ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΔΩΣΕΙΣ ΝΟΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ

Το νόημα που έχεις δώσει στη ζωή σου δεν μετριέται ποσοτικά, είναι όμως τέτοια η ποιοτική διαφορά που θα της προσφέρει, που αξίζει να το αναζητήσεις με τους απλούς, πρακτικούς τρόπους, τους οποίους προτείνει ένας διακεκριμένος καθηγητής ψυχολογίας.

Στην Αναζήτηση του Ανθρώπου για το Υπέρτατο Νόημα (1946), ο Αυστριακός Viktor Frankl, νευρολόγος, ψυχολόγος και φιλόσοφος, επιζήσας του Ολοκαυτώματος, περιέγραψε το είδος της κοινωνίας στην οποία ζούμε σήμερα, μια κοινωνία με λιγότερες αξίες που προσδίδουν νόημα στη ζωή, ως «υπαρξιακό κενό». Ο Frankl αναγνώρισε επίσης ότι, όταν οι άνθρωποι δεν βρίσκουν νόημα στη ζωή τους, είναι πιο ευάλωτοι στην ανάπτυξη άγχους και κατάθλιψης.

Πολλές έρευνες έχουν έκτοτε καταδείξει πως μια σημαντική πηγή προστασίας από τα συναισθήματα του άγχους και της απελπισίας είναι η αίσθηση ότι ζούμε μια ζωή με νόημα. Ο Steven Heine, καθηγητής Κοινωνικής και Πολιτισμικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο British Columbia του Καναδά, εντοπίζει αυτό το νόημα στη «σύνδεση».

Στο καινούργιο του βιβλίο Start Making Sense (2025), εξηγεί ότι μια ζωή με νόημα είναι αυτή που είναι βαθιά «συνδεδεμένη». Η «σύνδεση» είναι σημαντική, διότι μας επιτρέπει να ζούμε συναισθηματικά παρόντες και να νιώθουμε πλήρεις.

Ζωή με νόημα: Ποια είναι η σημασία της «σύνδεσης»;

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ορισμένα είδη «συνδέσεων» είναι ακόμη πιο σημαντικά για να ζήσουμε μια ζωή με νόημα. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Τις στενές σχέσεις: Oι άνθρωποι αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει περισσότερο νόημα όταν περνούν περισσότερο χρόνο με την πλησιέστερη οικογένεια και τους φίλους τους.
• Τη σύνδεση με μια κοινότητα που δίνει την αίσθηση του ανήκειν και της ταυτότητας.
• Τη σύνδεση με την εργασία που παρέχει μια αίσθηση σκοπού και δύναμης.
• Τις πνευματικές συνδέσεις με κάτι υπερβατικό, δηλαδή, την αίσθηση ότι η ζωή κάποιου είναι μέρος κάτι μεγαλύτερου από τον υλικό κόσμο (είτε αυτό προέρχεται από τη θρησκεία του, είτε από άλλες πνευματικές πεποιθήσεις).

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

«Όταν οι ζωές των ανθρώπων είναι επαρκώς συνδεδεμένες, αισθάνονται πιο υπαρξιακά γειωμένοι. Αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει πραγματικά σημασία. Τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, αυτού του είδους οι συνδέσεις απειλούνται, καθώς οι άνθρωποι σε πολλούς πολιτισμούς έχουν γίνει πιο ατομικιστές και αποσυνδεδεμένοι, όπως δείχνουν και οι έρευνες», γράφει ο Dr Heine.

Και το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πώς μπορούμε με πολύ συγκεκριμένα βήματα να δώσουμε στη ζωή μας νόημα ή να το εμπλουτίσουμε;

Κάντε μια προσωπική αξιολόγηση σε βασικούς τομείς

Δεδομένου ότι οι ζωές με νόημα χτίζονται πάνω σε ένα θεμέλιο συνδέσεων, ήρθε η ώρα να αναλογιστείτε: πόσο καλά συνδεδεμένη είναι η δική σας ζωή; Αξιολογήστε πώς τα πάτε στους τομείς των στενών σχέσεων, της κοινότητας, της εργασίας και της πνευματικότητας. Βαθμολογήστε από το 1 έως το 3, όπου 1=όχι πολύ καλή σύνδεση και 3=ικανοποιητική σύνδεση.

