ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ ΕΞΗΓΕΙ ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΛΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΕΜΜΟΝΗ ΜΕ ΤΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ

Η εμμονή μικρών κοριτσιών και εφήβων με τα καλλυντικά έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας. Μια ψυχολόγος και μια δερματολόγος σε βοηθούν να καταλάβεις το γιατί και πώς μπορείς να μιλήσεις στην κόρη σου γι' αυτό.

Όσες μαμάδες είχαμε κορίτσια στην προεφηβεία και την εφηβεία το είχαμε παρατηρήσει χρόνια πριν αυτή η εμμονή των κοριτσιών με το «skincare» –όπως τους αρέσει να το λένε– λάβει διαστάσεις επιδημίας και γίνει θέμα σε κάθε μέσο, έντυπο και ψηφιακό.

Ξεκίνησε με τα spa parties, όπου μικρά κορίτσια με τη συγκατάθεση των γονιών τους περνούσαν τα γενέθλια τους κάνοντας μάσκες ομορφιάς και ημιμόνιμο, αντικαθιστώντας τον animateur των παιδικών πάρτι με nail artist! Οι επισκέψεις σε μεγάλες αλυσίδες καλλυντικών ήταν κι αυτές στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα της Gen Alpha εδώ και καιρό, με το χαρτζιλίκι να καταναλώνεται σε κρέμες με ρετινόλη και σέρουμ –συχνά εξαιρετικά ακριβές– ενώ πολλά 12χρονα κορίτσια ήξεραν να φτιάχνουν τα νύχια και να ισιώνουν τα μαλλιά τους πολύ καλύτερα από τις μαμάδες τους.

H εμμονή αυτή καλλιεργήθηκε συστηματικά από το Instagram και το TikTok με τα βίντεο GRWM (Get Ready With Me), στα οποία influencers παρουσιάζουν προϊόντα και skincare routines, για να γίνουν όχι μόνο viral αλλά και αγαπημένο θέμα συζήτησης στις βιντεοκλήσεις των κοριτσιών και στις συζητήσεις στο προαύλιο του σχολείου.

Όταν η τάση άρχισε να γίνεται επιδημία και τα κορίτσια να συρρέουν μαζικά σε μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων καλλυντικών, η μόδα αυτή άρχισε να τραβά την προσοχή και τη δημοσιότητα. Κάποια από αυτά τα καταστήματα στο εξωτερικό, τις ημέρες που είναι κλειστά για το κοινό παραχωρούν τους χώρους τους για παιδικά πάρτι στα οποία κορίτσια ηλικίας 9 και 10 ετών –πολλές φορές και οι μικρότερες αδερφές τους– αφού χορέψουν και κόψουν την τούρτα μπορούν να περιπλανηθούν στους άδειους διαδρόμους και να αγοράσουν τα καλλυντικά που θέλουν. Για την εορτάζουσα τα περισσότερα δώρα –που παραδοσιακά θα ήταν ρούχα και παιχνίδια– εννοείται πως έχουν αντικατασταθεί από κρέμες και προϊόντα μακιγιάζ.

iStock

Γονείς εναντίον Influencers

Το φαινόμενο δεν συμβαίνει μόνο στο εξωτερικό. Σε ρεπορτάζ κυριακάτικης ελληνικής εφημερίδας, μητέρα διηγείται πως μετά το τέλος του παιδικού πάρτι της κόρης της συγκέντρωσε 11 πανάκριβα προϊόντα ομορφιάς, τα οποία μετά από τον σχετικό τσακωμό και διαπραγμάτευση τα επέστρεψε στο κατάστημα. Tο φαινόμενο έχει φτάσει και στη χώρα μας, με την Gen Alpha να έχει γίνει πονοκέφαλος για τις πωλήτριες στις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων καλλυντικών. Η αγοραστική τους μανία συχνά είναι τόσο ορμητική, ώστε να αρπάζουν τα προϊόντα που θέλουν από τα χέρια άλλων πελατισσών!

