ΤΗ ΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ ΒΑΛΕ ΟΡΙΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ

Το εργασιακό τοπίο αλλάζει. Οι εργαζόμενοι διεκδικούν πιο ξεκάθαρα όρια ανάμεσα στη δουλειά και την προσωπική ζωή. Μήπως έφτασε η στιγμή να θέσεις κι εσύ με σαφήνεια τα δικά σου όρια; Στο κείμενο που ακολουθεί θα δεις τους τρόπους να το κάνεις.

Αναρωτιέσαι πώς πέρασε πάλι η μέρα χωρίς να το καταλάβεις; Πώς γίνεται άλλοι να χωράνε τόσα μέσα σε ένα 24ωρο, ενώ εσύ παλεύεις να ολοκληρώσεις ατελείωτα, καθημερινά to-do lists, για να ικανοποιήσεις τους πολλαπλούς ρόλους που καλείσαι να καλύψεις;

Η συνεχόμενη εναλλαγή των ρόλων, αυτό το «καπέλο της άλλης ιδιότητας» που αλλάζεις πολλές φορές μέσα στην ημέρα, πώς επηρεάζει τελικά την ψυχική υγεία σου; Πώς αισθάνεσαι όταν χάνεσαι κάπου μεταξύ επαγγελματικών υποχρεώσεων, οικογενειακών ζητημάτων (συντροφικότητα, γονεϊκότητα), κοινωνικών απαιτήσεων και την ανάγκη για –έστω και λίγο– προσωπικό χρόνο;

Ίσως ήρθε η στιγμή να ξεκαθαρίσεις (ξανά) τους προσωπικούς και επαγγελματικούς σου στόχους, να βάλεις τα όριά σου και να  μπορέσεις να χρησιμοποιείς το χρόνο προς όφελος σου.

Πώς να διαχειριστείς τον χρόνο σου

Παράγοντες όπως οι αναβολές, η κακή οργάνωση και η ελλιπής προετοιμασία αποτελούν δείκτες κακοδιαχείρισης του χρόνου και μπορούμε μέσα από στοχευμένα προγράμματα και τεχνικές να τους ενισχύσουμε.

Παρ’ όλα αυτά, όπως και αρκετά άλλα πράγματα στη ζωή μας, η διαχείριση του χρόνου και των προτεραιοτήτων μας έχει πρωτίστως να κάνει με τη σωστή διαχείριση του εαυτού μας. Συνεπώς, ίσως μας εξυπηρετεί καλύτερα να αποστασιοποιηθούμε ελαφρώς από την έννοια του χρόνου και να στρέψουμε την προσοχή μας στον ίδιο μας τον εαυτό και τον τρόπο που λειτουργούμε.

Η πρόσφατη επικαιρότητα με τις σύνθετες κοινωνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις της έχει επηρεάσει σημαντικά την ψυχική μας υγεία. Πολλοί από εμάς χάσαμε τον έλεγχο, ειδικότερα με το νέο υβριδικό μοντέλο εργασίας, περάσαμε από το «δουλεύω από το σπίτι» στο «ζω για τη δουλειά μου». Παρατηρούμε φαινόμενα αμβλυμμένου ωραρίου εργασίας, επιβάρυνση του ανθρώπινου δυναμικού, αδυναμία ικανοποίησης των προσωπικών αναγκών, ψυχολογική πίεση και μία γενικότερη αίσθηση χάους.

Illustration: Χριστίνα Αβδίκου

Πώς από το άγχος φτάνεις στο burnout

Αυτή η δίχως όρια εμπειρία που βιώνουμε μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας και να οδηγήσει στο σύνδρομο της εργασιακής εξουθένωσης (ή αλλιώς burnout), το οποίο συναντάμε όλο και περισσότερο στη σύγχρονη εποχή. To burnout προκαλείται από την επαφή με παρατεταμένο ή επαναλαμβανόμενο στρες, την αίσθηση έλλειψης ελέγχου και σχετίζεται κυρίως με τον χώρο της εργασίας.

Εμφανίζεται όμως και σε άλλους τομείς, όπως στην ανατροφή των παιδιών, τη φροντίδα τρίτων και τη συντήρηση των προσωπικών μας σχέσεων. Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωριστεί και οι επιπτώσεις του μπορεί να επηρεάσουν από την εργασιακή μας απόδοση μέχρι την ψυχολογική και σωματική υγεία.

Σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε πως η απουσία κάποιας ψυχικής ασθένειας δεν σηματοδοτεί υποχρεωτικά άριστη ψυχική υγεία. Αν δεν έχει διαγνωστεί κατάθλιψη ή burnout, ένας άνθρωπος μπορεί να αισθάνεται ένα κενό μέσα του, μια στασιμότητα, μια δυσφορία.

Η εργασία μπαίνει σε νέο πλαίσιο: Βάλε όρια στη δουλειά

Κατά τον Αμερικανό Adam Grant, καθηγητή management και ψυχολογίας, που έκανε γνωστή την παραπάνω δυσφορία ως ψυχικό μαρασμό, έχουμε μάθει εδώ και γενιές να οργανώνουμε τις ζωές μας γύρω από το επάγγελμά μας. Η εργασία μας καθορίζει πού μένουμε, πότε βλέπουμε τις οικογένειες μας και τι χρόνο μπορούμε να διαθέσουμε για προσωπική χρήση.

Σύμφωνα με τον Grant, ίσως να έχει έρθει η ώρα να σχεδιάσουμε τη δουλειά μας γύρω από τη ζωή μας. Και δεν είναι ο μόνος που το πιστεύει. Όλο και περισσότερο ακούμε και διαβάζουμε για ανθρώπους που θέλουν να βάλουν την υπόλοιπη ζωή τους σε προτεραιότητα – το φαινόμενο του quiet quitting είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.

