ΤΙ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΟΥ ΠΕΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ;

Τι μπορεί να νοηματοδοτεί ένα καταθλιπτικό επεισόδιο; Γιατί δεν πρέπει να αποφεύγουμε τα καταθλιπτικά συναισθήματα και πώς βγαίνουμε κερδισμένοι από αυτά; Ένας ψυχοθεραπευτής προτρέπει να αγκαλιάσουμε τη θλίψη μας και να αποδεχτούμε την κατάθλιψή μας, προσπαθώντας να βρούμε το νόημά της στη ζωή μας.

Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική νόσος που έρχεται και φεύγει, ολοκληρώνοντας έναν φυσικό κύκλο, όπως αρκετές ασθένειες. Στην Ψυχιατρική αυτό αποκαλείται καταθλιπτικό επεισόδιο και έχει υπολογιστεί ότι διαρκεί τουλάχιστον 15 ημέρες, κατά τις οποίες ο ασθενής δεν μπορεί να νιώσει κανένα συναίσθημα χαράς ή ελπίδας.

Όταν το καταθλιπτικό επεισόδιο έχει μεγάλη διάρκεια και ξεπερνάει τους 2-3 μήνες ή όταν επανέρχεται συχνά-πυκνά, αφήνοντας στη ζωή του ασθενούς ελάχιστα χρονικά περιθώρια κανονικότητας, διαστήματα δηλαδή κατά τα οποία να μπορεί να νιώσει όλα τα συναισθήματα ή όταν χάνεται η λειτουργικότητα του ατόμου, τότε η θεραπεία είναι απαραίτητη. Τις περισσότερες φορές, περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία, αλλά αυτό είναι κάτι που αποφασίζεται ανά περίπτωση από τον γιατρό και τον ασθενή.

Για όλα τα παραπάνω, καθώς και για τις διαφορές μεταξύ θλίψης και κατάθλιψης, έχει μιλήσει σε βίντεο του OW ο καθηγητής ψυχιατρικής, Δημήτρης Δικαίος. Αυτό που θα μας απασχολήσει σε αυτό το κείμενο δεν είναι ούτε τα συναισθήματα θλίψης, που συνήθως προέρχονται από κάποιο περιστατικό και δεν παρεμποδίζουν τη βίωση και άλλων συναισθημάτων, αλλά ούτε και η μακροχρόνια κατάθλιψη που χρήζει απαραιτήτως θεραπείας.

Πώς οδηγούμαστε στην εμφάνιση κατάθλιψης

Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι να δούμε πώς ένα καταθλιπτικό επεισόδιο έχει δημιουργηθεί και τι θέλει να μας πει. Αν δηλαδή υπάρχει κάποιο μήνυμα που το σώμα μας, μας μεταφέρει μέσω της εκδήλωσης των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Κι επειδή συνήθως αυτά είναι πράγματα με τα οποία ασχολούνται θεραπευόμενος και θεραπευτής κατά τη διάρκεια μιας ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας, απευθυνόμαστε στους ανθρώπους που δεν κάνουν ψυχοθεραπεία και που είτε βιώνουν ένα μεμονωμένο επεισόδιο, είτε επαναλαμβανόμενα.

Ας εξερευνήσουμε μερικά φυσικά γεγονότα της ζωής που μπορεί να προκαλέσουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο:

Θλιβερά συμβάντα

Η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, το πένθος για μια κατάσταση που τελείωσε, η απελπισία εξαιτίας μιας προδοσίας είναι μερικά από τα γεγονότα που είναι ικανά να προκαλέσουν παρατεταμένα συναισθήματα θλίψης και να οδηγήσουν στην εκδήλωση κατάθλιψης. Είναι φυσικό να θρηνούμε μια απώλεια οποιουδήποτε είδους. Η ζωή περιλαμβάνει το πένθος.