Όλα αυτά αφήνουν τους γονείς προβληματισμένους. Άλλοι το αντιμετωπίζουν σαν μια «φάση» που περνούν τα κορίτσια τους στην μεταβατική και περίεργη περίοδο της προεφηβείας και της εφηβείας, ενώ άλλοι βλέπουν με μεγάλη ανησυχία τα παιδιά τους να μιμούνται συμπεριφορές που δεν είναι της ηλικίας τους, όπως δεν είναι για την ηλικία τους ορισμένα από τα προϊόντα που βάζουν στο δέρμα τους.

Για αυτά τα κορίτσια, ο κόσμος του ΤikTok είναι μια συνεχής εναλλαγή βίντεο όπου ενήλικες influencers παρουσιάζουν προϊόντα περιποίησης και skincare routines, συχνά με το άλλοθι του self care, ενώ kid influencers τις μιμούνται κάνοντας ακριβώς το ίδιο. Σε αυτά τα βίντεο, η επιρροή των συνομηλίκων είναι εξαιρετικά δυνατή και δυναμώνει ακόμη περισσότερο όταν μεταφέρεται στο προαύλιο και τις παρέες.

iStock

Αν και κάποιοι μπορεί να υποστηρίξουν ότι τα get ready with me video μοιάζουν με τους πειραματισμούς με τα ρούχα και τα καλλυντικά που έχουμε περάσει όλες οι έφηβες σε όλες τις εποχές, η ανησυχία επικεντρώνεται κυρίως στο ότι τα κορίτσια αυτά αναρτούν τα βίντεο δημόσια. Τι αναζητούν από την ανάρτηση των βίντεο στο οποίο δοκιμάζουν προϊόντα περιποίησης και τι σημαίνει αυτή η εμμονή με την χρήση καλλυντικών; Όταν γίνονται μόνο για την εσωτερική κατανάλωση της παρέας, έχουν την μορφή του παιχνιδιού και της εξερεύνησης, όταν όμως ανεβαίνουν δημόσια μήπως γίνονται ένα μέσο να τραβήξουν την προσοχή και να πάρουν likes;

Παραλογισμός ή αυτοφροντίδα;

Το ζήτημα είναι αν αυτή η αυτοφροντίδα –όπως αρέσει στις ίδιες να την ονομάζουν– κάνει τα κορίτσια που βρίσκονται στην δύσκολη και περίπλοκη φάση της προεφηβείας και της εφηβείας, όντως να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και αν τους ενισχύει την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμηση.

«Από την πλευρά της αναπτυξιακής τους φάσης, είναι απολύτως φυσιολογικό τα παιδιά ηλικίας 8 με 12 ετών να παρατηρούν την εμφάνιση των άλλων, να σχηματίζουν την δική τους άποψη για την ομορφιά, αλλά και να μιμούνται τους μεγαλύτερους και τους συνομήλικούς τους», αναφέρει σε ξένο δημοσίευμα η σύμβουλος γονέων Mariel Benjamin. «Αυτό που είναι πολύ διαφορετικό σε ό,τι συμβαίνει σήμερα είναι πως κάποτε τα νέα κορίτσια πειραματίζονταν με τα καλλυντικά της μητέρας ή της μεγαλύτερης αδερφής τους, ενώ τώρα με τη συγκατάθεση των γονιών τους γίνονται και αυτά καταναλωτές προϊόντων ομορφιάς».