Ενώ είναι ξεκάθαρο πως έχει επηρεαστεί ο τρόπος, ο τόπος και ο χρόνος που εργαζόμαστε, παρατηρούμε πως έχει αρχίσει να μεταβάλλεται και η σημασία της εργασίας στη ζωή μας, με την ψυχική υγεία των εργαζομένων να μπαίνει στην πρώτη θέση. Για παράδειγμα στις ΗΠΑ ήδη, η αγορά του wellbeing από τα 20,4 δισεκατομμύρια που αξιολογείται τώρα, υπολογίζεται πως το 2026 θα φτάσει τα  87,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η ισορροπία πέθανε, ζήτω η ενσωμάτωση

Επανεξετάζονται λοιπόν οι επαγγελματικές μας επιλογές και έτσι έννοιες όπως η προσωπική ευεξία, η ευημερία και η ισορροπία προτεραιοποιούνται. Αλλάζει και η ορολογία. Μετακινούμαστε από το work life balance στο work life integration. Δεν μιλάμε πλέον για ισορροπία, αλλά για ενσωμάτωση. Αν είσαι καλά στην υπόλοιπη ζωή σου, οι πιθανότητες είναι πως θα πετυχαίνεις και υψηλότερες επιδόσεις στην επαγγελματική σου δραστηριότητα.

Η έννοια των ορίων μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής αποκτά ευελιξία. Μεταφερόμαστε από το διχαστικό «περιμένω να πάει 5 για να προλάβω να κάνω yoga ή να κάνω μία βόλτα για να είμαι καλά» σε μία πιο ολιστική συνθήκη. Προαπαιτούμενο για την επιλογή μιας θέσης εργασίας αποτελεί ο σεβασμός στην ψυχική υγεία.

Όταν εξετάζουμε την επαγγελματική μας εξέλιξη, το πρώτο πράγμα στο οποίο εστιάζουμε συνήθως είναι ένας καλύτερος μισθός. Η χρηματική απολαβή όμως δεν είναι το παν. Σε δεύτερη φάση δίνουμε έμφαση στο νόημα που έχει και τον αντίκτυπο της εργασίας μας: Ποιο είναι το κοινωνικό μου αποτύπωμα; Και μόνο τότε, έχοντας καλύψει τα προηγούμενα, μπορούμε να ασχοληθούμε με τον βαθμό που η εργασία μας μπορεί να υποστηρίξει την προσωπική ανάπτυξη και ευημερία μας.

Αυτές οι ερωτήσεις θα σε βοηθήσουν να βάλεις όρια στη δουλειά

Τα σωστά όρια ορίζονται μέσα από την κατανόηση των αξιών, των αναγκών και των προτεραιοτήτων μας. Μέσα από τα όρια μπορούμε και θρέφουμε τον εαυτό μας. Μας επιτρέπουν να μεγαλώσουμε και να εξελιχθούμε, να έρθουμε πιο κοντά στον εαυτό μας. Να αντλήσουμε από την ίδια μας τη δύναμη και να ενισχύσουμε τον αντίκτυπο μας συνολικά.

Τι είναι σημαντικό για σένα αυτήν την περίοδο; Πώς μπορείς να εκμεταλλευτείς σωστά τον χρόνο σου, ώστε να έχεις αρκετό γι' αυτά που είναι πραγματικά σημαντικά για σένα;

Για να βάλεις όρια στη δουλειά, προσπάθησε να διαφοροποιήσεις τις προτεραιότητες σου. Ποιες από αυτές είναι επείγουσες και ποιες σημαντικές; Ποιες αποφάσεις πρέπει να πάρεις επειγόντως; Αφού ορίσεις τα προηγούμενα, προσπάθησε να φτιάξεις ένα πιο μακροπρόθεσμο πλάνο στρατηγικής. Δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα μαζί και σίγουρα όχι σε καθημερινό επίπεδο. Ένα οργανωμένο σχέδιο όμως μπορεί να μας βοηθήσει να πετύχουμε σε βάθος χρόνου αρκετά από αυτά που επιθυμούμε.

Έχοντας επίγνωση, είμαστε σε θέση να επικεντρωθούμε σε αυτά που πραγματικά αξίζουν και να ελέγξουμε την κατανομή της ενέργειάς μας. Από όλα αυτά που κάνεις, τι σε ενεργοποιεί και τι σε εξαντλεί; Τι θα σε βοηθήσει αν κάνεις περισσότερο/λιγότερο;

Σχετικά με την αίσθηση ικανοποίησης και χρησιμότητας στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή, ικανοποιούνται έννοιες όπως ο σκοπός και το νόημα; Τι όρια πρέπει να βάλεις για να διατηρήσεις (και) την αυτονομία σου;

Ψυχική ανθεκτικότητα, ψυχολογική υγεία και ασφάλεια, σωματική ευεξία, κοινωνικοποίηση και διαπροσωπικές σχέσεις, επαγγελματική δραστηριότητα, αυτοδιαχείριση και αυτονομία. Για καθεμία από τις παραπάνω κατηγορίες αναρωτήσου:

• Πόσο χρόνο περνάω;
• Πόση ικανοποίηση παίρνω;
• Πόση αυτονομία αισθάνομαι;
• Τι θέλω να πετύχω;
• Τι πρέπει να κάνω και σε πόσο χρόνο θέλω να το έχω καταφέρει;

Η Πηνελόπη Δημητρακοπούλου είναι Executive & Leadership Coach.