TASK PARALYSIS: ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΟΤΑΝ Ο ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ «ΠΕΛΑΓΩΝΕΙ» ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΕΣ

Ο εγκέφαλος φαίνεται να «πελαγώνει» στη θέα μιας μακράς λίστας με υποχρεώσεις και να «παγώνει» από το στρες. Πώς μπορούμε να τον ξεμπλοκάρουμε;

Το παθαίνετε κι εσείς ή μόνο εγώ; Όταν έχω μια τεράστια λίστα με πράγματα που πρέπει να γίνουν, πελαγώνω και τελικά δεν κάνω τίποτα. Κάθομαι και κοιτάω τις υποχρεώσεις σαν υπνωτισμένη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει κι όταν έχω κανονίσει πολλές συναντήσεις μέσα σε μια μέρα. Μπροστά στο γεμάτο καλεντάρι μου, ο εγκέφαλος «θολώνει» και δεν μπορεί να διαχειριστεί σχεδόν τίποτα.

Αυτή η αίσθηση ανικανότητας, που στα αγγλικά ονομάζεται «overwhelm freeze», φαίνεται να εμφανίζεται όταν έχουμε μια ντουζίνα πράγματα στη λίστα μας –όλα εξίσου πιεστικά– ή όταν έχουμε ένα μεγάλο έργο να ολοκληρώσουμε αλλά δεν ξέρουμε πώς να ξεκινήσουμε.

Γιατί όταν ο κατάλογος των υποχρεώσεών μας μεγαλώνει, αντί να βάλουμε τα δυνατά μας, σαστίζουμε;

Το υπερβολικό στρες και ο εγκέφαλος

Το «πάγωμα» (freeze response) είναι μία από τις αποκρίσεις του σώματός μας μπροστά σε μία απειλή, είτε εξωτερική είτε εσωτερική. Μια μεγάλη to-do list μπορεί να μην κρύβει πίσω της ένα λιοντάρι, ίσως όμως να κρύβει τον φόβο της αποτυχίας, της απογοήτευσης των άλλων, της ανικανότητας, εξηγεί η Έλεν Χέντρικσεν, επίκουρη καθηγήτρια στο Κέντρο Άγχους και Συναφών Διαταραχών του Πανεπιστημίου της Βοστώνης.

Μπροστά σε αυτό το άγχος, το εκτελεστικό κέντρο του εγκεφάλου χάνει τον έλεγχο. Συνήθως, ο προμετωπιαίος φλοιός, η περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο σημαντικών ανθρώπινων λειτουργιών υψηλού επιπέδου, όπως η λήψη αποφάσεων και η αυτορρύθμιση, κρατά υπό έλεγχο τα πιο συναισθηματικά μέρη του. Όμως, σε περιόδους στρες, η ισορροπία αλλάζει και περιοχές όπως η αμυγδαλή (όπου πραγματοποιείται η επεξεργασία των συναισθημάτων) μπορεί να κυριαρχήσουν.

iStock

Τι μπορούμε να κάνουμε, για να... ξεκολλήσουμε τον εγκέφαλο από μια κατάσταση γεμάτη στρες και να προχωρήσουμε τη δουλειά μας;

1. Επιστρέφουμε στα βασικά

Καθώς το «πάγωμα» αποτελεί μια από τις απαντήσεις του οργανισμού μας στο στρες, όλες οι γνωστές τεχνικές μείωσης των επιπέδων του, όπως οι βαθιές αναπνοές και η σωματική άσκηση, είναι μια καλή αρχή.

2. Κάνουμε μικρά βήματα

Εάν έχουμε ένα μεγάλο πρότζεκτ, η χρυσή συμβουλή είναι να το σπάσουμε σε μικροσκοπικά κομμάτια. Με άλλα λόγια, πώς τρως έναν μεγάλο ελέφαντα; Μπουκιά, μπουκιά. Τα βήματα πρέπει να είναι γελοιωδώς μικρά, ώστε να μην προβάλουμε καμία αντίσταση. Επίσης, φροντίζουμε να είναι πολύ συγκεκριμένα και να ορίζουμε τον χρόνο που έχουμε στη διάθεσή μας για να ολοκληρώσουμε το καθένα.

Ορισμένες φορές είναι εντάξει να κάνουμε «κακή» δουλειά. Μπορούμε να επιστρέψουμε αργότερα και να τη βελτιώσουμε. Ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας έναν συγκεκριμένο (όχι μηδενικό!) αριθμό λαθών ή επαναλήψεων. Δεν έχει σημασία ποιο θα είναι το πρώτο βήμα. Αυτό που έχει σημασία είναι να κάνουμε την αρχή. Μόλις ξεκινήσουμε, η δουλειά τείνει να κυλάει πιο εύκολα.

iStock

3. Ο εγκέφαλος θέλει κίνητρα για να ξεπεράσει το στρες

Αν δεν ξέρουμε πώς να ξεκινήσουμε, ας κάνουμε πρώτα την πιο σημαντική ή την πιο ευχάριστη εργασία. Αν όλα τα βήματα επείγουν, τότε ίσως βοηθήσει να ξεκινήσουμε από εκεί που νιώθουμε τη μικρότερη αντίσταση.

Η επιτυχία είναι δυνατό κίνητρο, γι’ αυτό μπορούμε να ξεκινήσουμε με κάτι πολύ μικρό ή απλό, ώστε να τονώσουμε την αυτοπεποίθησή μας, να πάρουμε θάρρος και να συνεχίσουμε. Επίσης, αν δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε, μπορούμε να αναλογιστούμε ποιο από τα πράγματα που έχουμε να κάνουμε είναι σημαντικό για κάποιον άλλο. Ας αναλογιστούμε το εξής: «Αν κάνω αυτό, θα βοηθήσει κάποιον άλλο; Αν δεν το κάνω, καθυστερώ κάποιον άλλο από τη δική του δουλειά;»

Επίσης, μπορούμε να προσφέρουμε στον εαυτό μας μια μικρή ανταμοιβή. Εάν πρέπει να απαντήσουμε σε ένα email και συνεχώς το αναβάλλουμε, μπορούμε να υποσχεθούμε στον εαυτό μας δέκα λεπτά χαζολόγημα στο YouTube χωρίς ενοχές, αφού κάνουμε τη δουλειά αυτή.

iStock

4. Δεν ενδίδουμε σε πειρασμούς

Πριν ξεκινήσουμε, αφαιρούμε όλους τους περισπασμούς από κοντά μας, για να εστιάσουμε στις εργασίες μας. Βάζουμε το κινητό μας τηλέφωνο σε ένα συρτάρι, κλείνουμε την τηλεόραση και λέμε στα υπόλοιπα μέλη του νοικοκυριού να μην μας ενοχλήσουν για όσο χρειαστεί. Επίσης, για το διάστημα που θα ορίσουμε δεν σταματάμε κάθε τρεις και λίγο για σνακ ή για να κάνουμε άλλες δουλειές του σπιτιού.

Εάν τελικά είναι αδύνατο να ξεμπερδέψουμε με τις υποχρεώσεις μας, μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια από τους γύρω μας (συναδέλφους, φίλους, συγγενείς) και να τους αναθέσουμε διάφορες εργασίες, γνωρίζοντας ότι θα ανταποδώσουμε τη χάρη στο μέλλον.

Το κλειδί για να ξεκολλήσει ο εγκέφαλος είναι να τον διδάξουμε ότι μπορεί να λειτουργεί υπό συνθήκες στρες.