ΤΙ ΚΡΥΒΕΙ Η ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ ΟΔΗΓΗΣΗ

Η επιθετική οδήγηση είναι ένα φαινόμενο που βλέπουμε καθημερινά. Μπορεί να σου χαλάσει απλώς τη μέρα ή να έχει πραγματικά τραγικές συνέπειες. Ποια είναι τα αίτια και πώς θα καταλάβεις αν οδηγείς έτσι κι εσύ;

Φίλε οδηγέ, όταν βάζεις πρώτη και ξεκινάς, είναι χρήσιμο να θυμάσαι πως δεν έχεις μόνο εσύ προβλήματα. Έχουμε όλοι. Ως εκ τούτου, οι δρόμοι δεν είναι το μέρος για να εκτονωθείς και να ξεσπάσεις για όσα σε «πνίγουν». Ούτε για να ελέγξεις κάτι – αφού δεν μπορείς να ελέγξεις πια τίποτα στη ζωή σου.

Εννοώ ότι και να μην αφήσεις κάποιον να περάσει πριν από σένα, (αν «κυριαρχήσεις» και δεν «δώσεις» τον χώρο σου), δεν αλλάζει η ζωή σου. Ούτε η δική του. Δεν λύνεται κάποιο από τα προβλήματα σου. Κάτι που ενδεχομένως να γίνει αν μιλήσεις σε όποιον σε ζορίζει στη ζωή σου και όχι στον άγνωστο οδηγό που πετυχαίνεις μπροστά σου. Κατά προτίμηση, σε πιο κόσμιο πλαίσιο από αυτό που επιλέγεις για τον άγνωστο οδηγό που πετυχαίνεις μπροστά σου.

Και, εν πάση περιπτώσει, επειδή έχεις μεγαλύτερο αυτοκίνητο από εμένα, δεν σημαίνει πως είσαι μεγαλύτερος ή/και καλύτερος γενικά ως άνθρωπος. Επίσης, αρκεί μια κακή στιγμή για να συμβεί κάτι κακό. Όπως;

Να δεχθείς επίθεση από αυτόν που βρίζεις –ενίοτε δι’ ασήμαντον αφορμήν– γιατί κάπου πρέπει να τα πεις να ξεθυμάνεις. Βοηθά να θυμάσαι ότι υπάρχει τεράστιο ενδεχόμενο να είναι στην ίδια φάση και αυτός που καθυβρίζεις. Κατά συνέπεια, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να εξελιχθεί η «αποσυμπίεσή» σου σε συμπλοκή, τραυματισμό ή και θάνατο.

iStock

Οι στατιστικές για την επιθετική οδήγηση

Στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν στατιστικές, έχουν καταγραφεί τα εξής:

• το 66% των θανάτων από τροχαία προκαλούνται από επιθετική οδήγηση,
• το 37% των περιστατικών επιθετικής οδήγησης περιλαμβάνουν όπλο,
• το 2% παραδέχθηκε πως έχει επιδιώξει να «πετάξει» από το δρόμο έναν επιθετικό οδηγό,
• οι μισοί από τους οδηγούς που έρχονται αντιμέτωποι με επιθετική συμπεριφορά (χειρονομία, κορνάρισμα, κίνηση, ύβρεις) απαντούν με επιθετική συμπεριφορά,

Αρκεί να πούμε ότι σε περίοδο επτά χρόνων αποδόθηκαν στην οδική οργή 218 δολοφονίες και 12.610 τραυματισμοί.

Γι’ αυτό και θα σε παρακαλέσω να θυμάσαι ως μέλος της κοινωνίας μια βασική αρχή της ιδιότητάς σου αυτής: άπαξ και βγεις από την πόρτα του σπιτιού σου, οφείλεις να «ρίχνεις» λίγο το «έτσι είμαι εγώ», για να συνυπάρξεις. Αν κάνουμε όλοι στους δρόμους ό,τι γουστάρουμε, χωρίς να μας νοιάζουν οι άλλοι γύρω μας, μάλλον δεν θα μείνει κανείς όρθιος. Και είναι κρίμα.

Οι οδηγικές συμπεριφορές που έγιναν φαινόμενα

Εξυπακούεται πως ό,τι γίνεται στους δρόμους σε αυτή τη χώρα γίνεται και σε άλλες: αναρίθμητοι οδηγοί ξεσπούν τα νεύρα τους στο τιμόνι και οι συνέπειες συχνά είναι τραγικές. Η επιθετική οδήγηση έχει εξελιχθεί σε φαινόμενο που γίνεται όλο και χειρότερο. Τι αφορά; Τις κραυγές, τις αγενείς χειρονομίες και τα περιστατικά βίας.

Έχει χαρακτηριστεί ως «περίεργο φαινόμενο» για περισσότερους από έναν λόγους. Πρώτον, οι πράξεις που πυροδοτούν τις εκρήξεις φαίνονται δυσανάλογες σε σχέση με την επιθετικότητα που επιδεικνύεται. Για παράδειγμα, το να «πετάξεις» κάποιον έξω από τον δρόμο ή να καθυστερήσεις να ξεκινήσεις μόλις ανάψει πράσινο μπορεί να είναι κάτι τυχαίο. Μπορεί όμως και να είναι έκφραση της οργής που νιώθεις.

iStock

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για εκδηλώσεις που δεν έχεις σε άλλους δημόσιους χώρους. Δεν βρίζεις κάποιον που περπατάει αργά μπροστά σου, σωστά; Η επιθετική οδήγηση συμβαίνει πια τόσο συχνά, που προέκυψε η ανάγκη και για τον ορισμό δεύτερου φαινομένου: της οργής στο δρόμο (road rage). Που δεν «κοιτάει» φύλα. Για αυτήν, είμαστε όλοι ίδιοι.

Στις ΗΠΑ, από νομική άποψη, η υπερβολική ταχύτητα, οι παράνομες προσπεράσεις και άλλες επιθετικές συμπεριφορές (π.χ. να μην αφήνεις ούτε τον άγγελό σου να στρίψει από το στενό, ενώ έχει προτεραιότητα) θεωρούνται τροχαία αδικήματα.

Η road rage είναι ποινικό αδίκημα, που χαρακτηρίζεται από «σκόπιμη απόπειρα βλάβης άλλων προσώπων ή περιουσιακών στοιχείων που προκύπτουν από περιστατικό που περιλαμβάνει τη χρήση μηχανοκίνητου οχήματος».

Οι ψυχολόγοι σηκώνουν τα χέρια ψηλά

Επιστήμονες από διάφορους τομείς έχουν ασχοληθεί επισταμένως τις τελευταίες δεκαετίες με το να εντοπίσουν τα αίτια της επιθετικής οδήγησης. Συμπεριφορά που έχει συνέπειες (από υλικές ζημιές, σύλληψη και αφαίρεση διπλώματος έως το να ανέβει η πίεση και να χαλάσει η μέρα μας για κάτι αστείο). Άρα, εξ ορισμού είναι προβληματική.

Κάποιοι ερευνητές έχουν βρει πως «φταίνε» χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άνθρωποι που έχουν μια γενική τάση προς τον θυμό έχουν και τάση για θυμωμένη οδήγηση.

Άλλη μελέτη που θα σε βάλει σε σκέψεις, διαπίστωσε ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της επιθετικής οδήγησης και του ναρκισσισμού.

iStock

Από το 2006 επιστήμονες έχουν ενημερώσει ότι οι οδηγοί πολυτελών/ακριβών αυτοκινήτων κορνάρουν πιο γρήγορα στα οχήματα που δεν ξεκινούν το κλάσμα του δευτερολέπτου που ανάβει πράσινο το φανάρι, συγκριτικά με τους οδηγούς πιο φθηνών αυτοκινήτων. Ναι, καλά κατάλαβες: είναι και θέμα κοινωνικού status.

Το 2014 εδραιώθηκε περαιτέρω η σχέση μεταξύ κοινωνικής θέσης και δικαιώματος, με τη διαπίστωση ότι οι συμμετέχοντες στην ανώτερη τάξη είχαν υψηλότερες βαθμολογίες σε ένα μέτρο εκτίμησης ψυχολογικού δικαιώματος, σε σχέση με αυτούς των κατώτερων τάξεων.

Πέραν των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, υπάρχουν και άλλα στοιχεία που επηρεάζουν το αν είμαστε επιθετικοί οδηγοί. Αλλιώς θα ξεσπούσαν μόνο οι νευρικοί – και οι νάρκισσοι, υπερφίαλοι. Κάτι που δεν συμβαίνει.

Το 2006 είχε προταθεί ως πιθανή λύση στο πρόβλημα να βλέπει ο κάθε οδηγός τι κάνει στο δρόμο, όλα του τα αδικήματα. Οι συμμετέχοντες στη μελέτη, οι οποίοι είδαν όσα απερίσκεπτα είχαν κάνει, ήταν λιγότερο πιθανό να κατηγορήσουν την κακή συμπεριφορά άλλου οδηγού, ως αντανάκλαση της εσωτερικής τους κατάστασης. Είχαν αρνητική συναισθηματική αντίδραση και δήλωσαν πως ήταν πιο πιθανό να συγχωρήσουν τους άλλους.

Μήπως είσαι επιθετικός οδηγός;

Η ιστοσελίδα Safe Motorist ανήκει στο American Safety Council, την κορυφαία πηγή για online εκπαίδευση οδηγών, εκπαίδευση για την ασφάλεια στο χώρο εργασίας, διαδικτυακές λύσεις επιχειρήσεων και ασφάλειας κ.λπ.

Σε θέμα για την επιθετική οδήγηση είχε και ένα κουίζ που θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις την αλήθεια.

• Οδηγείς τακτικά πάνω από το όριο ταχύτητας ή προσπαθείς συχνά να «νικήσεις» τα κόκκινα φανάρια επειδή βιάζεσαι;
• «Κολλάς» στον προφυλακτήρα του μπροστινού σου ή αναβοσβήνεις τα φώτα, εάν πιστεύεις πως το προπορευόμενο όχημα πηγαίνει πολύ αργά;
• Κορνάρεις συχνά;
• Κάνεις άσεμνες χειρονομίες;
• Επιτίθεσαι φραστικά σε άλλους οδηγούς;

Ακόμα και ένα «ναι» σε αυτές τις ερωτήσεις, δείχνει πως είσαι επιρρεπής στο road rage. Φαντάζεσαι τι ισχύει αν απάντησες μόνο «ναι». Κάνε κάτι γι’ αυτό. Για το καλό σου – και το καλό των άλλων.