Όπως αναφέρει η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος Μαρία Γρίβα, «τα κορίτσια στην εφηβεία αισθάνονται ότι πλησιάζουν προς την ενηλικίωση και θέλουν να αντιγράψουν τα πρότυπα που παρακολουθούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ψυχική ένταση, οι συναισθηματικές εκρήξεις, η νευρικότητα, η κόπωση και η αδυναμία συγκέντρωσης και προσοχής κάνουν τις έφηβες να νιώθουν δυσάρεστα, και το να ασχοληθούν με την εμφάνισή τους είναι ένας τρόπος για να ξεφύγουν από σχετικά συμπτώματα και σκέψεις. Το makeup που θα διορθώσει τις ατέλειες της επιδερμίδας, οι σκιές που θα τονίσουν τα μάτια, θα τις κάνουν να αισθάνονται πιο λαμπερές και τα παιδικά χαρακτηριστικά να μοιάζουν γυναικεία. Οι ίδιες θα αισθάνονται πιο ελκυστικές. Σε έναν κόσμο ανταγωνιστικό και επικριτικό, τα έφηβα κορίτσια αισθάνονται ότι χρησιμοποιώντας τα καλλυντικά θα νικήσουν στην σύγκριση, θα ομορφύνουν τα χαρακτηριστικά τους. Οι έφηβες χρειάζονται ασφάλεια και πίσω από το μακιγιάζ αισθάνονται ότι βιώνουν ασφάλεια ακολουθώντας την τάση της εποχής τους».

Πώς να επικοινωνήσεις με την έφηβη κόρη σου

Όσο για το πώς πρέπει να σταθούν οι γονείς μπροστά σε όλα αυτά τα διλήμματα, η Μαρία Γρίβα αναφέρει: «Οι γονείς χρειάζεται να συνδεθούν, να αφουγκραστούν και να ανταποκριθούν με ευστοχία στις συναισθηματικές ανάγκες των έφηβων κοριτσιών, να εμπιστευτούν την τεράστια δύναμη το γονικού τους ρόλου και να στηρίξουν τα κορίτσια αυτά, τα οποία ταλαντεύονται ανάμεσα στα κοινωνικά πρότυπα που διαμορφώνουν τα social media και τις βασικές αξίες που βίωσαν στο μεγάλωμα τους».

Με πρακτικούς όρους, η καλύτερη προσέγγιση είναι η ειλικρινής περιέργεια για το πως νιώθει και τι σκέφτεται το παιδί τους, και η επικοινωνία χωρίς κανέναν επικριτικό τόνο. Οι γονείς καλό είναι να δώσουν προσοχή και να προσπαθήσουν να καταλάβουν πώς νιώθει το παιδί τους χρησιμοποιώντας αυτά τα προϊόντα. Το κάνει ένα κορίτσι για να νιώθει αυτοπεποίθηση; Το κάνει γιατί το κάνουν και οι φίλες της; Είναι σημαντικό οι γονείς να καταλάβουν τα κίνητρα το παιδιού τους, ώστε να τα αξιολογήσουν και να θέσουν τα κατάλληλα όρια.

iStock

«Πριν οι γονείς ασκήσουν τον έλεγχο που φυσικά και έχουν στο τι παρακολουθούν ή τι αγοράζουν τα παιδιά τους, είναι σωστό να το κουβεντιάζουν με κατανόηση μαζί τους», συμβουλεύει η Benjamin και προτείνει μια φράση που μπορεί να βοηθήσει την επικοινωνία: «Καταλαβαίνω ότι το θες αυτό το προϊόν και πως όλες στο σχολείο το χρησιμοποιούν. Ίσως σου είναι δύσκολο να μην έχεις τα ίδια πράγματα με τις φίλες σου, αλλά ανησυχώ για το πόσο ασφαλές και κατάλληλο είναι αυτό το προϊόν για σένα. Σαν γονιός σου έχω καθήκον να σε προστατεύσω και, από όσο έμαθα, αυτό το προϊόν δεν είναι ασφαλές. Το ξέρω ότι δεν σου αρέσει αυτό που ακούς αλλά αν θες μπορούμε να το συζητήσουμε και να το ψάξουμε και μαζί».

Οι κίνδυνοι για την υγεία της επιδερμίδας

Το θέμα της ασφάλειας και οι αντικειμενικοί κίνδυνοι για την επιδερμίδα των έφηβων κοριτσιών από αυτή τη νέα εμμονή με τη χρήση των καλλυντικών σε μια φάση που η επιδερμίδα τους περνά από πολλές ορμονικές αλλαγές είναι κάτι που τονίζουν όλες οι Ενώσεις Δερματολόγων.

