ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΙΔΕΕΣ ΜΑΣ ΕΡΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΝΤΟΥΣ

Υπάρχει λόγος που οι καλύτερες ιδέες μάς έρχονται την ώρα που κάνουμε μπάνιο ή μια χαλαρή βόλτα στη γειτονιά; Μια ομάδα ερευνητών κάνει πειράματα σχετικά με τη δημιουργικότητα και δίνει την απάντηση.

Κάτι τον βασανίζει. Μπαίνει να κάνει ένα ντους να χαλαρώσει κι εκεί του έρχεται η επιφοίτηση. Κάτω από το τρεχούμενο νερό, η δημιουργικότητα φαίνεται να ανθίζει και ο πρωταγωνιστής της ιστορίας βρίσκει τη λύση στο πρόβλημά του. Η σκηνή αυτή αναπαράγεται συχνά στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη και, όπως φαίνεται, κρύβει μια δόση αλήθειας.

Έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν αρκετά χρόνια στο περιοδικό Psychological Science φάνηκε να την επιβεβαιώνει: όταν εκτελούμε μια «μη απαιτητική» εργασία, ο εγκέφαλός μας τείνει να ταξιδεύει και το ταξίδι αυτό ανοίγει την πόρτα στη δημιουργικότητα. Στη συγκεκριμένη έρευνα, οι επιστήμονες είχαν ζητήσει από τους συμμετέχοντες να βρουν δημιουργικές εναλλακτικές χρήσεις για καθημερινά αντικείμενα, όπως ένα τούβλο, αφού πρώτα τους έδωσαν λίγο χρόνο να ασχοληθούν με διάφορες εργασίες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσο λιγότερο πνευματικό κόπο απαιτούσε η εργασία αυτή, τόσο υψηλότερη ήταν η βαθμολογία των συμμετεχόντων στο τεστ δημιουργικότητας.

Τα συμπεράσματα μελετών που ακολούθησαν δεν ήταν, ωστόσο, ξεκάθαρα. Το «γιατί» έρχεται να εξηγήσει ο Ζακ Ίρβινγκ, επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια, και η ομάδα του, που θεωρούν ότι το αποτέλεσμα πιθανόν εξαρτάται από το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε. Θεωρούν, δηλαδή, ότι το «ταξίδι» χρειάζεται να πραγματοποιηθεί μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια και όχι απλώς σε πλαίσια που δεν απαιτούν νοητική εμπλοκή.

Η δημιουργικότητα ανθίζει στο ντους

Στην έρευνά τους, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, εξηγούν ότι το μυστικό φαίνεται να κρύβεται στο γεγονός ότι ακόμα κι όταν νομίζουμε ότι μια εργασία ή μια δραστηριότητα είναι άσκοπη, στην πραγματικότητα δεν είναι. Απαιτεί ένα μέτριο επίπεδο νοητικής εμπλοκής.

«Πες ότι έχεις κολλήσει σε ένα πρόβλημα. Τι κάνεις; Μάλλον δεν επιλέγεις κάτι που “μουδιάζει” το μυαλό, όπως το να χαζεύεις έναν τοίχο. Αντίθετα, κάνεις κάτι για να απασχολήσεις τον εαυτό σου, όπως μια βόλτα, κηπουρική, ένα ζεστό μπάνιο. Όλες αυτές οι δραστηριότητες απαιτούν μια κάποια νοητική εμπλοκή», αναφέρει ο Ίρβινγκ.

iStock

Για να ελέγξουν τη θεωρία τους, οι επιστήμονες ζήτησαν από συμμετέχοντες να βρουν εναλλακτικές χρήσεις είτε για ένα τούβλο είτε για έναν συνδετήρα. Στη συνέχεια, τους χώρισαν σε δύο ομάδες, καθεμιά από τις οποίες παρακολούθησε ένα διαφορετικό βίντεο. Η μια ομάδα παρακολούθησε ένα βαρετό βίντεο (δύο άντρες να διπλώνουν τα ρούχα), ενώ η άλλη ένα βίντεο που απαιτούσε λίγη προσοχή (μια σκηνή από την ταινία «Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι»).

«Αυτό που θέλαμε να μάθουμε δεν ήταν ποιο βίντεο σε βοηθά να γίνεις πιο δημιουργικός. Το ερώτημα ήταν πώς σχετίζεται η περιπλάνηση του μυαλού με τη δημιουργικότητα κατά τη διάρκεια βαρετών και συναρπαστικών εργασιών», λένε. Καταλήγουν, επομένως, στο ότι η περιπλάνηση του μυαλού βοηθά στη δημιουργικότητα, αλλά μόνο μερικές φορές. Στην περίπτωση του πειράματος, οδήγησε σε μεγαλύτερο αριθμό ιδεών μόνο όταν οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν το «συναρπαστικό» βίντεο και όχι το «βαρετό».

Το μυαλό μάλλον λειτουργεί καλύτερα όταν υπάρχει ένα μέτριο επίπεδο δέσμευσης. Με απλά λόγια, το να κάνουμε κάτι πραγματικά «βαρετό» ή κάτι που δεν απαιτεί σκέψη, δεν δίνει ώθηση στη δημιουργικότητά μας. Αυτό το κάνει μια απλή εργασία που απαιτεί έστω και λίγη προσοχή.