ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΖΗΤΑΣ ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ

Μήπως αντί να κυνηγάς την μακρινή και φευγαλέα έννοια της ευτυχίας είναι καλύτερα να αναζητάς τις απλές και μικρές στιγμές χαράς; Αυτό προτείνει η designer και συγγραφέας Ingrid Fetell Lee, παρέχοντας μάλιστα επαρκείς αποδείξεις.

Ο πολιτισμός μας και η ψυχολογία μας είναι προσανατολισμένα στο κυνήγι της ευτυχίας. Τόσο, που συχνά στην αναζήτησή της αμελούμε να βιώσουμε τις μικρές καθημερινές χαρές. H Ιngrid Fetell Lee με το βιβλίο της Joyful: The Surprising Power of Ordinary Things to Create Extraordinary Happiness θέλησε να αποδείξει πως το να μπορέσουμε να αναζητήσουμε και να βρούμε τη χαρά στα μικρά πράγματα που βρίσκονται γύρω μας δεν είναι τόσο ρηχό και επιφανειακό όσο έχουμε συνηθίσει να πιστεύουμε. Ίσως μάλιστα να είναι και πιο αποτελεσματικό από την επιδίωξη της μακρινής και φευγαλέας έννοιας της ευτυχίας.

Η ιδέα αυτή προέκυψε από το σχόλιο ενός καθηγητή της για τα αντικείμενα που σχεδίασε και παρουσίασε όταν ήταν φοιτήτρια στο Τμήμα Industrial Design του Pratt Institute. «Η δουλειά σας μου δημιουργεί ένα αίσθημα χαράς», της είχε πει, αφήνοντάς τη να αναρωτιέται: Πώς τα απτά πράγματα μπορούν να δημιουργήσουν ένα μη απτό αίσθημα όπως η χαρά;

Η designer που μελετά τη χαρά

Η Ingrid Fetell Lee πέρασε τα επόμενα δέκα χρόνια ερευνώντας το θέμα, ρωτώντας ακόμη και άγνωστους ανθρώπους που συναντούσε στο δρόμο ή στα καφέ, και μελετώντας τα ευρήματα μελετών της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης για το πώς το περιβάλλον, τα αντικείμενα και τα απλά μικρά πράγματα μπορούν να μας δώσουν χαρά.

Από την έρευνά της, γνώριζε ότι μια μεγάλη μερίδα ειδικών συμφωνούν πως η αναζήτηση της χαράς και, πιο μακροπρόθεσμα, της ευτυχίας βρίσκεται μέσα μας, όχι γύρω μας. Αυτή η οπτική διαπνέει αρχαίες φιλοσοφίες όπως ο Βουδισμός ή ο Στωικισμός, αλλά και μια μεγάλη μερίδα της σύγχρονης ψυχολογίας.

Από τα mantra και τον διαλογισμό μέχρι την ψυχοθεραπεία και την αλλαγή συνηθειών, όλα είναι μια προσπάθεια να βοηθήσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο να υπερισχύσει στις εξωτερικές δυσκολίες. «Δεν έχει σημασία τι σου συμβαίνει αλλά πώς το αντιμετωπίζεις», αυτό δεν ακούμε συνεχώς σχετικά με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες; Η Lee όμως ήταν βαθιά πεπεισμένη από την εμπειρία της ότι ο εξωτερικός κόσμος έκρυβε πολλές χαρές για τους ανθρώπους.

Το έβλεπε παντού γύρω της. Από το πώς κάποιος μπορεί να «χαθεί» στη στιγμή κοιτάζοντας έναν πίνακα σε ένα Μουσείο ή το ηλιοβασίλεμα, να χαμογελάσει και να νιώσει ενθουσιασμό απολαμβάνοντας ένα παγωτό, βλέποντας πυροτεχνήματα ή χαϊδεύοντας ένα χαριτωμένο σκυλάκι.

Οι μικρές χαρές της ζωής

Η Lee σκέφτηκε πως αν τα υλικά πράγματα γύρω μας δεν μας έδιναν χαρά, τότε γιατί οι άνθρωποι μπαίνουν στον κόπο να διακοσμήσουν τον χώρο τους, να φυτέψουν λουλούδια στον κήπο ή να στολίσουν το σπίτι τους τα Χριστούγεννα;

Τα χρόνια που μελετούσε το θέμα εντόπισε έρευνες που αποδείκνυαν μια σαφή σύνδεση μεταξύ του περιβάλλοντος γύρω μας και της ψυχικής μας υγείας. Μια τέτοια μελέτη απέδειξε πως οι άνθρωποι που δουλεύουν σε ηλιόλουστα γραφεία κοιμούνται καλύτερα και γελάνε περισσότερο από αυτούς που δουλεύουν σε γραφεία με λιγοστό ή κακό φωτισμό. Μια άλλη πως τα λουλούδια δεν βελτιώνουν μόνο τη διάθεση των ανθρώπων αλλά και τη μνήμη τους.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στο βιβλίο της, «καθώς εμβάθυνα περισσότερο σε αυτά τα ευρήματα, η έννοια της χαράς άρχισε να γίνεται όλο και λιγότερο άμορφη και αφηρημένη, κι όλο και περισσότερο απτή και πραγματική. Άρχισα να βλέπω τον κόσμο ως μια δεξαμενή θετικής διάθεσης στην οποία μπορούσα να καταφύγω και να αντλήσω χαρά ανά πάσα στιγμή. Διαπίστωσα ότι ορισμένες τοποθεσίες έχουν ένα ιδιαίτερο είδος ζωντάνιας και θετικής ενέργειας. Ένα ηλιόλουστο γωνιακό καφέ, ένα κατάστημα που είναι γεμάτο χρώμα. Άρχισα να αλλάζω τις συνήθειες μου και να επισκέπτομαι αυτά τα μέρη χαράς πολύ συχνότερα».