«Το δέρμα πριν από την εφηβεία είναι αρκετά λεπτό και ευαίσθητο. Όταν βάζουμε πολλά προϊόντα τα οποία εκτός από τα δραστικά συστατικά έχουν και συντηρητικά και αρώματα –γιατί αλλιώς δεν μπορούν να συντηρηθούν στο ράφι–, υπάρχει πιθανότητα ερεθισμού, πρόκλησης αλλεργιών στο δέρμα και ευαισθησίας που θα συνοδεύει αυτά τα κορίτσια σε όλη τους τη ζωή», εξηγεί η δερματολόγος Παναγιώτα Ρήγα. «Η επιδερμίδα των κοριτσιών 6 με 10 ετών, που βρίσκονται στην προεφηβεία, δεν αντέχει τα δραστικά συστατικά σε μεγάλες συγκεντρώσεις, όπως αντέχει το ενήλικο δέρμα».

«Βλέπω συχνά κορίτσια 10 ετών να έρχονται στο ιατρείο μου και να μου λένε ότι βάζουν τρία ή τέσσερα προϊόντα», προσθέτει η ίδια. «Έχω ακούσει ιστορίες για παιδιά 6 και 7 ετών. Στην ηλικία των 10 ετών, η επιδερμίδα δεν χρειάζεται τίποτα. Μόνο ενυδατική κρέμα, αν έχουν ξηρή επιδερμίδα, και αντηλιακό. Και σε καμία περίπτωση ρετινόλη ή βιταμίνη C».

Όπως εξηγεί, το ζήτημα εδώ είναι πώς θα πείσεις αυτά τα κορίτσια να μην το κάνουν, ειδικά όταν η επίδραση των social media είναι τόσο ισχυρή. «Το πρόβλημα είναι ότι οι λογαριασμοί που παρακολουθούν αυτά τα κορίτσια στο Instagram και το TikTok δεν είναι γιατρών ή δερματολόγων, αλλά διαφόρων influencer που είναι μέσα στη βιομηχανία και κάνουν έμμεση διαφήμιση», σημειώνει η κ. Ρήγα. «Τα κορίτσια δεν έχουν έτσι πρόσβαση σε επιστημονική πληροφορία και δεν μπορούν να φιλτράρουν αυτό που βλέπουν. Δεν μπορούμε εμείς οι ενήλικοι πόσο μάλλον τα παιδιά».

Η Παναγιώτα Ρήγα υπογραμμίζει επίσης την ιδιαιτερότητα της εφηβείας, στις ηλικίες δηλαδή 10 με 16 ετών: «Στην εφηβεία, επειδή αρχίζει η ακμή, τα κορίτσια δεν πρέπει να βάζουν πολλά προϊόντα στο πρόσωπό τους. Χρειάζεται οπωσδήποτε κάποιο καθαριστικό ανάλογα με τον τύπο του δέρματος, κυρίως για το λιπαρό δέρμα. Για την ακμή απαιτούνται πιο εξειδικευμένα προϊόντα και αν έχουν την τάση για σπυράκια χρειάζονται δερμοκαλλυντικά που καταπραΰνουν τη φλεγμονή και παράλληλα ενυδατώνουν το δέρμα, καθώς και φαρμακευτική αγωγή έγκαιρα, με τη συμβουλή του δερματολόγου».

Είναι πολύ εύκολο για όλους, γονείς και εφήβους, να παρασυρθούν και να κανονικοποιήσουν παράλογες και επικίνδυνες συμπεριφορές επειδή κάτι είναι trending, προβάλλεται πολύ ή το κάνουν όλοι. Η σωστή ενημέρωση, η ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί και τα όρια είναι αυτά που μπορούν να βάλουν τέλος σε μια τάση που ισορροπεί σε πολύ λεπτό σκοινί για χάρη του κέρδους και της κατανάλωσης.