Σχέσεις

Αφιερώστε ένα λεπτό για να απαριθμήσετε τις πιο σημαντικές σχέσεις σας και σκεφτείτε πόσο συνδεδεμένοι αισθάνεστε με αυτούς τους ανθρώπους. Μην εστιάσετε στον αριθμό στενών σχέσεων που έχετε, αλλά στα συναισθήματά σας.

Κοινότητες

Συμμετέχετε σε κάποια ομάδα, μουσική ή αθλητική για παράδειγμα; Είστε εθελοντές σε κάποια οργάνωση προστασίας του περιβάλλοντος ή μοιράζεστε με κάποιους ανθρώπους έμπρακτα τις ίδιες οικολογικές αξίες; Σημειώστε τυχόν κοινότητες με τις οποίες αισθάνεστε συνδεδεμένοι, είτε αυτές είναι επίσημες (όπως μια οργάνωση στην οποία ανήκετε) είτε πιο ανεπίσημες (όπως μια εθνοτική κοινότητα ή μια ομάδα φίλων που συναντιέται τακτικά) και αξιολογήστε πόσο έντονα συνδεδεμένοι αισθάνεστε με τις κοινότητές σας, συνολικά.

Εργασία

Ορισμένα είδη εργασίας προσφέρουν στους εργαζόμενους μεγαλύτερη αίσθηση νοήματος, όπως για παράδειγμα η διδασκαλία ή τα επαγγέλματα υγείας. Σκεφτείτε οποιεσδήποτε πτυχές της δουλειάς σας που σας δίνουν μια αίσθηση σκοπού, αυτοεκτίμησης ή την αίσθηση ότι κάνετε τη διαφορά, και γράψτε ποιες είναι αυτές.

Πνευματικότητα

Πόσο έντονα αισθάνεστε ότι συνδέεστε με κάτι υπερβατικό; Όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχουν δυνάμεις που υπερβαίνουν την καθημερινή φυσική τους πραγματικότητα, αισθάνονται ότι αποτελούν μέρος ενός «μεγαλύτερου σχεδίου» και ότι η ζωή τους έχει νόημα. Αυτά τα υπαρξιακά οφέλη δεν αφορούν αποκλειστικά εκείνους που ανήκουν σε μια επίσημη θρησκεία. Οι μη θρησκευόμενοι άνθρωποι μπορεί να έχουν αυτή την αίσθηση πνευματικής σύνδεσης όταν, για παράδειγμα, βρίσκονται έξω στη φύση ή διαλογίζονται.

Αλλάξτε τη βαθμολογία σας

Αν διαπιστώσετε ότι η βαθμολογία σας είναι χαμηλή, ο πρώτος αυθόρμητος και εύκολος τρόπος είναι να πάρετε κάποιες πρωτοβουλίες για να αλλάξετε τον βαθμό που συνδέεστε με τα πράγματα και τους ανθρώπους.

Για παράδειγμα, μπορεί να θελήσετε να βλέπετε πιο συχνά τους γονείς σας ή να πάρετε μέρος σε μια εθελοντική ομάδα ή να εντατικοποιήσετε τη συμμετοχή σας σε αυτήν, να διαβάσετε περισσότερο και να βρεθείτε π.χ. πιο κοντά στη φύση.

Δοκιμάστε ορισμένες υπαρξιακές ασκήσεις

Τα συναισθήματα του νοήματος στη ζωή δεν είναι μια σταθερά, μερικές φορές υποχωρούν. Όταν αισθάνεστε μάλλον αποξενωμένοι ή αποσυνδεδεμένοι από τις συνήθεις πηγές νοήματος, ο καθηγητής Heine, προτείνει να δοκιμάσετε κάποιες «υπαρξιακές ασκήσεις», τις οποίες παρομοιάζει με ένα «σφηνάκι εσπρέσο», επειδή μπορούν να μας δώσουν την ώθηση που χρειαζόμαστε.

– Καταγράψτε τις προσωπικές σας αξίες

Δεκάδες πειράματα ψυχολογίας έχουν διαπιστώσει ότι όταν οι άνθρωποι γράφουν μια σύντομη παράγραφο για τις αξίες που θεωρούν σημαντικές, τότε είναι σε καλύτερη θέση να ανταποκριθούν με ανθεκτικότητα σε οποιεσδήποτε προκλήσεις αντιμετωπίζουν.