Αυτό που έκανε όμως τη Lee ακόμη πιο σίγουρη για την υπεροχή της χαράς που αντλούσε από μικροπράγματα ήταν όσα της είπαν για τις εμπειρίες τους απλοί άνθρωποι με τους οποίους μίλησε για τις ανάγκες του βιβλίου της, κυρίως μια ιστορία που άκουσε σε διαφορετικές εκδοχές. Η ιστορία μιλούσε για κάποιους κατοίκους του Μανχάταν που είχαν καταφύγει σε ένα υπόστεγο μετά από μια μπόρα. Αν και ήταν μούσκεμα , δεν φαινόταν να τους πτοεί η αργοπορία ή η ταλαιπωρία που είχαν υποστεί όταν κοίταξαν όλοι μαζί χαμογελώντας τον ουρανό, καθώς πίσω από τους ουρανοξύστες εμφανίστηκε το ουράνιο τόξο.

Στη διάρκεια της έρευνας της, η Lee συγκέντρωσε κι άλλα πράγματα που προκαλούν χαρά στους ανθρώπους με έναν πανανθρώπινο τρόπο. Αυτά περιλαμβάνουν τα άνθη της κερασιάς, τις σαπουνόφουσκες, τις πισίνες, τα δεντρόσπιτα και τα αερόστατα. Όπως αναφέρει, το ότι μέσα σε έναν τόσο διχασμένο και πολωμένο κόσμο υπήρχαν κάποια πράγματα που προκαλούσαν χαρά σε όλους, ανεξάρτητα από ηλικία, φυλή, φύλο ή κοινωνικό status, την έκανε να αισθανθεί μεγάλη χαρά και ελπίδα.

To design της χαράς

Σε σχετική ομιλία της, η Lee είχε ξεχωρίσει κάποιες προσπάθειες σχεδιαστών και αρχιτεκτόνων που θέλησαν να δημιουργήσουν με βάση φόρμες και χρώματα που φαίνεται να δίνουν στους ανθρώπους χαρά. Τέτοια παραδείγματα είναι ένα διαμέρισμα στο Τόκιο, ένα νοσοκομείο σχεδιασμένο από τον δανό καλλιτέχνη Poul Gernes αλλά τα σχολεία που μεταμορφώνει η μη κυβερνητική οργάνωση Publicolor. Όπως αναφέρουν οι διευθυντές των σχολείων στα οποία παρεμβαίνει αισθητικά η Publicolor, η παρακολούθηση των μαθημάτων βελτιώνεται, τα graffiti στους τοίχους μειώνονται και οι μαθητές αναφέρουν ότι αισθάνονται πιο ασφαλείς.

H χαρά έχει χρώμα και καμπύλες

Όπως παρατήρησε η Lee, όλα τα πράγματα που προκαλούν χαρά στους ανθρώπους έχουν χρώμα και καμπύλες. Το γιατί εξηγείται από την εποχή που ήμασταν πρωτόγονοι και, όπως απέδειξαν ερευνητές, το χρώμα ήταν σημάδι ζωής, ενέργειας και αφθονίας. Και για τις καμπύλες όμως υπάρχει εξήγηση, που έρχεται από τη νευροεπιστήμη. Τα εγκεφαλογραφήματα στα οποία υπέβαλλαν τους ανθρώπους που συμμετείχαν στην έρευνα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες βίωναν άγχος και φόβο όταν κοιτούσαν αντικείμενα με γωνίες, αλλά όχι όταν τους έδειχναν αντικείμενα με καμπύλες.

Αν και η χαρά είναι μόνο μικρές στιγμές, όλες αυτές οι μικρές στιγμές συσσωρεύονται καθώς περνούν οι μέρες, οι βδομάδες, οι μήνες, και μπορεί να έχουν μια καταλυτική επίδραση στην ποιότητα ζωής και την χαρά που έχεις στην ζωή σου. Η πρόταση της Lee είναι αντί να κυνηγάμε την ευτυχία, να επιδιώκουμε αυτές τις απλές στιγμές χαράς και να προσπαθούμε να βρίσκουμε και να εντάσσουμε όλο και περισσότερες στη μέρα.

Κλείνοντας την ομιλία της είπε χαρακτηριστικά: «Βαθιά μέσα μας, όλοι μας έχουμε την παρόρμηση να αναζητούμε χαρά στα μικρά πράγματα που μας περιβάλλουν. Και αυτή την παρόρμηση την έχουμε για κάποιο λόγο. Η χαρά δεν είναι μια πολυτέλεια ή κάτι περιττό. Είναι άμεσα συνδεδεμένη με το βασικό μας ένστικτο επιβίωσης. Κατά βάση η ροπή προς τη χαρά είναι η ροπή προς τη ζωή».