Ασθένειες, ηλικία, τραυματισμοί

Καθώς το σώμα αλλάζει, οι φυσικοί περιορισμοί μπαίνουν στο παιχνίδι. Μερικές φορές, μια ασθένεια ή ένας τραυματισμός μπορεί να ανατρέψει τη ζωή και να προκαλέσει κατάθλιψη. Η πάροδος των χρόνων και οι ασθένειες μάς αφυπνίζουν αναφορικά με την ευθραυστότητα της ζωής που διαφορετικά θα αγνοούσαμε.

Τραύμα

Τα έντονα, σοκαριστικά γεγονότα που ίσως βιώσει ένας άνθρωπος, αλλά και τα παρατεταμένα συναισθήματα φόβου και αγωνίας που μπορεί να προέρχονται από διάφορες καταστάσεις, τραυματίζουν σε βάθος χρόνου την ανθρώπινη ψυχή.

Για την ψυχολογία του τραύματος και τους τρόπους που μπορεί να επηρεάσει ακόμη και το σώμα μας, γίνεται πολύς λόγος τελευταία από διάφορους επιστήμονες. Το τραύμα μπορεί να σκάψει βαθιά την ψυχή και να φέρει στην επιφάνεια κάποιο καταθλιπτικό επεισόδιο αρκετά χρόνια αργότερα.

«Όχι» στην κατάθλιψη, «ναι» στα καταθλιπτικά συναισθήματα

Ευτυχώς, στις μέρες μας, για την κατάθλιψη, υπάρχουν περισσότερα φάρμακα και παρεμβάσεις από ποτέ στην Ιστορία. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να ζούμε με μια συνεχιζόμενη κατάθλιψη. Ωστόσο, τα συναισθήματα της θλίψης που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, δεν πρέπει να καταπνίγονται.

Αντιθέτως, πρέπει να τα βιώνουμε και στη συνέχεια να τα επεξεργαζόμαστε, ώστε να ακολουθήσουν τη φυσική διαδικασία ολοκλήρωσής τους και να περάσουν. Με αυτό το σκεπτικό, ένα καταθλιτπικό επεισόδιο έχει να μας μεταφέρει ένα πολύ σημαντικό μήνυμα, το οποίο δεν πρέπει να προσπεράσουμε. Το ποιο είναι για τον καθένα, διαφέρει.

Ο Αμερικανός Sean Grover, ψυχοθεραπευτής με μεγάλη εμπειρία, ομιλητής και συγγραφέας γνωστός για το έργο του στις ΗΠΑ, παρατηρεί ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα έχουν διαμονοποιηθεί στην εποχή μας. Έχει μάλιστα πει ότι πολλοί από τους δικούς του θεραπευόμενους εκφράζουν συναισθήματα ντροπής και αποτυχίας, όταν μιλούν για την κατάθλιψή τους. Με άλλα λόγια, η κατάθλιψη είναι για τους ηττημένους.

Εκείνο που προτρέπει να κάνουμε, το οποίο άλλωστε εφαρμόζει και ο ίδιος αφού έχει βιώσει αρκετά καταθλιπτικά επεισόδια, είναι να μην αποφεύγουμε τα καταθλιπτικά συναισθήματά μας. Ούτε κατά την πρώτη εμφάνισή τους, ούτε όταν επανεμφανίζονται και κάνουν πιο αισθητή την παρουσία τους.

Να μην αναζητάμε εύκολες λύσεις, όπως είναι το σκρολάρισμα στο κινητό, τα online παιχνίδια, το αλκοόλ, ακόμη και η τηλεόραση, για να ξεφύγουμε από αυτά.