ΟΤΑΝ ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΝΙΩΘΟΥΝ ΟΤΙ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΕΝΟΣ «ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ», ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΟΤΙ Η ΖΩΗ ΤΟΥΣ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑ.

Σκεφτείτε μια αξία που είναι ιδιαίτερα σημαντική για εσάς, όπως η αφοσίωσή σας στην οικογένεια ή τους φίλους σας, η ειλικρίνειά σας, η δημιουργικότητά σας, η δέσμευσή σας για το περιβάλλον ή οτιδήποτε άλλο σας έρχεται στο μυαλό. Στη συνέχεια, γράψτε μερικές προτάσεις σχετικά με το γιατί αυτή η αξία είναι σημαντική για εσάς.

Περιγράψτε επίσης κάποιες προσωπικές εμπειρίες που είχατε και δείχνουν πώς αυτή η αξία είναι σημαντική για εσάς. Πιθανότατα θα αισθανθείτε πιο παρακινημένοι από τα συναισθήματα που θα προκύψουν.

– Ανασύρετε αναμνήσεις

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, ένας άλλος τρόπος για να δώσετε στον εαυτό σας μια ώθηση και να προσεγγίσετε το αίσθημα του νοήματος είναι οι αναμνήσεις του παρελθόντος. Αυτό συμβαίνει επειδή προσφέρουν μια αίσθηση συνέχειας και σας υπενθυμίζουν τα γεγονότα και τις σχέσεις που σας έχουν κάνει αυτό που είστε.

ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ ΠΟΙΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ ΣΑΣ, ΣΑΣ ΔΙΝΟΥΝ ΜΙΑ ΑΙΣΘΗΣΗ ΣΚΟΠΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΤΙΣ.

Προσπαθήστε να θυμηθείτε κοινωνικά γεγονότα από το παρελθόν σας, όπως όταν συνηθίζατε να κάνετε παρέα με τους καλύτερους φίλους σας το Σαββατοκύριακο σε μικρότερες ηλικίες, γεγονότα όπως μια αποφοίτηση ή οι διακοπές με την οικογένεια όταν ήσασταν παιδιά. Προσπαθήστε, επίσης, να θυμηθείτε στιγμές που ξεπεράσατε κάποια δυσκολία, καθώς αυτές οι αναμνήσεις υπογραμμίζουν πως έχετε την ανθεκτικότητα να αντέξετε τις νέες προκλήσεις.

– Επιδιώξτε εμπειρίες «δέους»

Η συγγραφέας Ceridwen Dovey ορίζει ως υπερβατική εμπειρία «εκείνη την αόριστη κατάσταση, στην οποία η απόσταση μεταξύ του εαυτού και του σύμπαντος συρρικνώνεται». Όταν κάποιος έχει μια τέτοια εμπειρία, αισθάνεται ότι συνδέεται με κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό του και ως δια μαγείας οι επιμέρους ανησυχίες του συρρικνώνονται.

Τέτοιες εμπειρίες μπορεί να είναι:

• Οι θρησκευτικές και πνευματικές τελετουργίες, οι οποίες συχνά συνδυάζουν συμβολισμούς με συναισθηματικά υποβλητική μουσική.
• Ο διαλογισμός, η εξάσκηση του οποίου ενισχύει την επίγνωση της παρούσας στιγμής, σας απομακρύνει από γεγονότα που προκαλούν άγχος και στρες και σας βοηθά να επιτύχετε μια κατάσταση αυτο-υπέρβασης.
• Η επαφή με τη φύση συχνά προκαλεί συναισθήματα δέους, τα οποία ωφελούν τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική υγεία. Μπορείτε να βιώσετε υπερβατικές εμπειρίες βλέποντας ένα ηλιοβασίλεμα, μια τεράστια οροσειρά ή τη συντριβή των κυμάτων του ωκεανού. Σε ένα εκτεταμένο φυσικό περιβάλλον, είναι πιθανό να έχετε την αίσθηση ότι είστε συνδεδεμένοι με κάτι πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό σας. Ακόμη και ένας σύντομος περίπατος στη φύση μπορεί να βελτιώσει την ευεξία σας, ειδικά αν σταματήσετε για να εκτιμήσετε πραγματικά την απεραντοσύνη του κόσμου γύρω σας.