ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ HARVARD ΕΞΗΓΕΙ ΠΩΣ ΝΑ ΧΕΙΡΙΖΕΣΑΙ ΤΗΝ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Μερικές φορές ένας καβγάς δεν είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο, υπό την έννοια ότι εκφράζεις αυτό που νιώθεις, έστω και με ακραίο τρόπο. Τι γίνεται όμως όταν καταλαβαίνεις ότι κάποιος βράζει από θυμό αλλά ισχυρίζεται το αντίθετο; Πώς μπορείς να διακρίνεις και –κυρίως– πώς πρέπει να απαντήσεις όταν δέχεσαι παθητική επιθετικότητα;

Θα παραδεχτώ ευθύς εξαρχής την ενοχή μου: έχω υπάρξει πολύ σαρκαστικός τύπος. Και άργησα πολύ να καταλάβω ότι είναι κάτι που ενοχλεί –και μπορεί να πληγώσει– τους άλλους. Γιατί ναι μεν ο σαρκασμός συγγενεύει με το χιούμορ, συνιστά όμως μια μορφή παθητικής επιθετικότητας.

Δεν είναι απλώς μια εξυπνάδα. Είναι ένας συγκαλυμμένος τρόπος να πεις κάτι πιθανόν προσβλητικό, εχθρικό, υπονομευτικό, προσπαθώντας –συνειδητά ή όχι– να καλύψεις και τα νώτα σου, ανάλογα με το πώς θα το πάρει ο άλλος.

Ο σαρκασμός είναι ένα μόνο παράδειγμα παθητικής επιθετικότητας. Υπάρχουν κι άλλες τέτοιες συμπεριφορές, που μπορεί κυριολεκτικά να σε βγάλουν από τα ρούχα σου.

7 παραδείγματα παθητικής επιθετικότητας

Η ψυχολόγος Dr. Cortney S. Warren, που έχει θητεύσει μεταξύ άλλων στο McLean Hospital της Ιατρικής Σχολής του Harvard, επισημαίνει επτά χαρακτηριστικά παραδείγματα:

1. Άλλο λένε τα λόγια κι άλλο δείχνει η συμπεριφορά κάποιου

Εν προκειμένω, η εξωλεκτική επικοινωνία προδίδει κάτι διαφορετικό από όσα αρθρώνει ο άλλος. Που μπορεί να λέει δήθεν καθησυχαστικές φράσεις, του τύπου «Όπως θες», «Όχι, δεν τρέχει τίποτα», «Όλα καλά», αλλά ο τόνος και η ένταση της φωνής του, η εκφορά του λόγου, ακόμη και η κατεύθυνση του βλέμματος δείχνουν από εκνευρισμό μέχρι ξεκάθαρο θυμό.

2. Άκρα του τάφου σιωπή

Αφού κάποιος πει ότι δεν είναι καθόλου ενοχλημένος, δεν έχει νεύρα, δεν δυσαρεστήθηκε με κάτι, βυθίζεται στη σιωπή του και κόβει ουσιαστικά κάθε επικοινωνία με τον άλλο. Μπορεί επίσης να μην απαντάει σε τηλεφωνικές κλήσεις και μηνύματα, ή να απαντά μονολεκτικά, με ένα «ναι» ή ένα «όχι.

3. Σαρκαστικά και άλλα σχόλια

Μπορεί να είναι ένα αστείο, που μόνο αθώο δεν είναι αλλά μετά ο άλλος θα σου πει «Έλα, μωρέ, αστείο ήταν». Μπορεί να είναι ένας υπαινιγμός δυνητικά προσβλητικός, ή μια συγκαλυμμένη επίπληξη. Μπορεί να είναι ο ξεκάθαρος σαρκασμός που λέγαμε – τον οποίο, επιτρέψτε μου να πω, μπορεί να μην αποφεύγω πάντα, αλλά τουλάχιστον προσπαθώ να «ψυχαναλύω», για να ξέρω πού βρίσκομαι ως άνθρωπος.

4. Μισόλογα και γκριμάτσες

Αυτό το συγκαταβατικό «λέγε ό,τι θες» κούνημα του κεφαλιού, το μουρμουρητό σαν να τα ψέλνεις στον εαυτό σου (γιατί μόνο εσύ δείχνεις κατανόηση σε ό,τι έχεις να πεις), οι απαξιωτικές εκφράσεις του προσώπου που φροντίζουμε να μη δει το άτομο που μας εκνευρίζει είναι μορφές παθητικής επιθετικότητας.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

5. Αποφυγή σωματικής επαφής

Αν συνηθίζεις να περπατάς χέρι-χέρι με τον/τη σύντροφό σου, το να σταυρώνεις ξαφνικά τα χέρια και να βαδίζεις ένα βήμα παραπέρα δείχνει ξεκάθαρα ότι κάτι δεν πάει καλά. Το ίδιο το να αποφεύγεις το βλέμμα του άλλου και να μην ανταποκρίνεσαι σε μια απλή φιλική χειρονομία, όπως π.χ. ένα χτύπημα στον ώμο.

6. Η επιθετική συγκατάβαση

«Εντάξει, κέρδισες». «Ας γίνει το δικό σου». Οποιαδήποτε συμφωνία γίνεται με τρόπο που δηλώνει: Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελα να κάνω, αλλά…

7. Η επίφαση συνεργασίας

Το να δέχεσαι να κάνεις κάτι, αλλά να το κάνεις σκόπιμα τσαπατσούλικα, να μην το ολοκληρώνεις ή και να μην το κάνεις τελικά καθόλου.

Πώς πρέπει να απαντάς στην παθητική επιθετικότητα

Αν αντιληφθείς ότι η συμπεριφορά του άλλου συνιστά παθητική επιθετικότητα, η Dr. Warren προτείνει να εκφράζεις διακριτικά και με σεβασμό αυτό που εισπράττεις από τα λόγια ή τα έργα του. Όπως εξηγεί, «θα μπορούσες να πεις κάτι του τύπου: “Ακούω ότι μου λες πως δεν υπάρχει πρόβλημα, αλλά δεν είναι αυτό που νιώθω”. Ή “Έχω την αίσθηση πως κάτι σε έχει ενοχλήσει. Θα ήθελες να το συζητήσουμε;”»

«Κάποιος που δείχνει παθητική επιθετικότητα αισθάνεται ένα έντονο συναίσθημα το οποίο δεν παραδέχεται ευθέως, οπότε μπορεί να αντιδράσει άσχημα, ακόμα κι αν προσπαθείς να συνεννοηθείτε με πραγματικό νοιάξιμο», εξηγεί η ειδικός.

«Να υπενθυμίζετε στο άτομο που έχετε απέναντί σας ότι σας ενδιαφέρει και έχετε όλη τη διάθεση να το συζητήσετε, αν και όποτε είναι έτοιμο γι’ αυτό. Μέχρι τότε, κρατήστε μια απόσταση και εστιάστε σε ό,τι μπορείτε να ελέγξετε: εσάς τους ίδιους».

Βρείτε εδώ τα audio articles που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή.

Για να ακούτε τα άρθρα του OW που είναι διαθέσιμα σε ηχητική μορφή, μπορείτε να μας ακολουθήσετε σε Spotify και σε Apple Podcasts.