ΤΙ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΠΕΙΣ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΠΟΥ ΠΕΝΘΕΙ

Το να βρούμε τι να πούμε σε κάποιον που έχει πένθος είναι δύσκολο – και σε κάποιους από εμάς φαίνεται ίσως ακόμα δυσκολότερο. Αλλά το να μάθουμε πώς να αντιδρούμε στα κακά νέα και συμβάντα στις ζωές των άλλων ανθρώπων είναι ένα σημαντικό στοιχείο της ενηλικίωσής μας.

Ακόμα κι αν θα το επιθυμούσαμε ολόψυχα, ακόμα κι αν αυτό θα μας έβγαζε από τη δύσκολη θέση και θα μας έλυνε το δίλημμα σχετικά με το τι θα έπρεπε να πούμε σε κάποιον αγαπημένο μας, φίλο, συγγενή, ακόμη και σύντροφο που έχει πένθος, δυστυχώς δεν υπάρχει καμία συνταγή για να μάθουμε πώς να στηρίξουμε ή να συλλυπηθούμε καταλληλότερα κάποιον που θρηνεί. Όσο κι αν ψάξουμε στο διαδίκτυο, στα βιβλία ή ρωτήσουμε γνωστούς και φίλους, δεν θα βρούμε ποτέ τα κατάλληλα λόγια, μόνο και μόνο επειδή καθολικά κατάλληλα λόγια δεν υπάρχουν.

Μπορεί να ακούγεται απογοητευτικό, αλλά δεν υπάρχει ένα μόνο σωστό πράγμα για να πούμε σε κάποιον που υποφέρει εξαιτίας του πένθους, της θλίψης ή της αγωνίας για κάτι που του έχει συμβεί ή που φοβάται ότι πρόκειται να γίνει σύντομα. Παρ’ όλα αυτά, το να επιλέξουμε να μην πούμε ή να μην κάνουμε τίποτε για να συμπαρασταθούμε είναι πολύ χειρότερο από το να πούμε έστω κάτι, ακόμα κι αν δεν μας φαίνεται ή δεν μας ακούγεται σωστό.

Η αμηχανία μπροστά στο πένθος

Κατά κάποιο τρόπο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η θλίψη προκαλεί αποξένωση. Οδηγεί τον πενθούντα σε έναν μοναχικό σκοτεινό κόσμο, όπου οι υπόλοιποι φοβόμαστε να βρεθούμε. Ο θάνατος μας τρομάζει. Είτε επειδή μας θυμίζει κάποια δική μας εμπειρία, είτε επειδή φοβόμαστε ότι μπορεί να χτυπήσει και τη δική μας πόρτα, είτε για λόγους υπαρξιακούς και μόνο. Ως αποτέλεσμα, νιώθουμε ανικανότητα να κοιτάξουμε στα μάτια όλους όσοι βιώνουν ένα σοβαρό πένθος, εκείνους που θρηνούν και ζουν με τη θλίψη. Κι όλη αυτή η κατάσταση εκτός από την απόσταση μας προκαλεί και αμηχανία.

Θέλουμε να βρούμε τη μαγική κουβέντα που θα κάνει τον πόνο υποφερτό

Μπροστά στη θλίψη των αγαπημένων μας, των συγγενών, των φίλων, των γνωστών μας, θέλουμε όλοι απεγνωσμένα να πούμε το σωστό. Φανταζόμαστε ότι θα βρούμε τα μαγικά λόγια που θα κάνουν τον αβάσταχτο πόνο τους κάπως πιο υποφερτό τελικά. Την κουβέντα της παρηγοριάς που θα κάνει τη θλίψη λιγότερη. Αλλά όσο κι αν προσπαθούμε, αυτά τα λόγια δεν έρχονται.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Είναι δύσκολο και ταυτόχρονα πολύ σημαντικό και καταλυτικό το να αποκτήσουμε τη δεξιότητα του να γνωρίζουμε πώς να φερθούμε και πώς να συλλυπηθούμε έναν άνθρωπο που θρηνεί. Ξέρουμε ότι πρέπει, θέλουμε να τον στηρίξουμε αλλά δεν ξέρουμε το πώς. Πώς να το κάνουμε χωρίς να φανούμε τετριμμένοι και αδέξιοι; Να προσφέρουμε φαγητό; Λουλούδια; Να στείλουμε κάρτα ή γράμμα; Τηλεγράφημα; Μήνυμα; Μήπως αυτό το τελευταίο είναι λιγότερο παρεμβατικό και ενοχλητικό;

Ο καθένας μας βρίσκει παρηγοριά σε κάτι διαφορετικό

Αυτό που θα μας βοηθήσει να βρούμε ποια είναι η κατάλληλη και ταιριαστή επιλογή είναι το να έχουμε υπόψη μας ότι η θλίψη –όπως και η συμπαράσταση– είναι προσωπική υπόθεση. Αν ρωτήσουμε διάφορους ανθρώπους ποια από όλα τα λόγια που τους έχουν πει στις δύσκολες στιγμές τους τους συγκίνησαν περισσότερο και τους έδωσαν δύναμη και κουράγιο, θα πάρουμε πολλές αντικρουόμενες απαντήσεις. Όσοι και οι άνθρωποι τόσες και οι ιδανικές κουβέντες, τόσες και οι ιδανικές πράξεις που δείχνουν συμπαράσταση και συμπόνοια.

Κάποιοι θέλουν φαγητό, άλλοι επισκέψεις, άλλοι τη διαβεβαίωση ότι όλα θα πάνε καλά, άλλοι συμπαράσταση χωρίς λόγια, άλλοι λίγο μαύρο χιούμορ, άλλοι την ησυχία τους… Ό,τι και να προτιμάει να ακούσει ο κάθε τεθλιμμένος, αυτό ποτέ δεν είναι ανεξάρτητο από τον άνθρωπο με τον οποίο βρίσκεται σε συνδιαλλαγή. Έχει να κάνει και με τη σχέση των δύο ανθρώπων, την εγγύτητά τους, την άνεση που έχουν ο ένας με τον άλλον, την ασφάλεια και την εμπιστοσύνη που διέπει τη σχέση τους.

Το πένθος στην εποχή των κοινωνικών δικτύων

Το πένθος στην εποχή των κοινωνικών δικτύων τείνει να αλλάζει μορφή. Είναι πιο εύκολο για τους διαδικτυακούς φίλους να ευχηθούν συλλυπητήρια, να κάνουν μία ανάρτηση-ανάμνηση, να μιλήσουν για τον νεκρό, να «ποστάρουν» μία φωτογραφία, δυο καλές κουβέντες… Σε αυτές τις περιπτώσεις, ίσως θα πρέπει να πάρουμε την άδεια και να ενημερώσουμε τους συγγενείς πριν προβούμε σε κινήσεις που θα μπορούσαν να τους αναστατώσουν. Το βέβαιο είναι ότι είναι καλύτερο να προσπαθούμε να μην υπερβάλλουμε στα όσα λέμε και κάνουμε, ώστε να μην υπάρχει τέτοιος κίνδυνος.

Από την άλλη πλευρά, χρειάζεται πράγματι να ακροβατούμε δίπλα σε όσους έχουν βιώσει μία τέτοια απώλεια; Ένα βαρύ πένθος; Το ξεχνάνε άραγε κάποια στιγμή και μπορεί να τους το θυμίσουμε με μία λάθος αναφορά; Κάτι τέτοιο θα ήταν μάλλον απίθανο.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη Δρ. Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγο με εκπαίδευση στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και τη Συμβουλευτική.

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.