτή τη λογική, φαίνεται ότι η θετικότητα έχει και αυτό που ονομάστηκε ως «το ακυρωτικό αποτέλεσμα» (undoing effect): τα θετικά συναισθήματα λειτουργούν σαν αντίδοτο στο στρες και την αντιξοότητα. Κάποιος που έχει αποθέματα χαράς, ευγνωμοσύνης, ηρεμίας, θα αγχωθεί βεβαίως κάποια στιγμή, όπως είναι ανθρώπινο. Όμως, γρήγορα θα καταφέρει να βγει από αυτή τη συνθήκη, θα επανέλθει και θα συνέλθει καλύτερα από αυτόν που πριν το στρεσογόνο γεγονός ήταν σε αρνητική διάθεση.

Ας χαρούμε την άνοιξη

Πάμε πίσω στην άνοιξη; Η άνοιξη είναι λοιπόν άνοιγμα του καιρού και της ψυχής, όπως τα θετικά συναισθήματα ανοίγουν το μυαλό και χτίζουν το μέσα μας.

Και όσο πιο συχνά βιώνουμε θετικά συναισθήματα (και την άνοιξη), τόσο πιο πολύ θα απολαύσουμε όλα τα οφέλη: διεύρυνση νου, δόμηση ψυχής, αντίδοτο για τα δύσκολα.

Τι κάνουμε λοιπόν;

• Επιβραδύνουμε.
• Βγαίνουμε όσο πιο συχνά μπορούμε στη φύση.
• Απολαμβάνουμε κάθε στιγμή, κάθε εικόνα, κάθε λουλούδι, κάθε δέντρο.

Η άνοιξη είναι εδώ. Τα θετικά συναισθήματα που φέρνει μαζί της είναι εδώ.

Ας μην αφήσουμε να πάει χαμένη η ευκαιρία που μας δίνεται, για «άνοιγμα ψυχής» σε όλα τα επίπεδα!

Η Άννυ Μπενέτου είναι ψυχολόγος (MSc, PhD) και ασχολείται με τη Συμβουλευτική & τη Θετική Ψυχολογία.