ΤΙ ΚΡΥΒΕΤΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ;

Μια ενδιαφέρουσα εξήγηση στο πώς προκαλείται ασυνείδητα η κλειστοφοβία δίνει στο βιβλίο του του «Εμείς και η ψυχή μας», ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος.

Η φίλη μου η Μαρία δεν έμπαινε ποτέ σε ασανσέρ μέχρι που έκανε παιδί και κάποια στιγμή αναγκάστηκε. Όταν είναι στο χέρι της, βέβαια, συνεχίζει να το αποφεύγει. Ήμουν σίγουρη ότι κάποια τραυματική εμπειρία της συνέβη όταν ήταν μικρή και της δημιούργησε αυτή τη φοβία, π.χ. ήταν μόνη της σε ένα ασανσέρ που έμεινε και τη στιγμή εκείνη έκανε σεισμό. Όταν τη ρώτησα, μου απάντησε: Καμία σχέση.

Όσο εκείνη θυμάται, δεν της έχει συμβεί ποτέ κάτι εξαιρετικά τραυματικό σε κλειστό χώρο. Ωστόσο, τα συμπτώματα που έχει τις στιγμές εκείνες υπάρχουν και είναι ανυπόφορα: Φόβος, ταχυπαλμία, θολούρα, εφίδρωση, ναυτία. Αυτό που πραγματικά την πανικοβάλλει δεν είναι ο ίδιος ο χώρος, όσο το τι μπορεί να της συμβεί όσο βρίσκεται εκεί και, κυρίως, το να μείνει χωρίς οξυγόνο και να μην μπορεί να αναπνεύσει.

Το ερώτημα, βέβαια, παραμένει: Τι είναι η κλειστοφοβία και πώς προκαλείται; Σύμφωνα με τους ψυχολόγος η κλειστοφοβία είναι μία από τις συνηθέστερες φοβίες και ανήκει στο φάσμα των αγχωδών διαταραχών. Αποτελεί, δηλαδή, όπως γράφει σε άρθρο η ψυχολόγος Μαριάνα Τσάκοβα, «ένα σύμπτωμα άγχους και όχι μία διαταραχή από μόνη της». Είναι μία ψυχική κατάσταση κατά την οποία το άτομο βιώνει έναν παράλογο φόβο, που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε κρίση πανικού.

Εικονογράφηση: Ελένη Καστρινογιάννη

Πώς σχετίζεται η κλειστοφοβία με τη λίμπιντο;

Ένα ενδιαφέρον κεφάλαιο για τις φοβίες αφιερώνει στο βιβλίο του «Εμείς και η ψυχή μας» ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος. Σε αυτό αναφέρει ότι «ο Φρόιντ και οι επίγονοί του θεωρούσαν ότι, σε όλες τις φοβίες, κυρίαρχο ρόλο παίζει η λίμπιντο», ο φόβος δηλαδή για τα ίδια μας τα πάθη. Γι’ αυτό, όπως εξηγεί ο ψυχίατρος , το άτομο με τη φοβία νιώθει καλύτερα όταν έχει δίπλα του έναν άλλον άνθρωπο, ένα βοηθητικό Εγώ που τον βοηθά να ελέγχει τις ενορμήσεις του.

Για την κλειστοφοβία συγκεκριμένα ο Δρ. Σαββόπουλος εξηγεί:

«Αν πρόκειται για μία κλασσική φοβία, υπάρχει μία ασυνείδητη απαγορευμένη σεξουαλική επιθυμία. Θέλω σαν παιδί να μπω στο δωμάτιο των γονιών μου, στο κρεβάτι τους, να πάρω τη μητέρα μου και να διώξω τον πατέρα μου, αλλά μου απαγορεύεται. Αν μπω εκεί θα υποστώ συνέπειες. Οπότε φοβάμαι αυτόν τον κλειστό χώρο που είναι αντικείμενο της επιθυμίας μου αλλά και απαγόρευσης. Το δωμάτιο των γονιών θα μετατοπιστεί στο ασανσέρ π.χ., και εκεί εκδηλώνω κρίση κλειστοφοβίας.

»Το σύμπτωμα αυτό παραπέμπει σε εμπειρία της παιδικής ηλικίας κατά την οποία είχα βρεθεί σε “απαγορευμένο” περιβάλλον, στο οποίο όμως επιθυμούσα να βρεθώ. Σε κάποιες περιπτώσεις έχει υπάρξει μια εμπειρία εγκλεισμού ως τιμωρία για κάτι που είχα κάνει με πρόθεση επιθετική ή σεξουαλική».

Όπως εξηγεί στη συνέχεια ο κ. Σαββόπουλος, ο κλειστοφοβικός θέλει πάντα να έχει το κλειδί που θα του επιτρέπει να μπορεί να βγει από τον κλειστό χώρο, μεταφορικά ή κυριολεκτικά. Γίνεται κατανοητό, λοιπόν, γιατί μπορεί να του προκαλέσει πανικό το να μην είναι στον έλεγχό του πότε θα συμβεί αυτό.

Αντιμετωπίζεται η κλειστοφοβία;

Η κλειστοφοβία είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζεται κυρίως μέσω της ψυχοθεραπείας, η οποία αξιοποιεί μεθόδους και τεχνικές που αποφορτίζουν το άτομο από το άγχος. Η σταδιακή έκθεση του ατόμου στο στρεσογόνο ερέθισμα, για παράδειγμα, αποτελεί μια συνηθισμένη μέθοδο. Την ίδια ώρα, βοηθούν και άλλες τεχνικές χαλάρωσης, όπως οι βαθιές αναπνοές και ο διαλογισμός.

Σε κάθε περίπτωση, μια επίσκεψη σε ψυχοθεραπευτή, ειδικά κάποιον που εφαρμόζει τη γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, μπορεί να αποτελέσει την αρχή του τέλους της συγκεκριμένης, όπως και πολλών ακόμα φοβιών.