ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΟΔΗΓΗΣΕΙ ΣΕ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

Ποιο είναι το κριτήριο που θα σε βοηθήσει να καταλάβεις αν κινδυνεύεις από το φαινόμενο που ονομάζουμε «εξάρτηση από την άσκηση»;

Ακόμα και οι συνήθειες που σκοπό έχουν να βελτιώσουν τη σωματική και ψυχική σου υγεία, μπορεί να σου γυρίσουν μπούμερανγκ και να έχουν τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, αν δεν τις ελέγξεις.

Τι εννοούμε με αυτό; Πάρε, για παράδειγμα, τον τρόπο που πολλοί από εμάς διαχειριζόμαστε το στρες. Αν εξαιρέσεις επιβλαβείς συμπεριφορές, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ, πολλοί επιλέγουμε να «ξεσπάμε» τα νεύρα και την ένταση της ημέρας πηγαίνοντας για τρέξιμο ή κάνοντας κάποια άλλη απαιτητική αερόβια προπόνηση. Προφανώς και η άσκηση είναι καλύτερη επιλογή από το τσιγάρο, αλλά μήπως ακόμα και αυτή μπορεί να μετατραπεί σε εθισμό, αν δεν προσέξουμε;

Το τρέξιμο και η εξάρτηση από την άσκηση

Επιστήμονες από το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας (NTNU) υποστηρίζουν ότι το να χρησιμοποιούμε το τρέξιμο ή όποια άλλη καρδιαγγειακή άσκηση ως τρόπο να ξεφύγουμε από τα προβλήματα της ημέρας και το στρες μπορεί σε ορισμένους ανθρώπους να οδηγήσει σε «εξάρτηση από την άσκηση», η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε πρόσθετα προβλήματα υγείας.

Απόδραση από την πραγματικότητα

Σκοπός των ερευνητών ήταν να κατανοήσουν καλύτερα την έννοια της «απόδρασης»/ «διαφυγής» (escapism) και πώς αυτή μπορεί να μας βοηθήσει να αποκωδικοποιήσουμε τη σχέση μεταξύ τρεξίματος, ευεξίας και εξάρτησης από την άσκηση. Συνολικά 227 δρομείς αναψυχής συμμετείχαν στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Psychology. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η λεγόμενη «προσαρμοστική απόδραση» συσχετιζόταν θετικά με την ευημερία, ενώ η «δυσπροσαρμοστική» αρνητικά. Επίσης, παρά το γεγονός ότι και οι δύο μορφές «απόδρασης» συσχετίστηκαν με την εξάρτηση από την άσκηση, στην περίπτωση της δεύτερης ο συσχετισμός ήταν πολύ ισχυρότερος.

Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΘΙΣΤΑ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΠΙΘΑΝΟ ΝΑ ΑΠΟΚΟΜΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΑΥΤΗΝ ΠΙΘΑΝΑ ΟΦΕΛΗ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΥΕΞΙΑ.

«Η "απόδραση" είναι καθημερινό φαινόμενο μεταξύ των ανθρώπων, αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα σχετικά με τα κίνητρά της, τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει τις εμπειρίες μας, τα ψυχολογικά αποτελέσματά της», λέει ο δρ Frode Stenseng, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Ως "απόδραση" ορίζεται συχνά "μια δραστηριότητα που μας βοηθά να αποφύγουμε ή να ξεχάσουμε  δυσάρεστα ή βαρετά πράγματα". Με άλλα λόγια, πολλές από τις καθημερινές μας δραστηριότητες μπορεί να χαρακτηριστούν έτσι», συνεχίζει. «Η ψυχολογική ανταμοιβή από την "απόδραση" είναι η μειωμένη αυτογνωσία, ο περιορισμένος συλλογισμός, η ανακούφιση από τις πιο πιεστικές ή στρεσογόνες σκέψεις και συναισθήματα».

Δίκοπο μαχαίρι

Η "απόδραση" είναι αναμφισβήτητα χρήσιμη μερικές φορές, αλλά μπορεί να γίνει δίκοπο μαχαίρι. Ενώ μπορεί να μειώσει το άγχος και να προσφέρει μια νέα προοπτική, μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως μια ανθυγιεινή απόσπαση της προσοχής από προβλήματα που χρειάζονται επίλυση.

Ελένη Καστρινογιάννη

Συνήθως έρχεται σε δύο μορφές: Η μία είναι προσαρμοστική και οδηγεί στην αναζήτηση θετικών εμπειριών (self-expansion), ενώ η άλλη είναι δυσπροσαρμοστική και έχει σαν αποτέλεσμα την αποφυγή αρνητικών εμπειριών (self-suppression). Δραστηριότητες που υπάγονται στην πρώτη κατηγορία συνήθως προωθούν περισσότερα θετικά αποτελέσματα και περισσότερα μακροπρόθεσμα οφέλη. Από την άλλη, όσες ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία τείνουν να καταστέλλουν τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά συναισθήματα, οδηγώντας τελικά στην αποφυγή. Η εξάρτηση αυτή καθιστά λιγότερο πιθανό ένα άτομο να αποκομίσει από την άσκηση πιθανά οφέλη όσον αφορά την ευεξία.

Οι επιστήμονες αναφέρουν, τέλος, ότι τα χαμηλότερα επίπεδα ευημερίας μπορεί να είναι η αιτία, αλλά και το αποτέλεσμα της εξάρτησης από την άσκηση. Με άλλα λόγια, η εξάρτηση μπορεί να οφείλεται στη χαμηλότερη ευημερία, αλλά μπορεί και να επιδεινώνει την κατάσταση. Ομοίως, η θετική πλευρά της απόδρασης μπορεί να είναι ένα ψυχολογικό κίνητρο που την ενθαρρύνει.