ΠΟΤΕ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΓΙΝΕΤΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ;

Ένα ποτηράκι δεν κάνει κακό. Μέχρι πόσα όμως μιλάμε για ακίνδυνη κατανάλωση; Και πότε μιλάμε για διαταραχή χρήσης αλκοόλ;

Πίνεις ένα ποτήρι κρασί, κάθε βράδυ. Λίγο αλκοόλ, για να χαλαρώσεις. Κάποια βράδια ενδεχομένως να μην περιορίζεσαι στο ένα ποτήρι, γιατί έτσι το νιώθεις. Σημασία έχει ότι μπορείς να κοιμηθείς πιο εύκολα. Να αφήσεις πίσω τη μέρα, πριν την αποχαιρετήσεις. Γιορτές έρχονται. Θα πιεις γενικά, ένα ποτηράκι παραπάνω. Προσφέρονται οι ημέρες και το socializing.

Πότε, όμως, η συνήθεια γίνεται πρόβλημα; Και πότε μιλάμε για διαταραχή χρήσης αλκοόλ, που παλαιότερα την ήξερες ως εξάρτηση, αλλά πια δεν αναφέρεται ως τέτοια από τους ειδικούς;

Ζητήσαμε από την Εύη Καραγεώργου, κλινική ψυχολόγο και γνωσιακή ψυχοθεραπεύτρια να κάνει διακριτό το όριο μεταξύ του casual drinking και της διαταραχής χρήσης. Παρεμπιπτόντως, πλέον οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι που ειδικεύονται στις εξαρτήσεις δεν χρησιμοποιούν εύκολα τη λέξη «αλκοολικός». Γιατί;

«Δεν υπάρχει επίσημη θέση για την αποφυγή του όρου. Στο χώρο της ψυχικής υγείας παγκοσμίως, όμως, γίνεται μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι “ταμπέλες” που μπορεί να εγκλωβίσουν συναισθηματικά τόσο τους ανθρώπους που ταλαιπωρούνται από μια ψυχική διαταραχή, όσο και την κοινή γνώμη. Για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε επαρκώς τις δυσκολίες της ψυχικής υγείας, θα πρέπει να πολεμήσουμε πρωτίστως το στίγμα. Με βάση αυτή την τάση, γίνεται μια προσπάθεια να μη χρησιμοποιούνται με ευκολία όροι όπως ο “αλκοολικός”».

Τι είναι η Διαταραχή Χρήσης Αλκοόλ

Πάμε να δούμε και πώς προσδιορίζεται η AUD, δηλαδή η Alcohol Use Disorder, όπως αναφέρεται στο Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder – προϊόν εργασίας εκατοντάδων ειδικών από όλον τον πλανήτη επί όλων των θεμάτων ψυχικής υγείας, σε εύρος δεκαετίας.

«Σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών, η Διαταραχή Χρήσης Αλκοόλ ορίζεται ως ένα προβληματικό μοτίβο κατανάλωσης, που έχει ως αποτέλεσμα μια κλινικά σημαντική βλάβη ή δυσφορία. Σε αντίθεση με την προηγούμενη έκδοση του ίδιου εγχειριδίου, εδώ δεν διακρίνονται η κατάχρηση και η εξάρτηση ως ξεχωριστά μοτίβα της κατανάλωσης αλκοόλ, αλλά ενσωματώνονται σε μία μόνο διαταραχή με ήπιες, μέτριες και σοβαρές υποκατηγορίες, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια στα οποία ανταποκρίνεται το άτομο».

Unsplash Mishal Ibrahim

Έχεις να πιεις δυο μέρες και αισθάνεσαι κάποια στέρηση; Υπάρχει θέμα

Σύμφωνα με το προαναφερθέν εγχειρίδιο, θα πρέπει να υπάρχουν δύο ή περισσότερες από τα ακόλουθες καταστάσεις στον άνθρωπο που καταναλώνει αλκοόλ, εντός περιόδου 12 μηνών:

• Το αλκοόλ λαμβάνεται περισσότερο ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το προβλεπόμενο.
• Επιθυμεί συνεχώς ή προσπαθεί ανεπιτυχώς να μειώσει ή να σταματήσει τη χρήση αλκοόλ.
• Αφιερώνεται ή δαπανάται σημαντικό μέρος του χρόνου για την εύρεση αλκοόλ, για τη χρήση ή για την ανάρρωση από τις επιπτώσεις του.
• Έντονη επιθυμία ή παρόρμηση για τη χρήση αλκοόλ.
• Αδυναμία ή αποτυχία εκπλήρωσης σημαντικών ή μειζόνων καθηκόντων εργασίας, σχολείου ή σπιτιού λόγω κατανάλωσης αλκοόλ.
• Η συνέχιση χρήσης αλκοόλ παρά τα επίμονα ή επαναλαμβανόμενα κοινωνικά ή διαπροσωπικά προβλήματα που προκαλούνται ή επιδεινώνονται με την χρήση αλκοόλ.
• Προτεραιότητα στην κατανάλωση αλκοόλ με διακοπή ή μείωση σημαντικών δραστηριοτήτων.
• Κατανάλωση σε καταστάσεις οι οποίες προκαλούν φυσικούς και σωματικούς κινδύνους.
• Η συνέχιση της χρήσης αλκοόλ παρά την επίγνωση της ύπαρξης ενός επίμονου ή επαναλαμβανόμενου σωματικού ή ψυχολογικού προβλήματος, που πιθανότατα προκλήθηκε ή επιδεινώθηκε από το αλκοόλ.