Από το καταθλιπτικό επεισόδιο στον στοχασμό

«Η αποφυγή της θλίψης βρίσκεται στη ρίζα διάφορων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων και αποτελεί κινητήρια δύναμη καταστροφικών συμπεριφορών, όπως η απομόνωση, ο αυτοτραυματισμός, η κατάχρηση ουσιών και ο εθισμός. Ωστόσο, ένα καταθλιπτικό επεισόδιο είναι συχνά γεμάτο νόημα. Μόνο όταν έμαθα να κάθομαι παρέα με τα καταθλιπτικά μου συναισθήματα και να τα εξερευνώ, σταμάτησα να ελέγχομαι από αυτά», γράφει ο Grover σε ένα από τα άρθρα του.

Κάτι παρόμοιο υποστηρίζει και η Dr Edith Eger, κλινική ψυχολόγος, επιζήσασα του Ολοκαυτώματος και No1 best seller συγγραφέας στη λίστα των New York Times, όταν αναφέρει ότι το αντίθετο της κατάθλιψης είναι η έκφραση των συναισθημάτων.

Ο Grover υπενθυμίζει ότι η κατάθλιψη έχει να μας διδάξει αρκετά πράγματα για τον τρόπο που σκεφτόμαστε (συχνά τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα στρεβλωμένων σκέψεων οδηγούν σε κατάθλιψη), για τα όσα καλά έχουμε και τείνουμε να ξεχνάμε, για τις επιλογές μας που ίσως θέλουμε να αλλάξουμε, ακόμη και για τους ανθρώπους που είναι γύρω μας.

Αρκετές φορές, ο στοχασμός στον οποίο μας παρασύρει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, μπορεί να αποβεί διαφωτιστικός και να προκύψουν από αυτόν σημαντικές αλλαγές που θέλαμε να κάνουμε, αλλά διστάζαμε, όπως και άλλα σημαντικά συμπεράσματα για την εξέλιξή μας.

Βρες το νόημα της δικής σου κατάθλιψης

Έτσι λοιπόν ο Grover προτείνει να αφήσουμε τη θλίψη μας να εκφραστεί, να κλάψουμε όσες φορές χρειαστεί, να θυμηθούμε όσα και όσους χάσαμε και μας στοίχισε, να τολμήσουμε να σκεφτούμε ακόμη και τον θάνατό μας... Ύστερα, να αναλογιστούμε τις επιλογές μας, τις επιθυμίες μας, τα όσα θέλουμε ή πρέπει να αλλάξουμε, αλλά και εκείνα για τα οποία είμαστε ευγνώμονες.

Αν βρίσκεστε σε μια διαδικασία θεραπείας, όλα αυτά τα επεξεργάζεστε με τον θεραπευτή σας. Όταν όμως τα επεισόδια είναι μικρά ή όταν η θλίψη χτυπάει την πόρτα σας, παραμένοντας λίγο περισσότερο απ' όσο θα μπορούσατε να αντέξετε, μην διστάζετε να την αγκαλιάσετε.

Σκεφτείτε, άλλωστε, πόσα όμορφα τραγούδια, ποιήματα, ταινίες, παραστάσεις και λογοτεχνικά κείμενα υμνούν τα καταθλιπτικά συναισθήματα. Υπάρχει δημιουρυγικότητα μέσα στη θλίιψη και δύναμη μέσα στην κατάθλιψη.

Και ο σκοπός ενός μικρού καταθλιπτικού επισόδιου είναι να μας βοηθήσει να κάνουμε μια επανεκκίνηση, αφήνοντας πίσω μας αυτά που μας πόνεσαν, ώστε να εξελιχθούμε πνευματικά και συναισθηματικά.

Μην υποτιμάτε λοιπόν τα καταθλιπτικά συναισθήματα, μην τα θεωρείτε κάτι άχρηστο στην πορεία της προσωπικής σας εξέλιξης. Βιώστε τα και προσπαθήστε να φτάσετε σε εκείνο που νοηματοδοτούν. Το τι νόημα θα δώσει ο καθένας στις δύσκολες στιγμές του είναι θέμα προσωπικό. Από αυτή τη διαδικασία όμως προκύπτει και η ουσία της φράσης ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό.