ΤΙ IQ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΕΧΕΙΣ;

Πόσο ψύχραιμα αντιδράς σε μια στιγμή κρίσης; Μάθε πώς να βελτιώσεις τη νοοτροπία επιβίωσής σου, ώστε να έχεις μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή σου.

Έγινε ένα πείραμα πριν από μερικά χρόνια: Ο ερευνητής Richard Wiseman ζήτησε από τους συμμετέχοντες να μετρήσουν τον αριθμό φωτογραφιών που περιλαμβάνονται σε μια εφημερίδα. Στην 2η σελίδα υπήρχε ο πηχυαίος τίτλος «ΣΤΑΜΑΤΑ ΝΑ ΜΕΤΡΑΣ – ΥΠΑΡΧΟΥΝ 43 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ».

Πολλοί από τους συμμετέχοντες στο πείραμα όμως, ούτε που τον πρόσεξαν. Και συνέχισαν να μετρούν. Ήταν τόσο απορροφημένοι σε αυτό που είχαν κληθεί να κάνουν, ώστε τίποτα που δεν ήταν φωτογραφία δεν μπορούσε να τους αποσπάσει την προσοχή.

Ένα αντίστοιχο πείραμα, που στόχο είχε να διερευνήσει πόσα χάνουμε από όσα συμβαίνουν γύρω μας, πραγματοποίησαν λίγο καιρό μετά ερευνητές του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ: Από ομάδα εθελοντών που παρακολουθούσαν έναν αγώνα μπάσκετ ερασιτεχνικών ομάδων ζητήθηκε να μετρήσουν τις πάσες που αντάλλασσαν μεταξύ τους οι παίκτες της μίας ομάδας.

Έπειτα από 45 δευτερόλεπτα αγώνα, μια γυναίκα ντυμένη γορίλας πέρασε μέσα από το γήπεδο. Το 56% των συμμετεχόντων στο πείραμα δεν την πρόσεξε. Η γυναίκα-γορίλας ξαναπέρασε από το γήπεδο μερικά λεπτά αργότερα, αυτή τη φορά χτυπώντας το στήθος. Αυτή τη φορά δεν την πρόσεξε το 50% των εθελοντών.

Ο Daniel Simons, ένας από τους δύο ψυχολόγους επικεφαλής του πειράματος σχολίασε σχετικά: «Διακριτά και ασυνήθιστα αντικείμενα δεν τραβάνε αυτόματα την προσοχή μας. Είναι δύσκολο –αν όχι αδύνατον– να είσαι διαρκώς σε επαγρύπνηση για ό,τι συμβαίνει γύρω σου, ακόμα και μπροστά στα μάτια σου. Όσο καλή κι αν είναι η όρασή σου, το μεγαλύτερο μέρος όσων σε περιβάλλουν είναι ουσιαστικά εκτός της προσοχής σου».

ΙQ επιβίωσης: Η θεωρία «10-80-10»

Με τα δύο παραπάνω παραδείγματα, ο ψυχολόγος Δρ. Leon F Seltzer επιχειρεί σε άρθρο του να επισημάνει ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων δύσκολα αποσπάται όταν έχει συγκεντρωμένη την προσοχή της κάπου. Και αυτό δεν είναι κακό, αρκεί να μην βρίσκεται σε κίνδυνο.

Σύμφωνα με τον John Leach, ο οποίος έχει μελετήσει την ψυχολογία της επιβίωσης σε βάθος, υπάρχουν τρεις κατηγορίες ανθρώπων αναφορικά με το πώς αντιδρούμε σε κρίσιμες στιγμές. Από αυτούς προκύπτει η θεωρία «10-80-10»:

