ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΥΨΟΦΟΒΙΑ;

Η υψοφοβία διαφέρει από κάθε άλλη φοβία, γιατί το άτομο που υποφέρει από αυτήν αγωνιά ότι θα κάνει κακό στον εαυτό του. Από πού πηγάζει, όμως;

Παρακολούθησα για πρώτη φορά τι σημαίνει για κάποιον υψοφοβία όταν πριν από πολλά χρόνια μας είχε φιλοξενήσει ένας στενός φίλος στη Βιέννη. Στο πλαίσιο της ξενάγησης που μας έκανε στην πόλη, του ζήτησα να ανέβουμε στο καμπαναριό του Καθεδρικού Ναού του Αγίου Στεφάνου, προκειμένου να δούμε τη θέα. Απόρησα αρχικά για το γεγονός ότι δέχτηκε με βαριά καρδιά, όμως μετά κατάλαβα γιατί.

Με το που φτάσαμε στο σχετικά στενό μπαλκόνι, κόλλησε την πλάτη του στον τοίχο, έκλεισε τα μάτια του και άρχισε να ανασαίνει γρήγορα και βαριά, ανυπομονώντας να τελειώσουμε με τις φωτογραφίες. Προφανώς δεν μείναμε εκεί παραπάνω από μερικά λεπτά και πολύ σύντομα τον πήραμε κάθιδρο και κατεβήκαμε ξανά στο ισόγειο: Τότε για πρώτη φορά μας αποκάλυψε ότι υποφέρει από υψοφοβία, η οποία του είχε προκαλέσει μια σχετικά διαχειρίσιμη κρίση πανικού.

«Η υψοφοβία ή ακροφοβία είναι ο φόβος που βιώνουν κάποια άτομα όταν βρίσκονται κάπου ψηλά, στην άκρη μιας ταράτσας, σε μπαλκόνια, σε γκρεμούς κ.λπ. Συνδέεται με τον φόβο του ατόμου να πέσει ή να προκαλέσει μόνος την πτώση (να αυτοκτονήσει). Στην τελευταία περίπτωση πρόκειται για μια παρορμητική φοβία, να κάνει δηλαδή κάτι τρελό, παράλογο», γράφει στο βιβλίο του «Εμείς και η Ψυχή μας» ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος.

Σύμφωνα με στατιστικές, πρόκειται για μία συχνότατη φοβία –περίπου το 2-5% του γενικού πληθυσμού πάσχει από αυτήν– με τα ποσοστά να είναι διπλάσια για τις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες.

Εικονογράφηση: Χριστίνα Αβδίκου

Μάλιστα, ενδιαφέρον είναι ότι από αυτήν δεν υποφέρουν επ’ ουδενί τα μωρά, τα οποία μέχρι τους 9 μήνες τουλάχιστον μπορούν να μπουσουλήσουν χωρίς την παραμικρή αίσθηση κινδύνου μέχρι την άκρη ενός γκρεμού. Μετά τους 9 μήνες τα μωρά αναπτύσσουν σωστή περιφερειακή οπτική ροή, χάρη στην οποία προσέχουν πως όσο κινούνται μπροστά, τα αντικείμενα δεξιά και αριστερά τους μένουν πίσω τους. Με τον τρόπο αυτό μαθαίνουν να ισορροπούν και αναπτύσσουν επιφυλακτικότητα στα ύψη.

Από την επιφυλακτικότητα στον πανικό

Πώς φτάνει κανείς από την υγιή επιφυλακτικότητα που τον προστατεύει στο να παθαίνει κρίση πανικού; «Οι φοβίες καταστάσεων, όπως η υψοβοβία/ακροφοβία έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με τα συμπτώματα πανικού. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί υψοφοβικοί υποφέρουν γενικώς από διαταραχές πανικού. Επίσης, έχουν οξεία επίγνωση των σωματικών αισθήσεων και την προδιάθεση να ερμηνεύουν τις διφορούμενες αισθήσεις ως απειλητικές», γράφει σε άρθρο ο Dr Graham C.L. Davey, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Sussex.

Αυτό σημαίνει πως με την παραμικρή αίσθηση που έχουν ότι κάτι στο σώμα τους δεν πάει καλά, π.χ. έναν ανεξήγητο πόνο, αμέσως θεωρούν αδικαιολόγητα ότι πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό από το οποίο ίσως να κινδυνεύει ακόμα και η ζωή τους. Μόνο αν ένας γιατρός τους διαβεβαιώσει ότι είναι όλα εντάξει πιθανότητα θα ηρεμήσουν.

«Συνειδητοποιούν μάλιστα ότι είναι αυτή η αγωνία του κινδύνου για τη ζωή τους που τους προκαλεί την υψοφοβία, γιατί καμία άλλη στιγμή μέσα στη μέρα δεν θα σκεφτούν ότι μπορούν από μόνοι τους να βλάψουν τον εαυτό τους», συνεχίζει ο Davey.

ΣΤΗΝ ΥΨΟΦΟΒΙΑ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΑΓΩΝΙΑ.

Τι συμβαίνει πραγματικά στο άτομο που υποφέρει από υψοφοβία;

«Στην υψοφοβία ενεργοποιείται μια παλιά αγωνία», συνεχίζει στο βιβλίο του ο κ. Σαββόπουλος. «Ίσως το άτομο δεν ένιωσε να το κρατούν με ασφάλεια τα χέρια του γονιού του. Δεν έχει αισθανθεί τόση ασφάλεια ώστε να την εξωτερικεύσει πλήρως και να νιώσει ότι μπορεί να κρατηθεί. Ότι θέλει να κρατηθεί και να ζήσει».

Ο ίδιος τονίζει πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει στο άτομο η αίσθηση εσωτερικής ασφάλειας και συνοχής, όταν προκύψουν σκέψεις αυτοκαταστροφής, δηλαδή όταν έχει την επιθυμία να κάνει το άλμα στο κενό. «Τότε το Εγώ είναι αρκούντος ισχυρό ώστε να με κρατήσει στη ζωή και στη σταθερότητα», καταλήγει.

Πάντως, όπως και στην περίπτωση της κλειστοφοβίας, υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης της υψοφοβίας, με κυριότερες τις ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις και δευτερευόντως τις φαρμακοθεραπείες. Η σταδιακή επαφή με το ερέθισμα, η εκλογίκευση του φόβου και η εκμάθηση τεχνικών για μείωση των συμπτωμάτων του φόβου με τη βοήθεια ψυχοθεραπευτή είναι κάποιες από αυτές.