Επίσης, καθοριστικοί δείκτες της επίδρασης της κατανάλωσης αλκοόλ είναι η ανοχή που δημιουργείται, καθώς και τα συμπτώματα στέρησης. Όσο αδιαφορούμε για τα συμπτώματα αυτά, τόσο η διαταραχή εγκαθίσταται. Βασικό σημείο που πρέπει να θορυβήσει κάποιον που δυσκολεύεται στην κατανάλωση αλκοόλ είναι η δυσλειτουργικότητα που προκαλεί στην καθημερινότητα τόσο σε απλές –για τον μέσο όρο των ανθρώπων– ασχολίες, όπως φροντίδα σπιτιού, εργασία, πρακτικές υποχρεώσεις, όσο και στις προσωπικές σχέσεις, π.χ. οικογένεια, φροντίδα παιδιών, ερωτική ζωή, κοινωνικοποίηση».

Το αλκοόλ αντιστοιχεί στο 10% όλων των θανάτων

Κράτα πως σύμφωνα με μελέτη του OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) η κατανάλωσή του εκτοξεύθηκε στα ύψη εν μέσω πανδημίας, «καθώς αρκετοί άνθρωποι που υπέφεραν από άγχος ή μοναξιά, στράφηκαν στο αλκοόλ». Τονίστηκε ότι «η αυξημένη χρήση αλκοόλ έπειτα από τραυματικά γεγονότα και η εκτεταμένη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να είναι απάντηση σε υψηλά επίπεδα στρες». Είναι υπεύθυνη για τραυματισμούς, τρακαρίσματα και βία – και δη ενδοοικογενειακή.

Η μελέτη εκτίμησε πως η κατανάλωση περισσότερων του ενός ποτού την ημέρα στις γυναίκες και 1,5 ποτηριού στους άνδρες θα είναι ο λόγος 37 εκατομμυρίων περιστατικών τραυματισμών την προσεχή 30ετία, σε 52 χώρες – μεταξύ των οποίων είναι και η Ελλάδα. Δηλαδή, του 4% όλων των τραυματισμών που θα καταγραφούν σε αυτές τις χώρες.

Σε ό,τι αφορά τις θεραπείες, η συγκεκριμένη κατανάλωση θα είναι υπεύθυνη του 4% του συνόλου των δαπανών που θα γίνουν για τη φροντίδα τραυματισμών. Διαπιστώθηκε πως η επιβλαβής χρήση αλκοόλ στοιχίζει στην υγεία, ενώ έχει μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος («το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, η χαμένη απασχόληση και παραγωγικότητα θα ισοδυναμούν με την διαγραφή 32,7 εκατομμύρια εργαζομένων πλήρους απασχόλησης, τον χρόνο»). Επίσης, μειώνει το προσδόκιμο ζωής.

Έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization) που δημοσιεύτηκε το 2018 ανέφερε πως «κάθε χρόνο το αλκοόλ συμβάλλει σε 3.000.000 θανάτους παγκοσμίως και σε αναπηρίες. Συνολικά, η επιβλαβής χρήση του αλκοόλ ευθύνεται για το 5.1% της παγκόσμιας επιβάρυνσης σε ασθένειες».

Μεταξύ ανθρώπων ηλικίας από 15 έως 49 χρόνων, το αλκοόλ είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για πρόωρο θάνατο. Περισσότεροι από 280 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διαταραχή χρήσης αλκοόλ. Μελέτη στις ΗΠΑ έκανε γνωστό πως μόνο το 6% εξ όσων έχουν τη διαταραχή αυτή, λαμβάνουν θεραπεία.

Unsplash Thomas Picauly

Ειρήσθω εν παρόδω, θεραπείες υπάρχουν πολλές. Εκτιμάται πως το μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς για τις θεραπείες που αφορούν χρήση αλκοόλ και νικοτίνης ήταν στα 4,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020. Αναμένεται να φτάσει στα 5,1 δισεκατομμύρια φέτος και στα 7.900.000.000 δολ. έως το 2026.

«Είναι προτιμότερο όσοι έχουν διαγνωστεί με αυτή τη διαταραχή ή ταλαιπωρούνται πολύ από τη σχέση τους με το αλκοόλ να απευθύνονται σε δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς/οργανισμούς, όπου υπάρχει μεγάλη εμπειρία των ειδικών, στοχευμένη παρέμβαση και ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Η ψυχιατρική αξιολόγηση είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο για τη διάγνωση, όσο και για την πορεία της θεραπείας. Κάποιες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να έχουν πολύ θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να προσδιορίσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις που συνδέονται με την κατανάλωση αλκοόλ. Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, το άτομο μπορεί να ανακαλύψει τρόπους αντιμετώπισης, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου διαχείρισης δυσκολιών που συχνά συνοδεύουν τη χρήση αλκοόλ, όπως το άγχος και τα καταθλιπτικά στοιχεία».