ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΑΝ Η ΣΙΩΠΗ ΣΕ ΜΙΑ ΠΑΡΕΑ ΣΟΥ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΑΜΗΧΑΝΙΑ

Κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης, συχνά πέφτει ξαφνική σιωπή, που δημιουργεί αμηχανία. Πώς μπορούμε να τη διαχειριστούμε; Μήπως τελικά δεν είναι κάτι φοβερό;

Η εικόνα είναι χαρακτηριστική και σου έχει συμβεί πολλές φορές: Είσαι με φίλους, με γνωστούς ή λιγότερο γνωστούς, με συναδέλφους, με οικογένεια, και συζητάτε σε κάποιο σπίτι ή έξω, σε ένα μπαρ. Μέχρι που σας επισκέπτεται μια αιφνίδια σιωπή. Ακόμα κι αν διαρκεί μόνο λίγα λεπτά, ίσως μοιάζει αιώνας και η αμηχανία γιγαντώνεται. Διάφορες άβολες σκέψεις περνούν από το μυαλό σου και η σιωπή μπορεί να γίνει πηγή άγχους.

Η άβολη αυτή κατάσταση αναφέρθηκε στο αμερικάνικο podcast 50 Words for Snow, όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται νεόκοπες λέξεις. Μία από αυτές, εξηγεί σε άρθρο της η συμπαρουσιάστρια του podcast, Maggie Rowe, είναι η λέξη «snoob», που περιγράφει τη σιωπή που έρχεται απροσδόκητα σε μια συζήτηση και σε κάνει να παγώνεις. Είναι η παύση που αιωρείται ξαφνικά μεταξύ δυο ή περισσότερων ανθρώπων και όλοι θέλουν για λίγο να ανοίξει η γη να τους καταπιεί. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;

Γιατί μας φοβίζει η σιωπή στην παρέα;

Η δυσκολία να διαχειριστεί κανείς τη σιωπή σε μια συζήτηση είναι πολύ συνηθισμένη κατάσταση εξηγεί ο Dean McKay, καθηγητής ψυχολογίας στο Fordham University της Νέας Υόρκης. Έρευνες δείχνουν ότι η σιωπή διαταράσσει την ισορροπία που έχουμε στο μυαλό μας για την εκάστοτε επικοινωνία. Με απλά λόγια, όσο μια συζήτηση συνεχίζεται με ομαλή ροή, αισθανόμαστε ότι όλα πάνε καλά, ότι όλοι συνεννοούμαστε και ότι η ποιότητα των κοινωνικών επαφών μας είναι εξασφαλισμένη. Όταν όμως επικρατήσει σιωπή, το σκηνικό που είχαμε στο μυαλό μας χαλάει. Όχι μόνο αισθανόμαστε ότι θα έρθει η καταστροφή, αλλά και ότι με κάποιο τρόπο εμείς είμαστε υπεύθυνοι.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Τότε, προκύπτουν αμέτρητα ερωτήματα ανασφάλειας και διάφορες σκέψεις που βαραίνουν την ατμόσφαιρα ίσως πολύ περισσότερο από την σιωπή καθαυτή, όπως: Τι έγινε τώρα, γιατί δεν μιλάει κανείς; Μήπως είπα καμιά βλακεία; Μήπως με βαριούνται; Μήπως δεν τους αρέσει το μέρος που έχω διαλέξει;

Ο McKay υποστηρίζει ότι αν βρεθείς σε μια τέτοια αμηχανία και αρχίσεις να βομβαρδίζεις το μυαλό σου με ενοχικές ερωτήσεις, θα ανακουφιστείς αν πεις στον εαυτό σου το εξής: Πώς μπορώ να αποδείξω τι μπορεί πραγματικά να σκέφτεται κάποιος; Δεν μπορώ!

Με τον τρόπο αυτό, οι βασανιστικές ερωτήσεις θα χάσουν το νόημά τους και μοιραία θα σταματήσουν να κυριαρχούν στο μυαλό σου.

Η αμηχανία της σιωπής είναι υποκειμενική

Ενώ εσύ μπορεί να παγώνεις στην ιδέα και μόνο ότι θα «πέσει» σιωπή στην παρέα, κάποιοι άλλοι δεν το βλέπουν έτσι. Όπως αναφέρει η Susan Cain στο βιβλίο της με τίτλο «Σσσς! Η δύναμη των εσωστρεφών σ' έναν κόσμο που δεν σταματάει να μιλάει», εδώ υπεισέρχεται ο χαρακτήρας του καθενός.

Είναι εύκολο να εξηγήσουμε πώς ένας εξωστρεφής άνθρωπος –που βασίζει την επικοινωνία με τους άλλους στη συζήτηση– μπορεί να αποσυντονιστεί από τη σιωπή και να τη θεωρήσει αφόρητη. Αντίθετα, κάποιος εσωστρεφής θα βιώσει μια παύση της συζήτησης σαν συνέχεια της ροής, σαν ένα διάλειμμα ώστε να ανασυγκροτήσει τις σκέψεις του, να ανασυντάξει την ενέργειά του και να επιστρέψει. Για τους ανθρώπους που διαχειρίζονται ζητήματα άγχους, η αμηχανία της σιωπής ενδέχεται να είναι μια δύσκολη κατάσταση γιατί, όπως λέει κι ο McKay, τη θεωρούν εκ προοιμίου κάτι αρνητικό, που μάλιστα σχετίζεται κάπως με τους ίδιους.

Η σιωπή δεν είναι απαραίτητα μια στιγμή αμηχανίας

Ίσως είναι δύσκολο να ανατρέψει κανείς την αντίληψη ότι η στιγμή που επικρατεί αιφνίδια σιωπή σε μια παρέα είναι αμήχανη. Ωστόσο, την επόμενη φορά που θα βιώσεις κάτι τέτοιο, καλό θα ήταν να ακούσεις τη σιωπή. Πριν σε πιάσει πανικός και αρχίσεις να φλυαρείς άσκοπα, προσπάθησε απλώς να χαλαρώσεις και πραγματικά να αφουγκραστείς τη στιγμή.

H Susan Albers, ψυχολόγος στην Cleveland Clinic, πιστεύει ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να αισθάνεται κανείς άνετα με την σιωπή. «Αυτό δίνει σε κάποιον τον χρόνο να επεξεργαστεί τα πράγματα πριν απαντήσει και όχι απλώς να αντιδράσει βιαστικά». Σε περίπτωση μάλιστα που η συζήτηση είναι πιο συναισθηματική, μια παύση μπορεί να βοηθήσει στη βαθύτερη επικοινωνία και να ενδυναμώσει την οικειότητα μεταξύ δυο ανθρώπων.

Αν πέσεις σε snoob

Η αλήθεια είναι ότι στους περισσότερους τομείς της ζωής καλούμαστε να δίνουμε λύσεις, να προλαβαίνουμε τις άβολες εξελίξεις και γενικώς να είμαστε ευχάριστοι. Κάτι τέτοιο βέβαια, δεν είναι πάντοτε εφικτό.

Όσο περίεργη κι αν είναι μια στιγμή σιωπής μεταξύ ανθρώπων, καλό θα ήταν να την αποδεχτούμε, προσπαθώντας να χαλαρώσουμε μέσα στη συγκεκριμένη συνθήκη. Συχνά, μια συζήτηση έχει ανάγκη από κάποια παύση για να εκτονωθεί. Η αληθινή επικοινωνία δεν χτίζεται μόνο με λέξεις, ενώ πολύ συχνά η σιωπή είναι προτιμότερη από λόγια που δεν χρειάζεται να ειπωθούν.