1. Μόνο το 10% των ανθρώπων έχει την ιδανική αντίδραση: Αντιλαμβάνονται την κρίση ως κάτι αναπόφευκτο, συνεπώς την προσδοκούν. Παραμένουν ψύχραιμοι και συγκεντρωμένοι και σκοπεύουν να δράσουν μόνο αφού ζυγίσουν καλά την κατάσταση. Τότε κάνουν ό,τι απαιτείται, αναλαμβάνοντας τα ηνία και βοηθώντας όσους τους ακολουθούν. Αναγνωρίζουν μάλιστα ότι μερικές φορές το να κάνεις το σωστό σημαίνει να μην κάνεις τίποτα. Έτσι, «δρουν παθητικά».
2. Το 80% των ανθρώπων πανικοβάλλεται. «Νιώθει τέτοιο τρόμο και έκπληξη, που αδυνατεί να αντιδράσει και τελικά λειτουργεί αντανακλαστικά, σχεδόν μηχανικά. Ιδρώνει, νιώθει ναυτία, ταχυπαλμία ή μούδιασμα, τα πάντα σκοτεινιάζουν γύρω», λέει ο Leach. Το ζητούμενο εδώ είναι να μπορεί κανείς να συνέλθει γρήγορα από αυτή την «παράλυση», για να μπορέσει να λειτουργήσει με τη λογική.
3. Υπάρχει και ένα 10% ανθρώπων που στην επικείμενη καταστροφή απλά παραιτείται. Είναι αυτοί που κάνουν το χειρότερο: Πανικοβάλλονται τόσο, ώστε αδυνατούν να προσαρμοστούν κατάλληλα και γίνονται καταστροφικοί.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Μπορείς να πάρεις την τύχη στα χέρια σου;

Ο ερευνητής Richard Wiseman υποστηρίζει πως δεν τίθεται καν θέμα τύχης. «Το 90% όσων μας συμβαίνουν έχουν να κάνουν με τη συμπεριφορά μας. Μόνο το 10% της ζωής μας είναι καθαρή τύχη». Και επιμένει πως οι άνθρωποι που ανήκουν στο «ιδανικό 10%» που αναφέρθηκε παραπάνω δεν είναι «τυχεροί», μα έχουν κατακτήσει ορισμένα μυστικά επιβίωσης. Τι τους χαρακτηρίζει;

• Είναι γενικά πιο χαλαροί και λειτουργούν με πιο αυξημένη συνείδηση των απρόοπτων της ζωής. Είναι, λοιπόν, πιο δεκτικοί και προσαρμόζονται εύκολα στα απρόσμενα. Είναι ως εκ τούτου καλύτερα προετοιμασμένοι ακόμα και να μετατρέπουν τις καταστροφές σε ευκαιρίες.
• Εμπιστεύονται το ένστικτό τους και έτσι παίρνουν καλές αποφάσεις χωρίς να αναλύουν το γιατί, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, που μετανιώνουν τις αποφάσεις τους και εμπιστεύονται τους λάθος ανθρώπους.
• Μπροστά στην αποτυχία εκείνοι επιμένουν, με την πίστη ότι θα πραγματοποιήσουν, παρ’ όλα αυτά, τους στόχους τους. Με αισιοδοξία πιστεύουν ότι τα πράγματα θα πάνε καλά – και συνήθως πηγαίνουν. Αυτό δεν ισχύει για τους υπόλοιπους ανθρώπους που περιμένουν πάντα το χειρότερο, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες να τους συμβεί.
• Τα άτομα με υψηλό IQ επιβίωσης, λοιπόν, έχουν την ικανότητα να μετατρέπουν την κακή τύχη σε καλή. Αυτό που για άλλους θα ήταν καταστροφικό, για τα άτομα αυτά μπορεί να αποτελέσει μια ιδιαίτερη ευκαιρία.

«Προφανώς», καταλήγει ο Δρ. Seltzer, «δεν μπορείς να αλλάξεις το DNA σου ούτε να αποφύγεις τον κίνδυνο π.χ. ένας μεθυσμένος οδηγός να πέσει με το αμάξι του πάνω σου. Όμως σύμφωνα με τον Wiseman και πολλούς ακόμα θεωρητικούς, με τη σωστή νοοτροπία επιβίωσης, μπορείς να ελέγχεις τη μοίρα σου πολύ περισσότερο από όσο φαντάζεσαι».